YURTDIŞINA GÖNDERİLEN ÖĞRENCİLER İLE AFFA UĞRAYAN KAMU GÖREVLİLERİNİN BORÇLANMA İŞLEMLERİ (Mali Hukuk Sayı: 172, Temmuz-Ağustos 2014)

I. BORÇLANMA İŞLEMLERİ

21.08.2013 tarih ve 28742 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” ile değişiklik yapılan söz konusu yönetmeliğin “Bazı kamu personelinin borçlanma işlemleri” başlıklı geçici 15 inci maddesine aşağıda yer alan fıkralar eklenmiştir;

“1416 sayılı Kanuna göre yurt dışına gönderilen ve öğrenimini başarıyla tamamlayarak yurda dönenlerden yükümlü bulunduğu mecburi hizmet süresini tamamlamış olanlardan, bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 5434 sayılı Kanun hükümlerine tabi olarak çalışmaya başlamış olup geçici 4 üncü madde kapsamında çalışmaya devam edenler; yurt dışında resmî öğrenci olarak geçirmiş oldukları öğrenim sürelerinin 18 yaşının tamamlanmasından sonraki döneme ait olan kısmının tamamını veya bir bölümünü, bu maddenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren üç ay içinde veya mecburi hizmetlerini tamamlayacakları tarihten itibaren üç ay içinde müracaat etmeleri ve müracaatın kabul edildiği ay itibarıyla geçerli olan emekli keseneğine esas kazanç tutarı üzerinden ve borçlanacakları süreye ilişkin olarak hesaplanacak kesenek ve kurum karşılığı toplamından oluşan yükümlülük tutarının tamamını peşin olarak veya müracaatın kabul tarihinden itibaren oniki ayda eşit taksitler halinde ödemek suretiyle borçlanabilirler. Borcunu taksitler halinde ödeyecek olanların borçlanma işlemi sırasında hesaplanan aylık taksit tutarı, borcun ödendiği tarihteki prime esas asgarî kazanca oranlanarak, söz konusu oran ilgili ayın prime esas asgarî kazancı ile çarpılır ve bulunan tutar, ilgili ayın taksit tutarı kabul edilir. Borcunun tamamını peşin ödeyenler ile taksit ödeme dönemi sonunda borcunun tamamını ödemiş olduğu tespit olunanların borçlanmış oldukları süreler, fiili hizmet süresinin hesabında ve iştirakçiliğin başlangıç tarihinin tespitinde dikkate alınır. Aylık taksitlerini zamanında ödemeyenlerin önceki aylara ilişkin olarak ödemiş oldukları tutarlar, süresi geçen son taksit tarihinden itibaren otuz gün içinde ilgililere iade edilir. Yapılacak borçlanma işlemlerinde bu fıkrada belirtilmemiş hususlar bulunması halinde sigortalılar hakkında mülga hükümleri dahil 5434 sayılı Kanun hükümleri uygulanır.

23/4/1999 ile 14/2/2005 tarihleri arasında tabi oldukları personel mevzuatına göre almış oldukları disiplin cezası sonucu memuriyetleri sona erip, 5525 sayılı Kanun uyarınca haklarında verilmiş disiplin cezaları bütün sonuçları ile ortadan kaldırılanların 12/7/2012 tarihinden itibaren 3 ay içinde Kuruma müracaat etmeleri halinde ve yaş haddine ilişkin hükümler saklı kalmak kaydıyla; memuriyetlerinin sona erdiği tarih ile 22/6/2006 tarihi arasındaki dönem içinde uzun vadeli sigorta kollarına tabi olarak sigorta primi ödenmemiş veya emekli keseneği yatırılmamış sürelerine ilişkin kesenek ve kurum karşılığı toplamları, görevden ayrıldıkları tarihteki derece ve kademelerine hizmet olarak sayılacak sürenin her üç yılına bir derece ve her yılına bir kademe verilmek ve öğrenim durumları itibarıyla 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 36 ncı maddesindeki yükselebilecekleri dereceleri geçmemek üzere tespit edilecek derece ve kademeleriyle başvuru tarihinde uygulanmakta olan katsayılar esas alınarak belirlenecek emekli keseneğine esas aylık tutarları üzerinden Kurum tarafından hesaplanarak, halen çalıştıkları veya kamu görevlisi olarak en son çalışmış oldukları kamu idarelerine bildirilir ve söz konusu tutarlar bu idareler tarafından üç ay içerisinde Kuruma defaten ödenir. Haklarında verilmiş disiplin cezaları bütün sonuçları ile 5525 sayılı Kanun uyarınca ortadan kaldırılmış olanlardan memuriyetten çıkarılmış oldukları kuruma yeniden atanmak üzere başvuranların, bu başvurularının ilgili kurumların kayıtlarına geçtiği tarihten başlayarak bu kurumlarda yapılan ilk atamalarının kendilerine tebliği tarihine kadar olan dönem içerisindeki uzun vadeli sigorta kollarına tabi olarak sigorta primi ödenmemiş veya emekli keseneği yatırılmamış süreleri hakkında ise, derece yükselmesi ve kademe ilerlemeleri saklı kalmak kaydıyla, haklarında bu fıkrada belirtilen esaslara göre işlem yapılır. Ancak, ataması 12/7/2012 tarihinden önce yapılmış olanların bu düzenlemeden yararlanabilmesi için, 12/7/2012 tarihinden itibaren altı ay içerisinde, 12/7/2012 tarihinden önce atama talebinde bulunduğu halde atama işlemleri bu tarihten sonra tamamlanacakların ise, atamalarını izleyen altı ay içerisinde Kuruma başvuruda bulunmaları gerekmektedir. Bu madde uyarınca ilgililer adına kesenek ve kurum karşılığı ödenmiş olması; bu fıkrada belirtilen dönem içerisinde ödenmiş olan emeklilik veya malullük aylıkları ya da dul ve yetim aylıkları için kendilerine borç çıkarılmasını, emekli ikramiyesi farkı ve geriye dönük olarak aylık farkı ödenmesini gerektirmez.”

