Yapım İşlerinde Temel Kavramlar

Hakediş (İstihkak) Nedir: Yüklenicinin (müteahhidin) veya taşeronun, sözleşmesine göre yaptığı iş veya imalatlar karşılığı tahakkuk eden alacağıdır. Bir yüklenici yapacağı yapım işini belirli bir fiyat üzerinden gerçekleştirmektedir. Yapım işinin bedelinin tamamının işin başında ya da bitiminde verilmesi çeşitli sakıncalar doğurur. Bu nedenle, ödemelerin sözleşme süresince işler yapıldıkça belirli aralıklarla yapılması daha mantıklı ve güvenilir olmaktadır. Hakediş, Merkezi Yönetim Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin 7 nci maddesinde belirtilen maktu "Hakediş raporu" ile ödenir. Hakediş raporu, her bir hakediş ödemesinde düzenlenmek zorunda olan belgeler grubudur. İki hakediş arasında geçen süreye "Hakediş aralığı" veya "Hakediş süresi" denilmektedir. Günümüzde hakedişler çeşitli bilgisayar programları yardımıyla hazırlanmaktadır.

Geçici hakediş nedir: İşin geçici kabulünden önce yapılan tüm hakedişler için kullanılan tanımlamadır. Ara hakediş de denilmektedir. 1 inci ara hakediş, 2 nci ara hakediş,... vb.

Kesin hakediş nedir: İşin geçici kabulünden sonra gerçekleştirilen hakediştir. Bu hakedişle birlikte, işveren tarafından yükleniciye olan tüm ödeme işlemleri son bulmuş olur.

Yüklenici kimdir: Üzerine ihale yapılan ve sözleşme imzalanan isteklidir.

Yapım işi nedir: Bina, karayolu, demiryolu, otoyol, havalimanı, rıhtım, liman, tersane, köprü, tünel, metro, viyadük, spor tesisi, alt yapı, boru iletim hattı, haberleşme ve enerji nakil hattı, baraj, enerji santrali, rafineri tesisi, sulama tesisi, toprak ıslahı, taşkın koruma ve dekapaj gibi her türlü inşaat işleri ve bu işlerle ilgili tesisat, imalat, ihzarat, nakliye, tamamlama, büyük onarım, restorasyon, çevre düzenlemesi, sondaj, yıkma, güçlendirme ve montaj işleri ile benzeri yapım işlerini ifade eder. Bu sayılanlar esasen eser sözleşmelerinin temel unsurlarından olan bir şeyi imal ve inşa etmeye dönük işlerdir.

Rayiç nedir: Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca (Yüksek Fen Kurulu) her yıl yayınlanan, birim imalat içinde yer alan işçilik, makine, malzeme araç ve gereçlerin fiyatlarıdır. Tek başına imalat kalemi değildir. Rayiçler cetvellerde karsız ve KDV'sizdir.

Poz No (Birim Fiyat No) nedir: Rayiç veya birim fiyatların tanınmasına yarayan bir kod numarasıdır.

Birim fiyat nedir: Yapılan işin yani imalat kaleminin, özelliğine göre adet, kg, ton, m, m veya m³ cinsinden biriminin fiyatıdır. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı ile diğer yatırımcı kuruluşların kendi birim fiyat tarifleri vardır. Bazı kuruluşlar (DSİ, TCK, İller Bankası vb.) kendi görev alanlarına giren işlerde analiz yapma ve birim fiyat yapmaya yetkilidir.

Birim fiyat tarifi nedir: İmalatın birim fiyatına nelerin dahil olduğunu, yapım şartlarını ve ölçü şeklini belirleyen metindir.

Birim fiyat listesi nedir: Her takvim yılı başında Çevre ve Şehircilik Bakanlığınca (Yüksek Fen Kurulu) yayımlanan rayiç ve birim fiyatların yer aldığı kitaptır.

Birim fiyat analizi nedir: Bir imalatın bir birimi için gerekli malzeme, işçilik, makine ve gereçlerin, bunların rayiçleri ile çarpılarak birim fiyatının oluşma şeklini gösteren dokümandır. Rayiçler, birim fiyat analizlerinde yerine konularak birim fiyat oluşturulur.

Sözleşme yılı nedir: İşin sözleşmesinin yapıldığı yıldır.

Uygulama yılı nedir: İşlerin gerçekleştirildiği yıldır.

Ön proje nedir: Belli bir yapının kesin ihtiyaç programına göre; gerekli arazi ve zemin araştırmaları yapılmadan, bilgilerin halihazır haritalardan alındığı, çevresel etki değerlendirme ve fizibilite raporları dahil elde edilen verilere dayanılarak hazırlanan plan, kesit, görünüş ve profillerin belirtildiği bir veya birkaç çözümü içeren projedir.

Kesin proje nedir: Belli bir yapının onaylanmış ön projesine göre; mümkün olan arazi ve zemin araştırmaları yapılmış olan, yapı elemanlarının ölçülendirilip boyutlandırıldığı, inşaat sistem ve gereçleri ile teknik özelliklerinin belirtildiği projedir.

Uygulama projesi nedir: Belli bir yapının onaylanmış kesin projesine göre yapının her türlü ayrıntısının belirtildiği projedir.

Metraj nedir: İşin yapılan bir bölümü olan iş kaleminin miktarlarının hesaplandığı cetveldir.

Yeşil defter nedir: Hakedişe girecek olan imalat miktarlarının yer aldığı defterdir.

Mahal listesi nedir: Bir inşaat imalatının tamamında kullanılacak ve her ortamda yapılacak tüm uygulamaları ayrı ayrı gösteren imalat listeleri (duvar kaplamaları, döşeme kaplamaları, boyalar vs.) bütünüdür.

Pursantaj cetveli nedir: İşin ilerleme yüzdesini gösteren cetveldir.

Yapı denetim görevlisi kimdir: İdare tarafından, işlerin denetimi için görevlendirilecek bir memur veya bir heyeti ve/veya idare dışından bu işleri yapmak üzere görevlendirilen gerçek veya tüzel kişi veya kişilerdir.