YAPIM İŞLERİNDE KABUL İŞLEMLERİ (MALİ HUKUK SAYI: 161, EYLÜL_EKİM 2012)

1. Giriş

Kamu İhale Kanunu uyarınca ihale edilen yapım işlerinde, işin sözleşmeye uygun biçimde yapılarak süresinde idareye teslim edilmesi yüklenicinin temel yükümlülüklerinden birisidir. Bu yükümlülükler kabul işlemlerinin yapılması ile yerine getirilmiş sayılır. Kabul İşlemleri geçici kabul ve kesin kabul olmak üzere iki aşamadan oluşur. Bu çalışmada usul ve esasları 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşme Kanunu, Yapım İşleri Genel Şartnamesi (YİGŞ) ve Yapım İşleri Muayene ve Kabul Yönetmeliğinde düzenlenen kabul işlemlerini inceleyeceğiz.

2. Geçici Kabul

2.1.Geçici Kabul Talebi ve Ön İnceleme

Taahhüt edilen iş, sözleşme ve eklerinde yer alan hükümlere uygun olarak tamamlandığında yüklenici idareye geçici kabulün yapılması için yazılı olarak başvuruda bulunur. İş süresi içinde bitirilememiş ve neticesinde cezalı çalışılmış ise yüklenici, işin fiilen tamamlandığı tarihte geçici kabul talebinde bulunur.

Bu talep üzerine yapılan işler idarece verilecek talimat üzerine yapı denetim görevlisince ön incelemeden geçirilir. Zorunlu bir neden yoksa iş, başvuru tarihinden itibaren en geç on gün içinde ön incelemeye tabi tutulur. İnceleme neticesinde işin sözleşme ve eklerine uygun olarak tamamlandığı ve kabul işleminin yapılmasında bir engel bulunmadığı anlaşılırsa, yapı denetim görevlisi "Geçici Kabul Teklif Belgesi"[1]ni düzenleyerek yetkili makama gönderir.

Yüklenici başvurusunda gecikmiş olursa yada işi süresinde kabule elverişli duruma getirememişse sözleşmeye göre işin bitmesi gereken tarihte yapı denetim görevlisi veya idarece görevlendirilecek iki eleman tarafından iş yerinde incelenerek o günkü durum bir tutanakla tespit edilir. Bu inceleme sırasında yüklenicinin veya vekilinin de hazır bulunması gereklidir. Yükleniciye yapılacak tebligata rağmen kendisi veya vekili gelmezse yapı denetim görevlisi veya idare bu incelemeyi tek taraflı olarak yapar.

2.2. Geçici Kabul Teklif Belgesi Hangi Şartlarda Düzenlenir?

Yapı denetim görevlisince aşağıdaki hususların tespiti halinde geçici kabul teklif belgesi düzenlenir.

• Ön inceleme sonucunda işin sözleşme ve eklerine uygun olarak eksiksiz ve kusursuz olarak tamamlandığının ve kabul işlemlerinin yapılmasında bir engel bulunmadığının anlaşılması,
• Yapılan işin kusurlu ve eksik kısımlarının bedelleri toplamının işin sözleşme bedelinin yüzde beşinden[2] fazla olmaması ve aynı zamanda bu oranı geçmeyen kusur ve eksiklikler, işin idareye teslimine ve kullanılmasına engel olmayacak ve herhangi bir tehlikeye meydan vermeyecek nitelikte olması.

İş kabule hazır değilse (Yukarıda belirtilen şartlar oluşmadıysa), eksik ve kusurlu işleri gösteren tutanak, yapı denetim görevlisinin işin kabule hazır hale gelmesi bakımından yaklaşık bitim tarihini tespit eden düşüncesiyle birlikte en geç üç gün içerisinde idareye gönderilir. Bu durumda yüklenici ancak işi tamamladıktan sonra yeniden geçici kabul talebinde bulunabilir. Tabii böyle bir halde iş zamanında tamamlanmadığı için sözleşmede belirlenen oran üzerinden hesaplanan gecikme cezası yüklenicinin hakedişinden veya teminatından kesilir.

2.3. Geçici Kabul Komisyonu Nasıl Oluşturulur?

Yukarıda ifade edildiği üzere yapı denetim görevlisi şartların oluşması durumunda geçici kabul teklif belgesini düzenler ve yetkili makama gönderir. Bunun üzerine yetkili makam, en geç on gün içinde geçici kabul komisyonunu oluşturur. Geçici kabul için gereken şartların oluşmadığı tespit edilirse idarece komisyon görevlendirilmez.

