FİYAT FARKI VERİLEN YAPIM İŞLERİNDE UYGULAMA AYI RAYİÇLERİNE GÖRE YENİ BİRİM FİYAT TESPİTİ YÜKLENİCİ ALEYHİNE SONUÇ DOĞURMAKTADIR: FİYAT FARKI KARARNAMESİ DEĞİŞMELİDİR! (21/02.2015)

Mehmet ÇEÇE / Yapı İşl. ve Teknik Dai.Bşk / İnşaat Mühendisi

Sözleşmede birim fiyatı bulunmayan ve Yapım İşleri Genel Şartnamesine göre sözleşme yılı fiyatı tespit edilemeyen iş kalemi için yeni birim fiyat yapılması halinde, bu fiyat, uygulama ayının rayiçlerine ve şartlarına göre tespit edilir. Belirlenen bu yeni birim fiyat, uygulama ayı fiyat farkı katsayısına (Pn) bölünerek iş kaleminin sözleşme yılı birim fiyatı tespit edilir ve fiyat farkı hesabı bu fiyat esas alınarak yapılır.

Yapım İşlerinde Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esasların “Uygulama esasları” başlıklı 6. maddesinin 8 nolu bendindeki “Sözleşmede birim fiyatı bulunmayan ve Yapım İşleri Genel Şartnamesine göre sözleşme yılı fiyatı tespit edilemeyen iş kalemi için yeni birim fiyat yapılması halinde, bu fiyat, uygulama ayının rayiçlerine ve şartlarına göre tespit edilir. Belirlenen bu yeni birim fiyat, uygulama ayı fiyat farkı katsayısına (Pn) bölünerek iş kaleminin sözleşme yılı birim fiyatı tespit edilir ve fiyat farkı hesabı bu fiyat esas alınarak yapılır.” hükmü uyarınca Yapım İşleri Genel Şartnamesinin 22. Maddesindeki “İdarece kabul edilmek şartıyla, ticaret ve/veya sanayi odasınca onaylanmış uygulama ayına ait yerel rayiçler” kullanılmak suretiyle, diğer bir deyişle faturalı yeni birim fiyat yapılması halinde bu fiyatın Pn katsayısına bölünmesi gerekmektedir. Pn katsayısına bölmedeki amaç, Esaslarda da belirtildiği üzere iş kaleminin sözleşme yılı birim fiyatını tespit etmektir.

Yeni iş kaleminin sözleşme yılı birim fiyatı tespit edildikten sonra, bu iş kalemi için ödenen tutar fiyat farkı formülünde hakediş tutarını temsil eden An içerisinde yer alacak ve formüle göre fiyat farkı hesaplanacaktır. Ancak fiyat farkı formülündeki 0,90 katsayısı nedeniyle, yeni birim fiyatı yapılan iş kalemine gerçek bedelinden daha düşük bir bedel ödenmektedir. Konuyu basitçe örneklendirecek olursak, birim fiyatı 10 TL olan bir iş kaleminin fiyatı Pn katsayısına bölünmekle 8 TL’ye indiriliyorsa, fiyat farkıyla birlikte bu iş kalemi için ödenen fiyat tekrar 10 TL değil, söz gelimi 9 TL olmaktadır. Böylelikle yükleniciye aslında fiyatı 10 TL olan bir iş kalemi için fiilen 9 TL ödenmiş olmaktadır.

Bu durumun fiyat farkı formülasyonu gereği işin doğasında olduğu, söz konusu iş kaleminin sözleşmede olsaydı da aynı şekilde fiyat farkına tabi olacağı iddia edilebilir. Ancak sözleşme konusu işler için yüklenici alabileceği fiyat farkını bilerek teklifini oluşturmaktadır. Hatta fiyat farkı hesaplanmayan işler için, fiyat farkı alamayacağını bilerek teklifini buna göre vermektedir. Zaten bu uygulamanın çarpık bir yanı da, fiyat farkı verilen ve verilmeyen işler için farklı sonuçlar doğuruyor olmasıdır. Zira fiyat farkı verilmeyen işlerde uygulama ayı rayiçlerine göre tespit edilen yeni birim fiyatın Pn katsayısına bölünmesi söz konusu olmadığından, yükleniciye örneğimizdeki birim fiyat olan 10 TL üzerinden ödeme yapılacaktır. Görüldüğü üzere yeni birim fiyata konu iş kalemi için  söz konusu işte fiyat farkı verilip verilmemesine göre ödeme tutarı değişmektedir.

 Yeni birim fiyat yüklenicinin öngöremediği iş kalemleri için yapıldığından, uygulama ayı rayiçlerine göre tespit edilen yeni birim fiyatı fiyat farkı esaslarındaki hüküm uyarınca Pn katsayısına bölmek yükleniciler aleyhine bir sonuç oluşturmaktadır. Bu durum 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 4. maddesinde “Bu Kanun kapsamında yapılan kamu sözleşmelerinin tarafları, sözleşme hükümlerinin uygulanmasında eşit hak ve yükümlülüklere sahiptir.  İhale dokümanı ve sözleşme hükümlerinde bu prensibe aykırı maddelere yer verilemez.  Kanunun yorum ve uygulanmasında bu prensip göz önünde bulundurulur.” şeklinde ifade edilen tarafların eşitliği ilkesi ile uyuşmamaktadır.

Açıklanan nedenlerle fiyat farkı esaslarındaki uygulama ayı rayiçlerine göre tespit edilen yeni birim fiyatın Pn katsayısına bölüneceği hükmü yerine söz konusu fiyatın şu formüle göre hesaplanan katsayıya bölüneceği şeklinde değiştirilmelidir:

(1 + (0,90  x ( Pn - 1 ))

Örnek:

Uygulama ayı rayiçlerine göre (ticaret ve/veya sanayi odasınca onaylanmış faturalı fiyat) tespit edilen yeni birim fiyat : 100 TL

Güncel indeks : 233,98

Temel indeks : 206,91

Formüle göre katsayı = (1 + [0,90 x [(233,98 /206,91)-1)]] = 1,117746

Tespit edilecek yeni birim fiyat = 100 TL / 1,117746 = 89,47 TL

Hesaplanan 89,47 TL fiyata örnekteki indeksler üzerinden fiyat farkı hesaplandığında bu iş kalemi için yükleniciye ödenecek tutar yine 100 TL olacaktır.