TRAFİK İDARİ PARA CEZALARININ % 30’U ARTIK BELEDİYELERİN!

1. GİRİŞ

Son zamanlarda ulusal basında TEDES ve KGYS tanımlamalarını ve TEDES ile belediyelerin, trafik idari para cezalarından gelir elde edebileceği hususunu sıkça duymaktayız. Peki belediyeler, gelirlerini arttırmak için kurmayı planladıkları TEDES (Trafik Elektronik Denetleme Sistemi) ile ilgili nasıl bir yol izlemelidir? Yolun başında ilk olarak ne yapılmadır? Bu makalede, belediyelerin ilk yatırım bedelini kendileri ödeyerek ya da gelir paylaşım modeliyle TEDES’i nasıl kuracakları değerlendirilecektir.

2. TANIMLAR VE İLGİLİ KANUN MADDELERİ

TEDES ;karayollarında can ve mal güvenliğini sağlamak, düzenli ve güvenli trafik akışını temin etmek amaçlarına hizmet etmek üzere kurulmuş veya kurulacak sistemlerle trafik kural ihlallerinin izlenerek görüntülendiği ve tespit edildiği, bilgilerin toplandığı, trafik idari para cezası karar tutanağına dönüştürüldüğü ve "Trafik Elektronik Denetleme Sistemi" olarak adlandırılan ana izleme ve görüntüleme sistemidir. Kısaca TEDES, Trafik Elektronik Denetleme Sistemi, KGYS ise Kent Güvenlik Yönetim Sistemidir.

Bu sistem, il veya ilçe genelindeki kavşak ve noktalar ile KGYS-TEDES Merkezi arasında kurulacak olan ana omurga üzerinden ses, veri ve görüntü iletişimini sağlayan, IP tabanlı, gelişmeye ve büyümeye açık, güçlü bir omurga kurmayı amaçlayan Şehir İzleme Sistemini ve Trafik Elektronik Denetleme Sistemini tarif etmektedir.

KGYS ile asayiş, trafik ve güvenlik hizmetlerine katkı amaçlı kavşak, meydan ve toplumsal gösteri alanlarının izlenmesi, kontrolü ve gerekli ek tedbirlerin alınması amacıyla kamera sistemlerinin tesisi, KGYS-TEDES Merkezi ve adetleri belirtilmiş Ana ve Ek Hizmet Binaları veya Polis Merkez Amirliklerinde, tali izleme noktaları oluşturulması, isteğe bağlı olarak Ana veya Ek hizmet binaları ile Polis Merkezlerinin çevre güvenlik ve nezarethane kamera görüntülerinin izlenmesi ve görüntülerin kaydedilmesi, tesis edilecek görüntü işleme ve değerlendirme sistemleri ile plaka tanıma, çalıntı araç tespiti vb. amaçlara hizmet etmek üzere uygun tasarım, tesis, montaj ve kurulumu ile gerekli eğitimlerin verilmesi, ihbar otomasyon, mobil uygulamalar ve akıllı yazılım uygulamaları ile bu sistemlerin desteklenerek sağlıklı bir karar-destek mekanizmasının oluşturulması, tüm bu uygulamalar ile polis teşkilatı personeline destek, vatandaşların huzur ve güvenliğine katkıda bulunulması amaçlanmaktadır.

TEDES ile il veya ilçe genelinde tesis edilen trafik noktalarında kırmızı ışık ve ana yollar üzerindeki hız ihlallerinin tespit edilmesi, kavşaklardaki sinyalizasyon sürelerinin optimizasyonun yapılarak trafik güvenliği ve düzeni sağlanacaktır.

