YÜKLENİCİLER YANGIN YÖNETMELİĞİNE AYKIRI ALÜMİNYUM KOMPOZİT İMALATINDAN SORUMLUDURLAR!

Ülkemizde binaların dış cephelerinde alüminyum kompozit panel yaygın olarak kullanılmaktadır. Bununla birlikte özellik kamu idarelerince yaptırılan binalarda gerek proje ve teknik şartnameyi hazırlayanlar, gerekse binanın yapımını kontrolle görevli yapı denetim görevlilerince alüminyum kompozit panelin teknik özellikleri ile yangın yönetmeliğinin iyi bilinmemesi sonucunda hem yangın yönetmeliğine aykırı imalatlar yapılmakta hem de kamu zararına sebebiyet verilmektedir.

Sayıştay 2. Dairesinin 05.02.2015 tarihli kararı konuya ilişkin önemli tespitler içermektedir. Kararda, işe ait Alüminyum Kompozit Levha Teknik Şartnamesinde, alüminyum kompozitin, her biri 0,5 mm kalınlığında iki alüminyum levha arasında lamine edilmiş özel alev almaz mineral katmandan oluşması ve (B2) sınıfı yangına dayanıklılık sertifikasına sahip olmasının öngörülmüş olmasına rağmen fiilen düşük yoğunluktaki polietilen + mineral dolgulu ve B2 yangın sınıfında panel kullanılan bir işe ilişkin olarak;

- Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğe göre  bina yüksekliği 21.50 m’den, yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla olan binaların yüksek bina sınıfına girdiği,

- Söz konusu binanın birbirinden dilatasyonlarla ayrılmış A, B, C, D olmak üzere (4) bloktan oluştuğu, bunlardan A bloğun bina yüksekliğinin 27,35 metre ve yapı yüksekliğinin 30,35 metre, B bloğun bina yüksekliğinin 23,85 metre ve yapı yüksekliğinin 30,35 metre olduklarından Yönetmeliğe göre yüksek bina tanımına uydukları; bina yüksekliği 21,50 m’den az olan diğer iki bloğun Yönetmeliğe göre yüksek bina tanımına girmedikleri,

- Anılan yönetmeliğe göre yüksek binalarda yanıcılık sınıfı “A2 – s1, d0” olan “zor yanıcı” malzemeler kullanılması gerektiği,

- İki blok için A2 sınıfı ve mineral dolgulu alüminyum kompozit yerine B2 sınıfı düşük yoğunluktaki polietilen + mineral dolgulu alüminyum kompozit panel kullanılmış olmasının kamu zararına sebebiyet verdiği,

Tespitleri yapılmıştır.

Kararda öncelikle bir binanın yüksek bina sınıfına girmesi için bina yüksekliğinin 21.50 m’den fazla olması yeterli görülmüştür. Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmelikte, yüksek bina; “Bina yüksekliği 21.50 m’den, yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla olan binalar” olarak tanımlanmıştır. Söz konusu kararla virgül “veya” olarak yorumlanmıştır. Başka bir ifadeyle Yönetmelikteki tanıma göre yüksek binanın “Bina yüksekliği 21.50 m’den veya yapı yüksekliği 30.50 m’den fazla olan binalar” olarak anlaşılması gerekmektedir.

Kararda ayrıca bir binanın birbirinden dilatasyonlarla ayrılmış bloklarının yüksek bina sınıfına girip girmedikleri bloklar itibariyle değerlendirilmiş, diğer bir deyişle her bir blok ayrı bir binaymış gibi kabul edilmiştir. Kanaatimizce bu yaklaşım hatalıdır. Binaların Yangından Korunması Hakkında Yönetmeliğin 1 inci maddesinde Yönetmeliğin amacı;

“…kamu kurum ve kuruluşları, özel kuruluşlar ve gerçek kişilerce kullanılan her türlü yapı, bina, tesis ve işletmenin, tasarımı, yapımı, işletimi, bakımı ve kullanımı safhalarında çıkabilecek yangınların en aza indirilmesini ve herhangi bir şekilde çıkabilecek yangının can ve mal kaybını en aza indirerek söndürülmesini sağlamak üzere, yangın öncesinde ve sırasında alınacak tedbirlerin, organizasyonun, eğitimin ve denetimin usul ve esaslarını belirlemek”

Olarak ifade edilmiştir.

Bir binada blokların dilatasyonla ayrılması bir blokta çıkacak yangının diğer bloklara sıçramasını önlemeyeceğine göre, karardaki yorum Yönetmeliğin amacına aykırı düşmektedir.

Karardan çıkan en önemli sonuç ise somut olayda olduğu gibi teknik şartnamede B yangın sınıfında alüminyum kompozit öngörülmüş olsa bile, bina yüksekliği 21,50 m’den fazla ise alüminyum kompozitin A2 sınıfı olması gerektiğidir. Böyle bir durumda yapılan alüminyum kompozit imalatının yangın yönetmeliğine aykırı olması sonucu ortaya çıkacaktır.

Bu noktada başka bir soru akla gelmektedir: Yangın yönetmeliğine aykırı olarak yapımı tamamlanmış (bu nedenle ilgili Belediyece ruhsat verilmemesi gereken) binada, mevcut alüminyum kompozitin sökülüp yerine A2 sınıfı alüminyum kompozit yapılması yükümlülüğünün kime ait olduğudur? Yani Sayıştay 2. Dairesinin kararına konu olayda olduğu gibi teknik şartnamenin yangın yönetmeliğine aykırı olması halinde yükleniciye kusur yüklenmesi mümkün müdür?

Sorunun cevabı Yargıtay kararlarıyla verilmiştir. Yargıtay yüklenicilerin Borçlar Kanununa göre genel ihbar yükümlülüğü bulunduğundan bahisle 2001 tarihli bir kararında, yüklenicinin projede belirtilen alandan küçük yaptığı dairelere ilişkin olarak;

İmar mevzuatı, bu dairelerin projedeki yüzölçüme göre yapılmasına engel ise yüklenicinin, bu engeli iş sahibine derhal bildirmesi gerektiği,  aksi takdirde bunun sonuçlara katlanmak zorunda olduğu şeklinde hüküm vermiştir.

Yargıtay 2002 tarihli bir kararında ise, yüklenicinin bina balkonlarında taşkınlık yapması sonucu inşaatın ilgili belediyece mühürlenerek durdurulduğu bir olaya ilişkin olarak;

İşinin uzmanı olması gereken yüklenicinin eseri kamu düzeni ile ilgili imar mevzuatına uygun yapmasının asıl olduğu, projeler iş sahibince verilse bile bunların kusurlu olduğu anlaşılırsa, yüklenicinin bu durumu iş sahibine bildirmesi gerektiği, aksi takdirde sonuçlarına katlanmakla mükellef olduğu yönünde hüküm tesis etmiştir.

Sonuç olarak bina yüksekliği 21,50 m’den fazla olan binalarda A2 yangın sınıfında alüminyum kompozit kullanılması gerektiğinden, proje ve teknik şartnamede daha düşük bir yangın sınıfı belirlenmiş olsa ve yüklenici proje ve teknik şartnameye uygun imalat yapmış olsa bile, yangın yönetmeliğine aykırı imalat nedeniyle ortaya çıkacak zarardan sorumlu olacaktır.