Muayene ve kabul komisyonlarının ne şekilde kurulacağı ve görevleri Yapım İşleri Muayene ve Kabul Yönetmeliği ve Yapım İşleri Genel Şartnamesinde düzenlenmiştir. Buna göre geçici kabul komisyonları, yetkili makam tarafından, biri başkan olmak üzere en az üç kişiden oluşturulur. İşin önemi ve özelliği dikkate alınarak komisyonun üye sayısı, toplam sayı tek olmak üzere yeteri kadar arttırılabilir.

Bu komisyonlarda görevlendirilecek olanların tamamının teknik eleman olması zorunludur. Ancak, ilgili idarede yeterli sayıda veya işin özelliğine uygun nitelikte teknik eleman bulunmaması durumunda, 4734 sayılı Kanun kapsamındaki kamu kurum ve kuruluşlarından teknik eleman görevlendirilebilir.

İşin denetiminde bulunan yapı denetim görevlisi muayene ve kabul komisyonlarında görev alamaz. Ancak, bu görevlilerin kabul çalışmaları sırasında işyerinde hazır bulunması zorunludur.

2.4. Geçici Kabul Komisyonunun Görevleri Nelerdir?

Geçici kabul komisyonunun iki temel görevi vardır. Bunlardan birincisi işin kabule hazır olup olmadığını belirlemek için gerekli muayene ve tetkikleri yapmak, ikincisi de işin kabule hazır olduğunun belirlenmesi durumunda geçici kabul tutanağını düzenlemektir.

— Muayene ve Tetkik Yapma

Geçici kabul komisyonu, kurulmasından itibaren en geç on gün içinde işyerine giderek yüklenici tarafından gerçekleştirilen işlerin, nev'ini, niteliğini, sözleşme ve ekleri ile teknik gereklere ve iş sırasında onaylanan değişikliklere uygunluğunu ve kabule hazır olup olmadığını inceler, muayene eder ve gerekli gördüğü kısımların işletme ve çalışma deneylerini yapar. Komisyon yüklenicinin yaptığı işte tereddüt doğuran hususlar görürse, durumun tahkiki için, sözleşmede yazılı olmasa bile, her türlü giderleri yükleniciye ait olmak üzere gerekli teknik deneylerin yapılmasını isteyebilir.

— Geçici Kabul Tutanağını Düzenleme

Kabul komisyonu tarafından, yüklenici veya vekili ile birlikte yapılacak incelemelerden sonra işin durumu uygun görüldüğü takdirde bir kabul tutanağı düzenlenir. İşin durumunun uygun görülmesinden kasıt yukarıda belirtilen yapı denetim görevlilerince geçici kabul teklif belgesi düzenlenebilmesi için gereken şartların komisyonca da tespit edilmiş olmasıdır. Bu tutanak komisyon üyeleri tarafından imzalanır ve ayrıca bunu yüklenici veya vekili de imzalar. Yüklenici veya vekili, yazı ile yapılacak çağrıya rağmen kabulde hazır bulunmazsa veya kabul tutanağını imzalamak istemezse tutanakta bu husus ayrıca belirtilir. Geçici kabul tutanağı, ihale makamı veya yetkilendirdiği kişilerce onaylandıktan sonra geçerli olur. Geçici kabulün yapılmasını müteakip işin kullanılması veya işletilmesi, kesin kabulün yapıldığı anlamına gelmez.

Komisyon, inceleme ve muayene sonucunda işi kabule hazır bulmazsa durumu bir tutanakla tespit eder ve idareye bildirir. Bu durumda geçici kabul yapılmamış sayılır.

2.5. % 5’ lik Eksik ve Kusurlu İşlerin Tespiti ve Bu Durumda Yapılacak İşlemler

Gerek yapı denetim görevlilerince gerekse kabul komisyonu tarafından yapılan inceleme sonucunda işin en az % 95’ inin tamamlandığı ve geri kalan eksikliklerin işin idareye teslimine veya kullanılmasına engel olmadığı ve herhangi bir tehlikeye meydan vermeyecek nitelikte olduğu tespit edilirse geçici kabul yapılır. Bu nedenle işin kabulüne engel olmayan bu % 5’ lik eksiklik ve kusurların nasıl belirleneceği, açıklık getirilmesi gereken önemli bir konudur.

