1. YÜKLENİCİLERİN VE ALT YÜKLENİCİLERİN SORUMLULUĞU

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun Yapım işlerinde yüklenicilerin ve alt yüklenicilerin sorumluluğu başlıklı 30 uncu maddesine göre;

“Yapım işlerinde yüklenici ve alt yükleniciler, yapının fen ve sanat kurallarına uygun olarak yapılmaması, hileli malzeme kullanılması ve benzeri nedenlerle ortaya çıkan zarar ve ziyandan, yapının tamamı için işe başlama tarihinden itibaren kesin kabul tarihine kadar sorumlu olacağı gibi, kesin kabul onay tarihinden itibaren de onbeş yıl süreyle müteselsilen sorumludur. Bu zarar ve ziyan genel hükümlere göre yüklenici ve alt yüklenicilere ikmal ve tazmin ettirilir. Ayrıca haklarında 27 nci madde hükümleri uygulanır.”

Söz konusu düzenlemeye göre, eserin fen ve sanat kurallarına uygun olarak yapılmamasından sadece yükleniciler değil, bu işte çalışan alt yükleniciler de sorumlu olacaklardır. Bu noktada alt yüklenicilerin onayı çalışıp çalışmadığının da kanaatimizce bir önemi bulunmamaktadır. İlave olarak bu sorumluluk biraz geniş bir anlamda Kanunda ele alınmaktadır. Ortaya çıkacak zarar ve ziyan ifadesine yer verilmekle yüklenici ve alt yüklenicilerin geniş anlamda sorumluluğundan bahsedilebilir.

Burada yer verilen süre ile 6098 sayılı Türk Borçlar Kanununda eser sözleşmesine yönelik sürenin de birlikte değerlendirilmesi gerekir. Bu noktada 4735 sayılı Kanun öncelikle uygulanacak ve buradaki süreler dikkate alınacaktır.

2. YÜKLENİCİLERİN CEZA SORUMLULUĞU

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun Yüklenicilerin ceza sorumluluğu başlıklı 27 inci maddesine göre;

“İş tamamlandıktan ve kabul işlemi yapıldıktan sonra tespit edilmiş olsa dahi, 25 inci maddede belirtilen fiil veya davranışlardan Türk Ceza Kanununa göre suç teşkil eden fiil veya davranışlarda bulunan gerçek veya tüzel kişiler ile o işteki ortak veya vekilleri hakkında Türk Ceza Kanunu hükümlerine göre ceza kovuşturması yapılmak üzere yetkili Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulunulur. Hükmolunacak cezanın yanısıra, idarece 26 nci maddeye göre verilen yasaklama kararının bitiş tarihinden itibaren uygulanmak şartıyla bir yıldan az olmamak üzere üç yıla kadar bu Kanun kapsamında yer alan bütün kamu kurum ve kuruluşlarının ihalelerine katılmaktan mahkeme kararıyla 26 nci maddenin ikinci fıkrasında sayılanlarla birlikte yasaklanırlar.

Bu Kanunda belirtilen yasak fiil veya davranışları nedeniyle haklarında mükerrer ceza hükmolunanlar ile bu kişilerin sermayesinin yarısından fazlasına sahip olduğu sermaye şirketleri veya bu kişilerin ortağı olduğu şahıs şirketleri, mahkeme kararı ile sürekli olarak kamu ihalelerine katılmaktan yasaklanır.

Bu madde hükümlerine göre; mahkeme kararı ile yasaklananlar ve ceza hükmolunanlar, Cumhuriyet Savcılıklarınca sicillerine işlenmek üzere Kamu İhale Kurumuna, meslek sicillerine işlenmek üzere de ilgili meslek odalarına bildirilir.

Sürekli olarak kamu ihalelerine katılmaktan yasaklanmış olanlara ilişkin mahkeme kararları, Kamu İhale Kurumunca bildirimi izleyen onbeş gün içinde Resmi Gazetede yayımlanmak suretiyle duyurulur.”

Maddede belirtilen yasak fiil ve davranışlar Kanunun 25 inci maddesinde aşağıdaki şekilde sayılmıştır:

“Sözleşmenin uygulanması sırasında aşağıda belirtilen fiil veya davranışlarda bulunmak yasaktır:

a) Hile, vaat, tehdit, nüfuz kullanma, çıkar sağlama, anlaşma, irtikap, rüşvet suretiyle veya başka yollarla sözleşmeye ilişkin işlemlere fesat karıştırmak veya buna teşebbüs etmek.

b) Sahte belge düzenlemek, kullanmak veya bunlara teşebbüs etmek.

c) Sözleşme konusu işin yapılması veya teslimi sırasında hileli malzeme, araç veya usuller kullanmak, fen ve sanat kurallarına aykırı, eksik, hatalı veya kusurlu imalat yapmak

d) Taahhüdünü yerine getirirken idareye zarar vermek.

e) Bilgi ve deneyimini idarenin zararına kullanmak veya 29 uncu madde hükümlerine aykırı hareket etmek.

f) Mücbir sebepler dışında, ihale dokümanı ve sözleşme hükümlerine uygun olarak taahhüdünü yerine getirmemek

g) Sözleşmenin 16 ncı madde hükmüne aykırı olarak devredilmesi veya devir alınması.”

Sözleşmenin uygulanması esnasında bu türden fiil ve davranışlarda bulunulduğunun tespiti halinde;

• 20 nci maddenin (b) bendi uyarınca sözleşme feshedilecek ve yükleniciye 20 ve 22 nci maddede belirtilen yaptırımlar uygulanacak,
• 26 ncı madde uyarınca yüklenici hakkında ihalelere katılmaktan yasaklama kararı verilecektir.

27 nci madde de ise, sözleşmenin uygulanması sırasında yasak fiil ve davranışlardan Türk Ceza Kanununa göre suç teşkil edenler açısından getirilen ilave yaptırım hükümlerine yer verilmiştir.

Sözleşmeye ilişkin işlemlere (edimin ifasına) fesat karıştırma suçu, TCK'nın 236 maddesinde hüküm altına alınmıştır.