TAŞERONLARIN KAMUYA ALINMASI UYGULAMASI İLE İLGİLİ AKLIMIZA GELENLER ve UNUTULAN FİRMALAR

Son günlerin en çok konuşulan ve merakla beklenen konularından bir tanesi taşeronların kadroya geçirilmesi uygulamasıdır. Artık ifadeler söylenti olmaktan çıktı ve birçokları için uzak gibi gözüken taşeronların[1] kamuya alınması netliğe kavuştu.

Analizde Ak Partinin Ekonomi Bülteninde (Bülten) yer alan ve www.memurlar.net sitesinde[2] (site) yayımlanan bilgiler esas alınacaktır.

1. Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı bünyesinde çalışan kişilerin kadroya alınması planlanmaktadır.

Burada çözüme kavuşturulması gereken çok önemli sorunlar bulunmaktadır.

Öncelikle personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ifadesi Kamu İhale Genel Tebliğinde açıklanmış, ancak, kanunlarda bu ifadenin karşılığına yer verilmemiştir. Dolayısıyla, personel çalıştırılmasına dayalı hizmet ifadesinin netliğe kavuşturulması çok önemli olacaktır.

İşçiler kamuda sadece ihalelerde çalışmamakta, diğer alım yöntemleri olan istisna veya doğrudan temin kapsamında da çalışanlar bulunmaktadır. Bu sebeple düzenlemenin sadece ihaleleri kapsayacak şekilde çıkartılmasının sakıncalı olacağı değerlendirilmektedir.

Bültende asıl işveren / alt işveren ilişkisinin kurulduğu hizmet alım sözleşmelerine atıf yapılmakla birlikte, söz konusu ilişki hizmet ihalelerinde net değildir. Bu ilişkinin varlığı daha çok Yargıtay kararları ile ortaya konulmakta olduğundan objektif ilkelere gerek vardır.

Asıl iş ve yardımcı iş ayrımı yapılmadan bütün çalışanlar kadroya alınacak. Ancak, hangi ihalelerin asıl iş kapsamında hangi ihalelerin de yardımcı iş kapsamında olduğunun netleştirilmesi gerekir. Bu netleştirme tereddütleri ortadan kaldıracaktır.

Örneğin yemek ihaleleri kapsamında çalışan kişiler yardımcı iş pozisyonunda olduğundan bunlar da kadroya geçebilecek mi, yoksa ihale personel çalıştırılmasına dayalı olmadığından bu kişilere kadro verilmeyecek mi? Bu sorunun cevabı o kadar önemlidir ki, hizmet ihalelerinin önemli bir kısmını ilgilendirmektedir. Örneğin araç kiralama ihaleleri, kent temizliği ihaleleri, park bahçe ihaleleri.

İdareler tarafından çıkılan ihalelerin bir kısmında da personel kalemi olarak cetvelde satır açılmamaktadır. Sayaç okuma, park ve bahçelerle ilgili hizmet alımları gibi. Bu gibi ihalelerde sayaç sayısı üzerinden veya m2 üzerinden teklifler alındığından, bu ihaleler bünyesinde çalışan kişilerin durumları nasıl olacaktır?

Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında çalışanların kadroya geçebilmesi şartlarından bir tanesi ihale dokümanında personel sayısına yer verilmesidir. Kanaatimizce bu yaklaşım hatalıdır. Çünkü hizmet alımlarının önemli bir kısmında personelin haftalık çalışma saatinin tamamı idarede geçmesine ve bu durum belgelerle ortada olmasına karşın, sadece ihale dokümanında sayı belirtilmemesinden kaynaklı bu haktan yararlanılamayacak olması eşitlik açısından sağlıklı gözükmemektedir.

2. Kamuya alınacak kişilerde aranacak şartlara yönelik Bültende belirlemeler yapılmıştır.

Bu bağlamda, 1 Kasım 2015 tarihi itibarıyla çalışma şartı getirilmektedir. Ancak, bu şartın kadroya geçirileceği idare açısından mı, yoksa kapsamdaki bütün idareler açısından mı ele alınacağı net değildir. Kanaatimizce kapsamdaki bütün idarelerin dikkate alınarak bir belirleme yapılması uygun olacaktır.

Haftalık çalışma saatinin tamamının idarede geçmesi şartı bulunmaktadır. Haftalık 45 saatin altında çalışma saati belirlenen idarelerde nasıl hareket edileceği ve idarelerde çalışmaları haricinde resmi veya gayri resmi çalışma yapan kişiler hakkında nasıl hareket edileceği net değildir. Konunun bu açılardan da ele alınması gerektiği değerlendirilmektedir.

İşçilerin dava açma hakkı dahil her türlü hakkında feragat etmesi öngörülmekle birlikte, kazanılmış hakların korunmasına yönelik düzenleme yapılması çok önemli olacaktır. Hem emeklilik, hem kıdem, hem de işçilik alacakları yönünden hakların korunması gerektiği düşünülmektedir.