Bu konuda ikincil mevzuatta herhangi bir düzenleme yoktur. O halde % 5‘ lik bu bedel nasıl hesaplanır? Mevzuatta açıkça düzenlenmemekle birlikte akla en yatkın cevap şudur:

—Teklif birim fiyatlı işlerde, eksik ve kusurlu işlerin bedelleri birim fiyat teklif cetvelindeki fiyatları üzerinden;

—Anahtar teslim götürü bedel işlerde ise, sözleşme eki pursantaj değerleri veya eksik ve kusurlu işlerin metrajları çıkarılarak YİGŞ’ nin 22 nci maddesine göre yapılacak itibari yeni birim fiyatlar üzerinden hesaplanabilecektir.[3]

% 5’lik eksik ve kusurlu işlerin tespitinde, eksik ve kusurlu işlerin tutarının işin toplam sözleşme bedeline oranı dikkate alınır. Eğer işin devamı sırasında iş artışı yapılmış ise başta imzalanan sözleşme bedeline yasal iş artışı sonucu ortaya çıkan bedelde eklenir. Ancak fiyat farkları dahil edilmez. Örneğin 1.000.000,00 TL bedelli bir işte % 10 iş artışına gidilmişse 1.100.000*0,05 = 55.000,00 TL’yi aşmayan eksiklik ve kusur, işin idareye teslimine ve kullanılmasına engel olmayacak ve herhangi bir tehlikeye meydan vermeyecek nitelikte ise geçici kabul tutanağı düzenlenmesine engel değildir.

2.6. %5’lik Eksik ve Kusurlu İşlerin Tespiti Halinde Hangi İşlemler Yapılır?

Komisyon, niteliği itibariyle kabule engel olmayan kusur ve eksikliklerin varlığını tespit ederse, kabul tutanağını yapmakla birlikte, gördüğü kusur ve eksikliklerin ayrıntısını gösterir bir liste düzenler ve bunların giderilmesi için gerekli olan süreyi tespit eder. Bu süre içerisinde yükleniciye gecikme cezası uygulanmaz.

Kabul komisyonunun tespit ettiği eksiklikler, belirlenen sürede yüklenici tarafından giderilmezse bu sürenin bitiminden sonra eksikliklerin giderilmesine kadar geçecek her gün için, giderilecek eksikliklerin durumuna göre sözleşmesinde günlük gecikme cezası olarak yazılan miktarın belli bir oranında günlük ceza uygulanır ve geçici kabul tarihi kusur ve eksikliklerin giderilmesi tarihine ertelenir. Ancak bu gecikme otuz günü geçtiği takdirde idare, yüklenici hesabına eksiklerin giderilmesini kendisi yaptırabilir. Bu takdirde de eksikler tamamlanıncaya kadar ceza uygulaması devam eder ve kabul tarihi ertelenir.

Bu tür durumlarda günlük cezanın hangi oranda uygulanacağı mevzuatta belirtilmemiştir. YİGŞ ise günlük cezanın sözleşmede yazılan miktarın belli bir oranında geçici kabul komisyonu tarafından belirleneceğini öngörmüştür. Buna göre komisyonun eksik ve kusurlu işlerin miktar ve niteliğine göre gecikme cezasının oranını örneğin “sözleşmedeki günlük gecikme cezasının % 20 sidir” (sözleşme günlük gecikme cezası binde 3 ise 0,003*0,20 = 0,0006) şeklinde belirlemesi ve bu hususu kabul tutanağında belirtmesi gerekmektedir. Tutanakta belirtilen eksik ve kusurlu işler yüklenici tarafından verilen süre içinde giderilmezse söz konusu ceza uygulanmaya başlanır, kusur ve eksiklikler giderilinceye kadar da devam eder.

2.7. Nefaset Kesintisi

Nefaset kesintisi, işin kusurlu veya sözleşmeye aykırı olması kabule engel derecede önemli değil ise iş sahibinin, işin değerinin düşüklüğü nispetinde fiyatı tenzil etmesi demektir.

