Kamu Görevlilerinin en çok korktuğu şeylerin başında kamu zararına sebebiyet vermeleri gerekmektedir. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile kamu idarelerine kamu zararına sebebiyet vermemek amacıyla mali kontrol diyebileceğimiz çeşitli kontrol mekanizmaları getirilmiştir. Ancak yinede çeşitli sebeplerle kamu zararı oluşabilmektedir.

5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununun 71’inci maddesinde kamu zararı; “Kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemleri sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması” şeklinde tanımlanmaktadır.

Bu tanım çerçevesinde, kamu zararından ve mali sorumluluktan bahsedilebilmesi için her somut olayda, kamu görevlilerinin kasıt, kusur veya ihmallerinden kaynaklanan mevzuata aykırı karar, işlem veya eylemin bulunması; bu karar, işlem veya eylem sonucunda kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması ve kamu kaynağında artışa engel veya eksilmeye neden olunması durumu ile mevzuata aykırı karar, işlem veya eylem arasında bir illiyet bağının olması şartlarının birlikte aranması gerekmektedir.

Zira, 5018 sayılı Kanun öncesi mali yönetim ve Kontrol Kanunu olan 1050 sayılı Kanun’a hakim olan kusursuz yani objektif sorumluluk ilkesinin yerine 5018 sayılı Kanun’la kusur sorumluluğu ilkesi getirilmiştir.

Sorumluluk hukukunda kast ve ihmal olarak ikiye ayrılan kusur, 5018 sayılı Kanun’un “kamu zararı” tanımında ayrı bir manevi unsur olarak sayılmıştır. Kusur kavramı, hukuka aykırı bir davranış biçimini ifade etmekte; kast ve ihmal ise söz konusu davranışı işleyen şahsın, ortaya çıkan hukuka aykırılıktan sorumlu tutulup tutulamayacağını belirlemektedir. Sorumlular mali karar, işlem veya eylemlerinin yürürlükteki mevzuata aykırı olduğunu bilerek hareket ettikleri takdirde eylemin manevi unsuru olan kast gerçekleşmektedir. Kişinin hukuka aykırı bir sonucun meydana gelmesini istememekle birlikte, böyle bir sonucun meydana gelmesine onun tedbirsizliğinin, dikkatsizliğinin veya mesleğinin gerektirdiği özeni göstermemesinin yol açtığı durumlarda ise ihmal ortaya çıkmaktadır.

 Temel ilke olarak kusur sorumluluğunu esas alan 5018 sayılı Kanun uyarınca kamu görevlilerinin mali karar, işlem veya eylemleri sonucu oluşan kamu zararından sorumlu olduklarına hükmedilebilmesi için manevi unsur olarak kusurun varlığı gerekmektedir.

Kamu Zararının sıkça ortaya çıktığı maaş hesaplamalarında harcama yetkilileri, gerçekleştirme görevlileri genellikle ödeme emrine imza atmaları sebebiyle doğrudan sorumlu tutulabilmektedir. Maaş programına verileri giren personel veya puantajları gerçekleştiren personelin sorumluluğu atlanabilmektedir.  

Sayıştay Temyiz Kurulu’nun, 2016 tarihli bir kararında gerçekleştirme görevlilerinin sorumluluğuna farklı bir bakış açısı getirilmiştir. (Söz konusu karar sitemizde yer almaktadır)

Belediyede kadro unvanı Zabıta Memuru olan ...’e fiilen başka birimlerde görev yaptıkları halde aylık maktu fazla çalışma ücreti ödenmesi nedeniyle …-TL’ye tazmin hükmü verilmiştir.

Gerçekleştirme görevlisinin gerçekleştirmiş olduğu savunmada Zabıta Müdürlüğünün, 5018 sayılı Kanun ve yönetmelik gereği, zabıta memurlarının Ocak-Aralık 2012 dönemlerine ait mesaisi ile ilgili, Zabıta Müdürlüğü tarafından gönderilen puantajlar üzerinden tahakkuk işlemlerinin gerçekleştirildiğini; tahakkuk işlemi yapılırken aylara göre yaklaşık 200-215 kişiyi bulan zabıta memurlarının mesai yapıp yapmadığının kendisince bilinmesinin mümkün olmadığını belirtilerek kendileri ile ilgili tazmin hükmünün kaldırılması talep edilmiştir.

Sayıştay Temyiz Kurulu Belediyede kadro unvanı zabıta memuru olup, fiilen başka birimlerde görev yapan kişilere aylık maktu fazla çalışma ücreti ödenmesi nedeniyle oluşan kamu zararından ödeme emri belgeleri üzerinde imzası bulunan gerçekleştirme görevlilerinin değil; bu ödemelere esas puantaj cetvellerini hazırlayarak onaylayan kişilerin sorumlu tutulması gerektiğine karar vermiştir.  

Buna gerekçe olarak da Zabıta Müdürlüğünce hazırlanan ödeme emri belgelerinin oluşmasına sebebiyet veren puantaj cetvellerini gerçeğe aykırı şekilde düzenleyerek onaylayan kişilerin sorumluluğa dahil edilmesinin gerektiği belirtilmiştir.