Kamuya alınacak kişilerin yapılacak sınavlarda başarılı olması gerekmekle birlikte, yapılacak sınavın yapılan işle uyumlu olması gerektiği bina temizlik işlerinde çalışan kişiler ile mühendislik işlerinde çalışan kişilerin aynı sınava tabi tutulmasının uygun olmayacağı düşünülmektedir.

3. Kamuya alınacak kişilerin Özel Sözleşmeli Personel olarak çalıştırılması ve bu kapsamda hakların verilmesi öngörülmektedir.

Bu kapsamda çalışacak kişilere 01.01.2016 tarihi itibarıyla ihale dokümanlarına göre ödenen ücret ve mali hakların verilmesi düşünülmektedir. Ancak, yardımcı iş kapsamında yer alan ve kadroya geçme ihtimali bulunan bazı kişilerin çalıştığı ihale dokümanlarında ücrete yönelik bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu ücretlerin ihale dokümanlarında belli olmaması halinde nasıl hareket edileceğinin netliğe kavuşturulması gerekir.

Aynı işi yapan ancak farklı ücretler alan personeller hizmet alım ihalelerinde daha yaygındır. Bu kişilerin ihale dokümanlarındaki ücretlerle çalışacak olması halinde, eşit işe eşit ücret ilkesinin hayata geçirilmesi zorlaşacaktır.

4. Bu kapsamdaki hizmet alım ihaleleri sona erecek midir? Bu sorunun cevabına doğrudan evet demek mümkün değildir. Bunun çeşitli sebepleri olabilecektir.

Öncelikle içerisinde personelle birlikte başkaca girdi unsurlarının bulunduğu ihalelerin yapılmasına devam edilecek ve ilerleyen zamanlarda bu ihaleler bünyesinde yeniden personel temini gündeme gelebilecektir.

İlave olarak, idarelere verilen görev ve sorumlulukların başka idarelere verilmesi halinde, personellerin de diğer idareye kaydırılması söz konusu olmazsa, yeni görevler verilen idarelerin personele ihtiyacı olacak ve yine hizmet alım ihaleleri gerçekleştirilebilecektir.

Özel Sözleşmeli Personellerin başka görevlere kaydırılması veya kadroya geçmeden önceki işlerini yapmamaları halinde yeniden personel temini gündeme gelebilecek ve yine ihale yapılması gerekebilecektir.

Son olarak, hizmet ihalesi bünyesinde çalışanların tamamı kadroya alınmamakta, yani idarelerin ihtiyacı olan personel sayısının tamamı kadroya geçirilmemektedir. Bu sebeple idarelerin ihtiyacı ortadan kalkmayacağı için ihale yapılmaya devam edecektir.

5. Taşeronların kadroya geçmesinin bir sonucu olarak firmaların durumlarının da ele alınması gerekecektir.

Kadroya geçme tarihine kadar sözleşmelerin ayakta kalması gündemde olup, işçiler için vize başvuruları, onaylar, sınav süreci ve işe başlama süreleri dikkate alındığında en azından 2016 yılı sonuna kadar sözleşmelerin devam edeceğini öngörmekteyiz.

Bu tarihe kadar hizmet alımı yapacak idarelerin, hangi sürelerle ihaleleri gerçekleştireceği net değildir. 5018 sayılı Kanunun 28 inci maddesine göre 3 yıllık mı ihale yapılacak yoksa kadroya geçme tarihi mi dikkate alınacaktır? Kadroya geçme tarihi dikkate alınacaksa, imza edilen sözleşmelerin idarelere zarar getirme ihtimalinin de netliğe kavuşturulması gerekir.

Sözleşme imzalanan firmalar bünyesinde çalışan kişilerin kadroya geçmesi halinde, firmaların 4735 sayılı Kanunun 24 üncü maddesine göre % 5 tazminat alma hakları gündeme gelecek, ilave olarak, sözleşmenin feshinden dolayı da idarenin kusuru akıllara gelebilecektir. Ancak, sözleşmeyi fesheden idarenin kusuru olmadığından, firmanın da mağduriyeti söz konusu olduğundan, firmaların bu mağduriyetlerinin giderilmesine yönelik de düzenleme yapılması kanaatimizce gereklidir.

Hizmet alım ihalesi yapan firmalar bünyesinde çalışan kişilerin de durumları dikkate alınmalıdır. Bu noktada, bu kişilerin SGK kayıtları dikkate alınarak kadroya alınması tartışılabilir.

[1] Bu kapsamdaki işçilerin kamuya alımının hangi statü ile yapılacağı net olmadığından kamuya alınma veya kadroya alınma ifadeleri analizde aynı anlamda kullanılacaktır.

[2] http://www.memurlar.net/haber/573830/; Erişim Tarihi: 30.03.2016