Yapım İşleri Genel Şartnamesi hükümlerine göre, geçici kabul için yapılan incelemede, teknik olarak kabulünde sakınca görülmeyen ve işin idareye teslimini ve kullanılmasını veya işletilmesini engellemeyen, giderilmesi de mümkün olmayan veya fazla harcama ve zaman kaybını gerektiren, kusur ve eksiklikler görülecek olursa yüklenicinin varsa hakediş veya teminatından uygun görülecek bir bedel kesilmek şartı ile iş idare tarafından bu hali ile kabul edilebilir. Bu gibi kusur ve eksikliklerin niteliğinin ve kesilecek bedelin kabul tutanağında gösterilmesi gereklidir. Yüklenici bu işleme razı olmazsa her türlü gideri kendisine ait olmak üzere, kusur ve eksiklikleri verilen sürede düzeltmek ve gidermek zorundadır.

Ancak mevcut kusur ve eksiklikler teknik olarak giderilebilir durumdaysa ve aşırı zaman ve harcama gerektirmiyorsa idarelerce yükleniciye tamamlattırılmalıdır.

2.8. Geçici Kabul İtibar Tarihi Nasıl Belirlenir?

İşin geçici kabule elverişli bir halde tamamlandığı tarih geçici kabul itibar tarihidir. Geçici kabul komisyonunca tespit edilir.

Yüklenicinin, taahhüdündeki işi sözleşmesinde veya idare tarafından verilen en son süre uzatım kararında öngörülen iş bitim tarihinde tamamladığı yapı denetim görevlisi tarafından yapılan ön incelemede tespit edilmiş olması şartı ile kabul komisyonunun iş yerine geç gitmesi ve kabul işlemini geç yapması halinde, kabul tutanağında itibar tarihi olarak işin fiilen bitmiş olduğu tarih gösterilir ve bu tarih işin geçici kabul tarihi kabul edilir.

Ön inceleme geciktirilirse ve işte kabule engel bir kusur ve eksiklik bulunmazsa geçici kabul tarihi olarak yine işin fiilen bittiği tarih esas alınır.

2.9. Kısmi Kabul

Aynı sözleşme çerçevesinde bulunan yapım işlerinin kısım kısım ve değişik zamanlarda tamamlanacağı sözleşmesinde öngörülmüşse, taahhüdün tamamlanan ve müstakil kullanıma elverişli bu kısımları için idarenin isteği üzerine işin bütününün geçici kabulünün yapılması anlamına gelmemek şartıyla, kabul süreciyle ilgili usullere uygun olarak kısmı geçici kabul veya kabuller yapılabilir.

Kısmi kabul sadece müstakil kullanıma uygun bölümleri bulunan işlerde söz konusu olabilir ve idarelerin isteği halinde sözleşmeye konulabilir. Aksi halde idareler sözleşmeye kısmi kabul şartını koyamazlar.

3. Teminat Süresi

Geçici kabul ile kesin kabul tarihi arasında geçecek süreye teminat süresi denir. Teminat süresi geçici kabul tarihi itibariyle başlayarak kesin kabul işlemlerinin idarece onaylandığı tarihte sona erer. Bu süre boyunca taahhüt konusu yapım işinin her türlü sorumluluğu tamamen yükleniciye aittir.

YİGŞ’ ne göre yapım işlerinde teminat süresi, sözleşmesinde aksine bir hüküm yoksa on iki aydan az olamaz. Ancak sözleşme kapsamında yapım işiyle birlikte ifası istenen montaj, işletmeye alma, eğitim, bakım-onarım, yedek parça gibi destek hizmetlerine ait teminat ve/veya garanti süreleri işlerin özelliğine göre arttırılabilir veya eksiltilebilir. Bu süreler sözleşme veya eklerinde belirtilir. Dolayısıyla teminat süresinin on iki aydan fazla belirlenmesi mümkünken on iki ayın altında belirlenmesi mümkün değildir.

İşin sözleşmede öngörülen tarihten önce bitirilmesi ve iş bitim tarihini beklemeksizin işin kabulünün yapılması halinde, teminat süresi geçici kabul itibar tarihinden itibaren başlar.

Kısmi geçici kabulü yapılan müstakil kullanıma elverişli bölümlerin teminat süresi kısmi geçici kabul tarihinden itibaren başlar ve teminat süresi sonunda işin tümünün kesin kabulünün yapılması için şartlar oluşmamış olsa da, kısmi geçici kabulü yapılmış iş kısmının teminat süresi sona erer.

3.1.Teminat Süresi Boyunca Yüklenicinin Sorumluluğu Nelerdir?

