YAPIM İŞLERİNDE YENİ BİRİM FİYATLARA “İHALE TENZİLATI” UYGULANIR MI?

26.03.2015

Sayıştay Temyiz Kurulunun 20.05.2014 tarih ve 39030 tutanak nolu kararında, anahtar teslimi götürü bedelli sözleşmelerde; pursantaj oranı belli imalat kalemlerinin miktarlarında önceden öngörülmeyen durumlar nedeniyle artma veya azalma olması halinde yeni imalat miktarlarının pursantaj oranları hesaplanarak yeni pursantaj oranlarından yükleniciye ödenecek tutarı belirlemek gerektiği belirtilmiş ve aşağıdaki hesap yöntemi benimsenerek karar verilmiştir (karardaki rakamlar basitleştirilerek örnek oluşturulmuştur):

Toplam Yaklaşık Maliyet: 1.500.000,00 TL

Sözleşme Bedeli: 1.125.000,00 TL

İş artışına konu 26.082 pozunun yaklaşık maliyet tutarı = 22.500,00 TL

Pe (Eski pursantaj) : 22.500,00 / 1.500.000,00 = 0,015

26.082 pozunun yaklaşık maliyet miktarı = 100 m2

26.082 pozunun iş artışı dahil miktarı = 120 m2

Ao (İş kaleminin artış oranı) = (120 – 100) / 100 = 0,20

Py (Yeni pursantaj) = 0,015 x (1+0,20) = 0,018

Önceki Tutar = Pe x Söz. Bed. = 0,015 x 1.125.000,00 = 16.875,00 TL

Yeni Tutar = Py x Söz. Bed. 0,018 x 1.125.000,00 = 20.250,00 TL

İş artışı kapsamında ödenecek tutar = 3.375,00 TL

Şeklinde hesap yapılmış ve doğru olan yöntemin de bu olduğu ifade edilmiştir.

Ancak Sayıştay Temyiz Kurulunun benimsediği hesap yöntemi biraz zahmetlidir. Çok daha basit yöntemle aynı sonuca ulaşmak mümkündür. Şöyle ki;

İş artışına konu 26.082 pozunun yaklaşık maliyet tutarı 22.500,00 TL ve miktarı da 100 m2 olduğuna göre bu iş kaleminin yaklaşık maliyetteki birim fiyatı 225,00 TL.dir.

İş kalemindeki artış miktarı 20 m2 olduğuna göre yükleniciye ödenmesi gereken tutar (225,00 x 20) 4.500,00 TL olmaktadır.

Sözleşme bedeli / yaklaşık maliyet = 1.125.000,00 TL / 1.500.000,00 TL = 0,75

İş artışı kapsamında ödenecek tutar = 4.500,00 TL x 0,75 = 3.375,00 TL

Görüldüğü üzere kararda yapılan işlem basitçe yeni birim fiyata sözleşme bedeli / yaklaşık maliyet oranında bir “ihale indirimi” uygulanmasından ibarettir.

Sayıştay Temyiz Kurulu, muhtemelen farkında olmadan, anahtar teslim götürü bedel işlerde projede dolayısıyla yaklaşık maliyette olan iş kalemleri için iş artışına gidilmesi halinde, bu iş kalemleri için yapılan yeni birim fiyatlara sözleşme bedeli ile yaklaşık maliyet kıyaslanmak suretiyle bulunacak oranda “ihale indirimi” uygulanması gerektiğini kabul etmiş olmaktadır.

Ne yazık ki yapılan hata bununla sınırlı değildir. Bu kararla Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 22 nci maddesinde hüküm altına alınan ve yeni birim fiyatın maddede sayılan yöntemlerle yüklenici ile birlikte tespit kuralı da ortadan kalkmış olmaktadır. Çünkü iş artış bedelinin karardaki yöntemle yükleniciye ödenmesi gerektiği ifade edilmekle, YİGŞ’nin 22 nci maddesindeki kamu idarelerinin birim fiyatları ile ticaret ve/veya sanayi odasınca onaylanmış uygulama ayına ait yerel rayiçlerinin kullanılmasına imkan tanıyan düzenlemeler tamamen yok sayılmıştır.

Karardaki bir başka yanlış kabul ise, iş artışına konu iş kaleminin pursantajının, yani yaklaşık maliyetteki birim fiyatı ile miktarının ve daha da önemlisi tüm yaklaşık maliyetin doğru olduğunun kabul edilmiş olmasıdır. Yaklaşık maliyetin dolayısıyla iş artışına konu iş kaleminin pursantajının hatalı olması halinde,  bu yöntemle yükleniciye ödenecek tutar da hatalı olacaktır.

Sonuç olarak Sayıştay Temyiz Kurulunun bu kararı doğru olarak kabul edilecek olursa yeni birim fiyatlara “ihale indirimi” uygulanmayan tüm işlerde kamu zararı olduğu kabul edilmek durumundadır. Oysa Yüksek Fen Kurulu kararları bir yana, bizzat Sayıştay dairelerince yeni birim fiyatlara sözleşme bedeli ile yaklaşık maliyet oranından hareketle bulunacak “ihale indirimi” uygulanmasının istenemeyeceği yönünde çok sayıda kararı bulunmaktadır.

Ancak belirttiğimiz üzere Kurul bu kararı verirken uyguladığı hesap yönteminin sonucunun farkında değildir. Bu nedenle kararın olaya özgü değerlendirilmesi yerinde olacaktır.

İHALE SÜREÇLERİNDE YAŞADIĞINIZ SORUNLARLA İLGİLİ OLARAK İHALE UZMANLARIMIZ İLE GÜNÜN HER SAATİ GÖRÜŞEBİLİRSİNİZ.

0535 645 00 20 HEMEN ULAŞIN