2.1. Sitemin Amacı Nedir?

KGYS’nin amacı, asayiş ve güvenliğe katkı sağlamak, trafik akış ve yoğunluğunu izlemek, elde edilen görüntüleri değerlendirerek olabilecek olumsuzluklara karşı hızlı ve etkin ek tedbirler geliştirmek, gerçekleşen olayların çözümüne yönelik geriye dönük kayıtları araştırarak incelemek ve hukuki delilleri temin etmektir. Trafik kameraları ve görüntü işleme sistemleri aracılığıyla plakaların Emniyet Bilgi Sisteminden sorgulanarak çalıntı vb. konularını değerlendirmek, toplantı ve gösteri yürüyüşlerinde Polis–Halk ilişkilerini zedelemeden yasadışı olayları önlemek ve toplulukların provokasyona yönlendirilmelerine engel olmak gibi uygulamaların bir kısmını veya tamamını sağlamaktır.

TEDES’in amacı il veya ilçe genelinde tesis edilen trafik noktalarında kırmızı ışık ve ana yollar üzerindeki hız ve kırmızı ışık ihlallerinin tespit edilerek trafik güvenliği ve düzenini sağlamaktır.

2.2.İlgili Kanun Maddesi

TEDES ile ilgili kanun, 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 23.02.2011 tarih ve 6111 sayılı kanunun 30. maddesi ile eklenen Ek Madde 16’da belirtilen “Belediyelerce kendi bütçe kaynakları kullanılarak, karayollarında can ve mal güvenliğini sağlamak, düzenli ve güvenli trafik akışını temin etmek amaçlarına hizmet etmek üzere kurulmuş veya kurulacak elektronik sistemlerin Emniyet Genel Müdürlüğünce trafik ihlallerinin tespiti amacıyla kullanılması durumunda, aylık dönemler halinde yapılan tespitlere dayanılarak düzenlenen trafik idari yaptırım karar tutanaklarında yer alan trafik idari para cezasının % 30’u oranındaki tutar, izleyen ayın sonuna kadar Emniyet Genel Müdürlüğü bütçesinden ilgili belediyelere sistem kullanımı hizmet bedeli olarak ödenir.” hükmüdür.

2.3.Hangi belediyeler TEDES kurabilir?

Emniyet Genel Müdürlüğü’nün 02.05.2012 gün ve B.05.1.EGM.0.85.2966-32065/13725-2796-92503 sayılı yazısına göre, trafik elektronik denetleme sistemlerinin büyükşehir belediyeleri ile il belediyelerin tamamında ve nüfusu 10.000 ve üzerinde olan ilçe ve belde belediyelerinde kurulabilmesi uygun görülmüştür. Büyükşehir belediyelerinde ulaşım görevi Ulaşım Daire Başkanlıklarında bulunduğu için büyükşehir belediyesi bünyesinde ve nüfusu 10.000 ve üzerinde olan ilçe belediyelerin, Büyükşehir Belediye Başkanlıkları ve Ulaşım Daire Başkanlıkları tarafından izin verilmesi ve bu hususta büyükşehir meclislerinin karar alması durumunda TEDES’i kurabilme ihtimali bulunmaktadır. Nüfusu 10.000’in altında olan ilçe ve belde belediyelerinde TEDES’in kurulabilme ihtimali bulunmamaktadır.

3.NASIL BİR YOL İZLENMELİ?