YİGŞ’ nin 43. maddesinin 1. bendinde “Yüklenici, işlerin teminat süresi içindeki bakımını yapmak, tümünü iyi bir şekilde korumak ve çıkabilecek kusur yada aksaklıkları gidermek zorundadır.” İfadesi yer almaktadır. Buna göre kullanma ve işletme sonucu olmaksızın ortaya çıkan kusur ve aksaklıkların giderilmesi ve teminat süresince işlerin bakım giderleri yükleniciye aittir.

Bitirilmiş yapıların idare tarafından kullanılma ve işletilmesinden kaynaklanan veya yüklenicinin kusurları dışındaki hallerin gerektiği onarımlar, bakım yükümlülüğünün dışındadır. Ancak idarenin olağan kullanımına rağmen ortaya çıkan ve yüklenicinin şartnameye uygun olamayan malzeme kullanması yada yapının fen ve sanat kurallarına uygun olarak yapılmaması nedeniyle ortaya çıkan giderlerin yükümlülüğü yükleniciye ait olmalıdır.

4.Kesin Kabul

Kesin kabul işlemlerinin nasıl yapılacağı Kamu İhale Sözleşme Kanunu, Yapım İşleri Genel Şartnamesi ve Yapım İşleri Muayene ve Kabul Yönetmeliğinde ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. Bu düzenlemelere göre kesin kabul süreci yüklenicinin talebi ile başlar, kesin kabul komisyonun oluşturulması, komisyonun tespit çalışmaları, kesin kabul tutanağının düzenlenmesi ve bu tutanağın yetkili makam tarafından onaylanması ile sona erer.

4.1. Kesin Kabul Talebi

İdare ve yüklenici arasında imzalanan sözleşmede teminat süresi belirlenir. Yüklenici bu sürenin dolduğu tarihte işi kesin kabule elverişli hale getirmek zorundadır. Bu sebeple yüklenicinin en geç sözleşmede belirlenen teminat süresinin sonunda idareye yazılı dilekçe veya faksla başvurarak kesin kabul talebinde bulunması gerekir.

Yüklenici kesin kabul talebinde bulunmazsa sözleşmeye göre işin kesin kabule elverişli hale getirilmesi gereken tarihte yapı denetim görevlisi veya idarece görevlendirilecek iki eleman tarafından iş yerinde incelenerek o günkü durum bir tutanakla tespit edilir. Bu inceleme sırasında yüklenicinin veya vekilinin de hazır bulunması gereklidir. Yükleniciye yapılacak tebligata rağmen kendisi veya vekili gelmezse yapı denetim görevlisi veya idare bu incelemeyi tek taraflı olarak yapar ve düzenlenen tutanakta bu husus belirtilir.

4.2. Kesin Kabul Komisyonu Nasıl Oluşur?

Yüklenicinin kesin kabul talebinde bulunması üzerine yapı denetim görevlisi veya idarece görevlendirilen iki eleman tarafından yerinde incelenmesi sonucunda işin kesin kabule uygun olduğu anlaşılırsa kesin kabul teklif belgesi[4] düzenlenir. Bu belgenin düzenlendiği tarihten itibaren en geç on gün içinde kesin kabul komisyonu oluşturulur.

Kesin kabul komisyonu, yetkili makam tarafından, biri başkan olmak üzere en az üç kişiden oluşturulur. İşin önemi ve özelliği dikkate alınarak komisyonun üye sayısı, toplam sayı tek olmak üzere yeteri kadar arttırılabilir. Bu komisyonda görevlendirilecek olanların tamamının teknik eleman olması zorunludur. İşin denetiminde bulunan yapı denetim görevlisi kesin kabul komisyonunda görev alamaz. Ancak geçici kabul komisyonunda görev alan bir kişinin kesin kabul komisyonunda da görev almasında bir sakınca yoktur.

Yapım İşleri Muayene ve Kabul Yönetmeliğine göre komisyon eksiksiz olarak toplanır ve kararlarını çoğunlukla alır. Kararlarda çekimser kalınamaz. Çoğunluk kararına karşı olanlar, karşı olma nedenlerini kararın altına yazarak imzalamak zorundadır.

