Fazla imalat bedeli talebine ilişkin olarak, yüklenicinin gerçekleştirdiği ilave işler ve ek imalatların ayrı ayrı nelerden ibaret olduğu, bunlardan hangilerinin sözleşme kapsamında yaptırılan ilave işler olduğu, hangilerinin de sözleşmede bulunmayan işler kapsamında kaldığı tespit ettirildikten sonra sözleşme kapsamında yaptırılan ilave işlerin işin götürü bedelli olması sebebiyle %10'una isabet eden kısmının sözleşme fiyatlarıyla bu oranı aşan bölümünün iş sahibi yararına ise yapıldığı yıl mahalli piyasa rayiçlerine göre bedeli, sözleşmede bulunmayan yeni iş kalemleri veya gruplar olup da bunların ihale dokümanı ve tebliğ kapsamında fiyatları varsa kararlaştırılan fiyatlara göre yoksa, Yapı İşleri Genel Şartnamesi'nin 22. maddesinin 2. fıkrasına göre yeni tespit edilecek fiyata göre bedeli belirlenmelidir.
Yapım işlerinde götürü bedel tutarın bulunması için imalatların fiziki oranı bulunmalıdır. İlave iş bedellerinin iş artışı ve yeni birim fiyat hükümlerine göre belirlenmesi gerekmekte olup, sözleşme dışına çıkılarak serbest piyasa fiyatlarıyla hesaplamanın yapılması doğru değildir.
Yapım işi işçilik gideri sözleşmesi eser sözleşmesi kapsamında olup, götürü bedelli eser sözleşmelerinde yüklenici sözleşme kapsamında kalan işleri sözleşmede kararlaştırılan bedelle yapmak zorundadır. Sözleşme kapsamında kalmayan fazla işler yönünden ise iş bedelinin, yapıldığı yıl piyasa rayiçlerine göre belirlenmesi gerekir.
Götürü bedelli işlerde, yüklenicinin hakettiği iş bedelinin saptanması ya da iş sahibinin ödemesinin fazla olup olmadığının belirlenmesi için gerçekleştirilen imalatın eksik ve kusurlar da dikkate alınarak tüm işe oranının tespiti, bulunacak bu oranın toplam iş bedeline uygulanarak hakedilen bedelin saptanması ve bulunacak bu rakamdan kanıtlanan ödemeler düşülerek hesaplanması gerekmektedir.
Yüklenici tarafından yapılan işin sözleşme ile üstlenenin tüm işe oranı belirlenerek götürü bedel üzerinden ne miktar ücrete hak kazandığı belirlenmek sureti ile sonuca gidilmesi gerekirken bu husus gözetilmeyerek dava tarihindeki mahalli rayiçlere göre hesap yapan bilirkişi raporu hükme esas alınmak sureti ile yazılı şekilde hüküm kurulması doğru olmamıştır.
Yüklenicinin teklif dosyası içerisine koyduğu ihale bedeli hesabında ve pursantaj tablosunda su deposuna ait bir hesabın bulunmadığı bildirilerek su deposu için ayrı bir ödemenin yapılması, söz konusu imalatın uygulama projesi içerisinde olması sebebiyle mümkün değildir.
"... doğacak ilave imalat ve malzemeler için ayrıca bir bedel ödenmeyecektir.." düzenlemesinin yapılmasından anlaşılması gereken husus, ihale kapsamında verilen projelerde, sözleşmeden sonra maddede belirtilen teknik hususlar ile yangınla ilgili mevzuatın gereği olarak yapılması kuvvetle muhtemel olabilecek değişikliklerin sonucu olarak ortaya çıkabilecek ilave bedelin anahtar teslimi götürü bedel sözleşmelerde ödenmesi gereğinin ortaya çıkabileceği, dolayısıyla yapılan bu düzenleme ile ilave bir bedelin ödenmesi imkanı ortadan kaldırılmıştır.
Uygulama projeleri ile elektrik işleri mahal listesi ve teknik şartnamesinde yer alan asansörün yapılacağında hiçbir tereddüt olmadığı, bu nedenle asansörün mütemmim cüzü olan taşıyıcı sisteminin de teknik zorunluluk nedeniyle yapılması gerektiği değerlendirilmekte olup, söz konusu imalatlar yapılmadığında binanın kullanılmasının da mümkün olmayacağı ve "Anahtar Teslimi Götürü Bedel" teklifin özüne de uygun düşmeyeceği açıktır.