TEDES’i kurmaya haiz olan belediyenin öncelikle ilçe veya il Emniyet Müdürlüğü ile sözlü iletişime geçmesi ve sistem ile ilgili görüş alışverişinde bulunması atılması gereken ilk adımdır. Bilinmesi gereken en önemli husus, Emniyet Genel Müdürlüğü’nün onayı olmadan sistemin kurulması ve faal olarak çalışmaya başlaması mümkün değildir. Bu nedenle belediyelerin Emniyet Müdürlükleri ile kuracakları sağlıklı, samimi görüşme ve ilişkiler uzun sürecek komisyon toplantıları için anahtar görevi görecektir. Yapılacak olan görüşme sonrasında ilgili belediye tarafından üst yazı ile “2918 Sayılı Karayolları Kanunu’nun Ek16. Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar’a uygun olarak yapılacak protokol ile ilgili görüş alışverişinde bulunmak üzere Emniyet Müdürlüğü’nce uygun görülecek personellerin davet edilmesi uygun olacaktır. Yapılacak görüşmede, belediye tarafından kurulacak KGYS-TEDES sistemleriyle ilgili gerekli altyapı ve yer tespit çalışmalarını yürütmek, çalışmalar neticesinde hazırlanan raporu Valilik veya Kaymakamlık Makamına sunacak komisyon belirlenmelidir. Her iki kurumun da onayladığı komisyon üyelerinin görevlendirilmesi için Emniyet Müdürlüğü tarafından Valilik veya Kaymakamlık Makamına olur yazısı yazılmaktadır. Valilik veya Kaymakamlık Makamından olur alındıktan sonra kurulan komisyon, belirleyecekleri tarihlerde toplantılara başlayacaktır. İlgili belediye tarafından belediye başkanına belediye meclisince Emniyet Müdürlüğü ile yapılacak protokol için yetki verilmesi gerekmektedir. Sistemde kullanılacak olan malzemeler ve özellikleri, Emniyet Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan teknik şartnameye göre belirlenmektedir. Komisyon TEDES’i il veya ilçe genellinde nasıl ve ne şekilde kuracağına karar verdikten sonra (hangi kavşakta hangi özellikle ne kadar kamera v.b.) hazırlayacağı rapor ilçe belediyesi ise ilde kurulan KGYS-TEDES Üst Komisyonu’na Kaymakamlık oluru ile havale edilir. Üst komisyonun incelemesi sonucunda raporun uygun görülmesi sonucunda artık belediye ile Emniyet Müdürlüğü arasında protokol imzalanabilecek ve ilgili belediye tarafından ihale çalışmalarına başlanabilecektir. Teknik şartnameye göre yapılacak yaklaşık maliyet çalışması sonucunda ortaya çıkan tutar eğer belediye tarafından karşılanabilecek bir rakam ise 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 19. Açık İhale Usulüne göre yapım işi olarak ihale edilebilecektir. Eğer belediye tarafından bu maliyetin karşılanma ihtimali yoksa 2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu’na göre gelir paylaşım modeliyle, elde edilecek % 30 gelirden yükleniciye pay vermek sureti ile ihale edilmesi mümkündür. Bu hususta belediyelerin vereceği karar ileriki yıllardaki gelirleri açısından büyük önem arz etmektedir. 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’na göre ihale edip yatırım maliyetini kendi bütçesinden karşılayarak her ay aylık % 30 gelirin tamamını almak mı yoksa 2886 Sayılı Devlet İhale Kanunu’na göre gelir paylaşım modeliyle ihaleyi gerçekleştirerek bütçeden harcama yapmayarak yatırım maliyetinin yüklenici tarafından karşılanması ve aylık %30 gelirden ihale sonucu belirlenecek %’lik dilimi, her ay yükleniciye mi vermek?

4. SONUÇ

2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 23.02.2011 tarih ve 6111 sayılı kanunun 30. maddesi ile eklenen Ek Madde 16 ve 2918 Sayılı Karayolları Kanunu’nun Ek 16. Maddesinin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar’a göre gerçekleştirilecek olan TEDES ön hazırlık ve ihale süreci uzun bir zaman almasına rağmen doğru ekip ve doğru bir planlama ile sürecin hatasız ve sorunsuz aşılmasına bir engel bulunmamaktadır. Belediyelerin gelirlerini önemli ölçüde arttıracak olan TEDES ile belediyeler rahat bir nefes alacak ve hizmetlerini olumlu yönde arttıracakladır. Belediyelerin özellikle ihale seçimi konusunda gerekli önemi ve özeni göstermesi gerekmektedir. Yatırım maliyeti ile aylık trafik idari para cezasının % 30’u oranındaki tutarı kıyaslaması ve idarelerin için doğru olan kararı vermesi gerektiği düşünülmektedir.