4.3. Kesin Kabul Komisyonunun Görevleri Nelerdir?

Kesin kabul komisyonu, kurulmasından itibaren en geç on gün içinde işyerine giderek yüklenici tarafından gerçekleştirilen işleri YİGŞ’ nin 41 ve 44 üncü maddelerine göre inceler, muayene eder ve gerekli gördüğü kısımların işletme ve çalışma deneylerini yapar. İnceleme sırasında özellikle yüklenici tarafından teminat süresi içinde yapılması gereken bakım ve onarımların sözleşmeye uygun olarak yapılıp yapılmadığı, işte geçici kabulden sonra meydana çıkan bir kusurun bulunup bulunmadığı kontrol edilir. Kontroller neticesinde işin kesin kabule elverişli olup olmadığı tespit edilir. Kesin kabule engel bir durum bulunmadığı takdirde, işin kesin kabulünü yapılır. Kesin kabule engel bir eksiklik ve kusur tespit edildiği takdirde bu kusur ve eksiklikler tutanakta gösterilir. Bu kontrollerde sorumluluğu yükleniciye ait olmayan eksiklik ve kusur tespit edildiği takdirde bu husus da tutanakta ayrıca belirtilmelidir.

Kesin kabul komisyonu, yaptığı inceleme ve muayene sonunda işi kesin kabule hazır bulduğu takdirde, kesin kabul tutanağını[5] düzenler. Bu tutanak komisyon üyeleri ile birlikte yüklenici tarafından da imzalanır.

4.4. Kesin Kabulde Kusur Ve Eksiklik Tespit Edilmesi Halinde Yapılacak İşlemler Nelerdir?

Kesin kabul komisyonu yaptığı inceleme ve muayenelerde üç farklı durumla karşılaşabilir. Bunlardan birincisi teminat süresi içinde yüklenici tarafından yapılması gereken bakım ve onarımların sözleşmeye uygun ve tam olarak yerine getirilmiş olması, ikincisi yapılan işte eksik ve kusur tespit edilmekle birlikte bu eksiklik ve kusurların kabule engel olmayacak nitelikte olması, üçüncüsü de mevcut kusur ve eksikliklerin işin kabul edilmeyecek ölçüde ağır olmasıdır.

Birinci durumda yani yüklenicinin yükümlülüklerini sözleşmeye uygun ve eksiksiz olarak yerine getirdiğini tespit edilmesi halinde komisyon kesin kabul tutanağını düzenler ve işin kabulünü yapar.

İkinci durumda yani kesin kabul sırasında tespit edilen kusur ve noksanlıkların kabul yapılmasına engel olmayacak nitelikte olması halinde komisyon tarafından yine kesin kabul tutanağı düzenlenir. Ancak, tespit edilen kusur ve noksanlıklar tutanakta açıkça gösterilerek tamamlanmaları için bir süre belirlenir ve bu süre tutanağa yazılır. Bu şekilde tanzim edilen tutanaktan birer nüsha yapı denetim görevlisine ve yükleniciye verilir. Bu durumda kesin kabul tutanağı, kusur ve noksanlıkların tamamlandığının yapı denetim görevlisi ile yüklenici tarafından tespit edilerek tutanağa bağlanması ve bu tutanağın yetkili makama gönderilmesinden sonra işleme konulur.

Üçüncü durumdaysa yani kesin kabul sırasında tespit edilen kusur ve noksanlıkların kesin kabule engel olacak nitelikte olması halinde kabulü engelleyen kusur ve eksiklikler bir tutanakla tespit edilir. Ayrıca kesin kabul işlemi yapılmaksızın kusur ve eksikliklerin giderilmesi için bir süre belirlenerek durum idareye bildirilir. İdarede bu kusur ve eksikliklerin giderilmesi hususunu yükleniciye bildirir. Bu halde kesin kabul işlemleri noksan ve kusurların giderilmesinden sonraya bırakılır.

Yukarıda belirtilen ikinci ve üçüncü durumun her ikisinde de yüklenici teminat süresi veya yukarıdaki belirtilen süre sonunda, idarenin kabul edebileceği gecikmeler dışında sözleşme ve şartname hükümlerine göre işi kesin kabule elverişli duruma getirmeyerek bir gecikmeye yol açmış ise, idare ya yükleniciye YİGŞ 41. maddesinde belirtilen şekilde ceza[6] uygulayarak eksik ve kusurların giderilmesini bekler, ya da gecikme otuz günü geçerse ceza uygulamasına devam etmekle birlikte kusur ve eksiklikleri yüklenici hesabına kendisi giderir. İdare, gerek kusur ve eksikliklerin yüklenici hesabına giderilmesi bedellerini, gerekse vukuunda belirtilen bekleme cezalarını yüklenicinin varsa hakedişinden, hakedişi kalmamışsa teminatından kesmeye yetkilidir.