Eklenen ilk fıkra, yurt dışına gönderilen ve öğrenimini başarıyla tamamlayarak yurda dönenlerden yükümlü bulunduğu mecburi hizmet süresini tamamlamış olanlarla ilgilidir. Bu kişilerden 1416 sayılı Ecnebi Memleketlere Gönderilecek Talebe Hakkında Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu hükümlerine tabi olarak çalışmaya başlamış olup yönetmeliğin geçici 4 üncü maddesi kapsamında çalışmaya devam edenleryurt dışında resmî öğrenci olarak geçirmiş oldukları öğrenim sürelerinin 18 yaşının tamamlanmasından sonraki döneme ait olan kısmının tamamını veya bir bölümünü borçlanabilirler. Söz konusu borçlanmayı peşin yahut on iki eşit taksit ile yapabilirler.

İkinci fıkra, 23/04/1999 ile 14/02/2005 tarihleri arasında tabi oldukları personel mevzuatına göre almış oldukları disiplin cezası sonucu memuriyetleri sona erip, 5525 sayılı Memurlar ile Diğer Kamu Görevlilerinin Bazı Disiplin Cezalarının Affı Hakkında Kanun[1] uyarınca haklarında verilmiş disiplin cezaları bütün sonuçları ile ortadan kaldırılan memurlarla ilgilidir. Bu kişilerin söz konusu affa ilişkin sosyal güvenlik ödemeleri, halen çalıştıkları veya kamu görevlisi olarak en son çalışmış oldukları kamu idareleri tarafından ödenir.Ödenecek primler; bu kişilerin memuriyetlerinin sona erdiği tarih ile 22/06/2006 tarihi arasındaki dönem içinde uzun vadeli sigorta kollarına tabi olarak sigorta primi ödenmemiş veya emekli keseneği yatırılmamış sürelerine ilişkin kesenek ve kurum karşılığı toplamları, görevden ayrıldıkları tarihteki derece ve kademelerine hizmet olarak sayılacak sürenin her üç yılına bir derece ve her yılına bir kademe verilmek ve öğrenim durumları itibarıyla 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 36 ncı maddesindeki yükselebilecekleri dereceleri geçmemek üzere tespit edilecek derece ve kademeleriyle başvuru tarihinde uygulanmakta olan katsayılar esas alınarak belirlenecek emekli keseneğine esas aylık tutarları üzerinden hesaplanır.

Ayrıca, haklarında verilmiş disiplin cezaları bütün sonuçları ile 5525 sayılı Kanun uyarınca ortadan kaldırılmış olanlardan memuriyetten çıkarılmış oldukları kuruma yeniden atanmak üzere başvuranlardan ataması 12/07/2012 tarihinden önce yapılmış olanların bu düzenlemeden yararlanabilmesi için, anılan tarihten itibaren altı ay içerisinde, 12/07/2012 tarihinden önce atama talebinde bulunduğu halde atama işlemleri bu tarihten sonra tamamlanacakların ise, atamalarını izleyen altı ay içerisinde Kuruma başvuruda bulunmaları gerekmektedir.

II. SONUÇ

Yurt dışına gönderilen ve öğrenimini başarıyla tamamlayarak yurda dönenlerle ilgili yapılacak borçlanma işlemlerinde yukarıda belirtilmemiş hususlar bulunması halinde sigortalılar hakkında mülga hükümleri dâhil 5434 sayılı Kanun hükümleri uygulanacaktır. Ayrıca disiplin cezası affa uğrayan kamu görevlileri için yaş haddine ilişkin hükümler saklı olduğunu belirtmek gerekir.

[1] Bu kanunla ilgili, 31.08.2013 tarih ve 28751 sayılı Resmi Gazete’de 2013/10 sayılı, “5525 Sayılı Kanunun ek 1 inci MaddesininUygulanması Hakkında Usul ve Esaslar” konulu Başbakanlık Genelgesi yayımlanmıştır.