Yüklenici tarafından projeye aykırı imalat yapıldığı işin devamı sırasında tespit edilmiş ise;

a-) Projeye aykırı ve teknik açıdan kabul edilemeyecek imalat yapılmış ise;

Yapım İşleri Genel Şartnamesinin “Yüklenicinin bakım ve düzeltme sorumlulukları” başlıklı 25 inci maddesi;

“… Yüklenici, gerek malzemenin şartnameye uygun olmamasından ve gerekse yapım işlerinin kusur ve eksiklerinden dolayı, idarece gerekli görülecek bütün onarım ve düzeltmeler ile sürekli bakım işlerini kendi hesabına derhal yapmak zorundadır. Yüklenici bu zorunluluğa uymadığı takdirde, idare, kendisinden bir yazı ile yükümlülüklerini yerine getirmesini isteyecektir…” hükmü gereğinin yüklenici tarafından yerine getirilmemesi halinde ise maddenin devamında yüklenicinin yükümlülüklerini yerine getirmesi için idarece en az on gün süreli ihtarname (Keşide) çekilmesi hükmüne yer verilmiştir.

İdare tarafından yükleniciye tebliğ edilen keşidenin yükleniciye ulaşmasının akabinde verilen süre içerisinde yüklenici tarafından işe fiilen başlanmamış veya başlanıp ta belirlenen süre içinde teknik gereklerine göre iş bitirilmediği takdirde idare, söz konusu yıkım, onarım, düzeltme ve bakım işlerini, bütün giderleri yükleniciye ait olmak üzere 4734 sayılı Kanunda gösterilen usullerden biri ile yaptırabilir. İdarece yaptırılan işin bedeli yüklenicinin teminatından veya varsa diğer alacaklarından ödenir.

Ancak yüklenici tarafından keşidenin (ihtarnamenin) gereğinin süresinde yerine getirilmemesi halinde eksik, kusurlu imalatın üçüncü kişilere yüklenici nam ve hesabına yaptırılacağının ihtarnamede belirtilmemesi halinde, idarece yapılan işlem sonucunda yüklenici tarafından konunun tarafınca yapılabileceği, bedelinin yüksekliği v.b. haller noktasından yargıya götürülebileceği bilinmelidir.

b-) Projeye aykırı ancak teknik açıdan idarece kabul edilebilecek imalatlar yapılmış ise;

1- İmalat sözleşme ve eki dokümanlar ile projesinden daha fazla nitelik/nicelik içeriyor ise;

1.1-Uygulamada bu durum idarelerce sonradan kabul edilerek bedelleri iş artışı kapsamında ödenmektedir. (Tavsiye etmediğimiz ve YİGŞ nin 25 inci maddesi hükmü karşısında sıkıntı oluşturacak bir durum)

1.2- YİGŞ 25 inci maddesi “Ancak bu takdirde yüklenici, daha büyük boyutta veya fazla miktarda malzeme kullandığını ve daha fazla emek harcadığını öne sürerek fazla bedel isteyemez” hükmü gereği fazla imalat bedelleri ödenmez ve imalat tutanağa bağlanarak bu hali ile hakedişe girer. Karşılıklı imzalanan sözleşmenin eki YİGŞ nin 25 inci maddesi hükmüne rağmen yüklenici tarafından hakedişe usulüne uygun ihtirazi kayıt şerhi konulabilir.

2- İmalat sözleşme ve eki dokümanlar ile projesinden daha az nitelik/nicelik içeriyor ise;

Uygulamada bu durum idarelerce ya önemsenmemekte ya da önemsendiği halde yeni imalata ait yeni fiyat tutanağı yapılmamakta ve sözleşmesi ve eklerinde yer alan imalat ile yeni imalat arasında oluşan fark bedelleri iş eksilişi kapsamında düşülmemektedir. Oysa YİGŞ 25 inci maddesi “Bu gibi hallerde hakediş raporlarına, proje ve şartnamelerde gösterilen veya yazılı talimatla bildirilen boyutlara göre hesaplanmış miktarlar yazılır. Bu şekilde yapılan işlerin boyutları, emeğin değeri ve malzemesi daha az ise bedeli de ona göre ödenir” hükmü gereği sözleşmesinde/projesinde yer alandan daha az malzeme ve işçilik içeren imalatlar proje ve şartnamelerde gösterilen (revizyon yapılarak) veya yazılı talimatla bildirilen boyutlara göre hesaplanmış miktarlar olarak hakedişlere girecek fark bedeller ise ödenmeyecektir.

Aradaki fark; eski imalatın iş eksilişi olarak yapılan işler listesinden (çıkarılan imalat bedeli işin tüm bedeline oranlanarak hesaplanacaktır) çıkarılması ve daha az nitelik/nicelik içeren yeni imalatın ise YİGŞ’nin “Sözleşmede bulunmayan işlerin fiyatının tespiti” başlılı 22 nci maddesi hükmü gereği yapılacak yeni fiyat ile hakediş eki yapılan işler listesine dahil edilmesi sonucu düşülmüş olacaktır.

Ayrıca sözleşme eki projeden daha az  nitelik/nicelik içeren imalatlar için fark bedel düşülerek yükleniciye yaptığı işin bedeli ödenmekle birlikte YİGŞ de düzenlenmemekle birlikte; 6085 (6098) sayılı Kanunun işsahibinin seçimlik haklarını düzenleyen 475 inci maddesi “İşsahibinin genel hükümlere göre tazminat isteme hakkı saklıdır” hükmü gereği, idarenin yoksun kaldığı kullanım faydasını giderecek şekilde manevi tazminat karşılığı olarak makul, aranılan fayda ile orantılı, bu tür uygulamaları önleyici şekilde ceza mahiyetinde nefaset kesintisinin (idarece belirlenmesi halinde teknik bir heyet raporu ile) kesilebileceği de bilinmelidir.