Ceza uygulaması ve eksikliklerin giderilmesi konularında YİGŞ’ nde geçici kabul için belirtilen hükümler kesin kabul içinde aynen geçerlidir.

4.5. Kesin Kabulün Sonuçları Nelerdir?

Yapım İşleri Muayene ve Kabul Yönetmeliğine göre kesin kabul tutanağının yetkili makam tarafından onaylanmasından sonra 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 13. maddesindeki “Taahhüdün, sözleşme ve ihale dokümanı hükümlerine uygun olarak yerine getirildiği ve yüklenicinin bu işten dolayı idareye herhangi bir borcunun olmadığı tespit edildikten sonra alınmış olan kesin teminat ve varsa ek kesin teminatların;

Yapım işlerinde; varsa eksik ve kusurların giderilerek geçici kabul tutanağının onaylanmasından sonra yarısı, Sosyal Sigortalar Kurumundan ilişiksiz belgesi getirilmesi ve  kesin kabul tutanağının onaylanmasından sonra kalanı,

Yükleniciye iade edilir.” Hükmü ile 30. maddesindeki; “Yapım işlerinde yüklenici ve alt yükleniciler, yapının fen ve sanat kurallarına uygun olarak yapılmaması, hileli malzeme kullanılması ve benzeri nedenlerle ortaya çıkan zarar ve ziyandan, yapının tamamı için işe başlama tarihinden itibaren kesin kabul tarihine kadar sorumlu olacağı gibi, kesin kabul onay tarihinden itibaren de onbeş yıl süreyle müteselsilen sorumludur. Bu zarar ve ziyan genel hükümlere göre yüklenici ve alt yüklenicilere ikmal ve tazmin ettirilir.”Hükmünde belirtilen sorumluluklar haricinde yüklenicinin sözleşme konusu işten dolayı idareye karşı herhangi bir sorumluluğu kalmaz.

4. Sonuç

Kabul işlemlerinin hatasız bir şekilde yapılması idare açısından son derece önemlidir. Zira yukarıda da belirtildiği üzere geçici kabul ve takibinde kesin kabulden sonra kesin teminatın kalan yarısının iadesiyle yüklenici ile idare arasındaki ilişki artık sona ermiş olmaktadır. Dolayısıyla hatalı yapılan kabul, işin eksik ve kusurlu olarak bitirildiği anlamına gelir ki bu da idarenin zarara uğratılması demektir. Bu yüzden hatalı kabul, komisyon üyelerinin sorumluluğunu gerektirir. Bu sorumluluk gereği kabul komisyonu başkan ve üyeleri, yapı denetim görevlileri ile diğer ilgililerin görevlerini kanuni gereklere uygun veya tarafsızlıkla yapmadıklarının, taraflardan birinin zararına yol açacak ihmalde veya kusurlu hareketlerde bulunduklarının tespiti halinde, haklarında ilgili mevzuatları gereğince disiplin cezası uygulanır. Ayrıca, fiil veya davranışlarının özelliğine göre haklarında ceza kovuşturması da yapılır ve hükmolunacak ceza ile birlikte tarafların uğradıkları zarar ve ziyan genel hükümlere göre kendilerine tazmin ettirilir.

İHALE HUKUKU İLE İLGİLİ TÜM SORULARINIZ İÇİN 0535 645 00 20

[1] Yapım İşleri Muayene ve Kabul Yönetmeliği Ek–1

[2] Bu konu ayrıntılı olarak çalışmanın 2.5. bölümünde incelenmiştir.

[3] Yaşar GÖK, Yapım Sözleşmeleri Uygulama Esasları, Ankara 2007, s. 476

[4] Yapım İşleri Muayene ve Kabul Yönetmeliği Ek–3

[5] Yapım İşleri Muayene ve Kabul Yönetmeliği Ek–4

[6] Bahse konu hüküm 41. madde (5)-b’ deki “giderilecek eksikliklerin durumuna göre sözleşmesinde günlük gecikme cezası olarak yazılan miktarın belli bir oranında günlük ceza uygulanır.” hükmüdür.