Fazla imalat bedeli talebine ilişkin olarak, yüklenicinin gerçekleştirdiği ilave işler ve ek imalatların ayrı ayrı nelerden ibaret olduğu, bunlardan hangilerinin sözleşme kapsamında yaptırılan ilave işler olduğu, hangilerinin de sözleşmede bulunmayan işler kapsamında kaldığı tespit ettirildikten sonra sözleşme kapsamında yaptırılan ilave işlerin işin götürü bedelli olması sebebiyle %10'una isabet eden kısmının sözleşme fiyatlarıyla bu oranı aşan bölümünün iş sahibi yararına ise yapıldığı yıl mahalli piyasa rayiçlerine göre bedeli, sözleşmede bulunmayan yeni iş kalemleri veya gruplar olup da bunların ihale dokümanı ve tebliğ kapsamında fiyatları varsa kararlaştırılan fiyatlara göre yoksa, Yapı İşleri Genel Şartnamesi'nin 22. maddesinin 2. fıkrasına göre yeni tespit edilecek fiyata göre bedeli belirlenmelidir.
Yapım işlerinde götürü bedel tutarın bulunması için imalatların fiziki oranı bulunmalıdır. İlave iş bedellerinin iş artışı ve yeni birim fiyat hükümlerine göre belirlenmesi gerekmekte olup, sözleşme dışına çıkılarak serbest piyasa fiyatlarıyla hesaplamanın yapılması doğru değildir.
Yapım işi işçilik gideri sözleşmesi eser sözleşmesi kapsamında olup, götürü bedelli eser sözleşmelerinde yüklenici sözleşme kapsamında kalan işleri sözleşmede kararlaştırılan bedelle yapmak zorundadır. Sözleşme kapsamında kalmayan fazla işler yönünden ise iş bedelinin, yapıldığı yıl piyasa rayiçlerine göre belirlenmesi gerekir.
Götürü bedelli işlerde, yüklenicinin hakettiği iş bedelinin saptanması ya da iş sahibinin ödemesinin fazla olup olmadığının belirlenmesi için gerçekleştirilen imalatın eksik ve kusurlar da dikkate alınarak tüm işe oranının tespiti, bulunacak bu oranın toplam iş bedeline uygulanarak hakedilen bedelin saptanması ve bulunacak bu rakamdan kanıtlanan ödemeler düşülerek hesaplanması gerekmektedir.
Yüklenici tarafından yapılan işin sözleşme ile üstlenenin tüm işe oranı belirlenerek götürü bedel üzerinden ne miktar ücrete hak kazandığı belirlenmek sureti ile sonuca gidilmesi gerekirken bu husus gözetilmeyerek dava tarihindeki mahalli rayiçlere göre hesap yapan bilirkişi raporu hükme esas alınmak sureti ile yazılı şekilde hüküm kurulması doğru olmamıştır.
Götürü bedel işlerde, iş sahibi işi yapmışsa, hakedişten herhangi bir kesinti yapılamaz.
Götürü bedel sözleşmelerde alacak gerçekleşme oranına göre tespit olunur. Gerçekleşme oranı sözleşme bedeli ile çarpılarak ödeme tutarı tespit olunur.
Bedel götürü olarak kararlaştırılmışsa kural olarak KDV bedelin içerisinde yer alır.
Götürü bedelli işlerde ayrı olarak kararlaştırılmamışsa KDV götürü bedele dahildir.
Yüklenicinin teklif dosyası içerisine koyduğu ihale bedeli hesabında ve pursantaj tablosunda su deposuna ait bir hesabın bulunmadığı bildirilerek su deposu için ayrı bir ödemenin yapılması, söz konusu imalatın uygulama projesi içerisinde olması sebebiyle mümkün değildir.
"... doğacak ilave imalat ve malzemeler için ayrıca bir bedel ödenmeyecektir.." düzenlemesinin yapılmasından anlaşılması gereken husus, ihale kapsamında verilen projelerde, sözleşmeden sonra maddede belirtilen teknik hususlar ile yangınla ilgili mevzuatın gereği olarak yapılması kuvvetle muhtemel olabilecek değişikliklerin sonucu olarak ortaya çıkabilecek ilave bedelin anahtar teslimi götürü bedel sözleşmelerde ödenmesi gereğinin ortaya çıkabileceği, dolayısıyla yapılan bu düzenleme ile ilave bir bedelin ödenmesi imkanı ortadan kaldırılmıştır.
Uygulama projeleri ile elektrik işleri mahal listesi ve teknik şartnamesinde yer alan asansörün yapılacağında hiçbir tereddüt olmadığı, bu nedenle asansörün mütemmim cüzü olan taşıyıcı sisteminin de teknik zorunluluk nedeniyle yapılması gerektiği değerlendirilmekte olup, söz konusu imalatlar yapılmadığında binanın kullanılmasının da mümkün olmayacağı ve "Anahtar Teslimi Götürü Bedel" teklifin özüne de uygun düşmeyeceği açıktır.