SEÇİMLERDE SEÇİLEMEYEN MEMURLARIN BORÇLANMA HAKLARI

GİRİŞ

Bir seçim dönemini daha geride atlatmış bulunuyoruz. İl genel meclisi üyesi, belediye başkanı, belediye meclisi üyesi, köy veya mahalle muhtarı ile ihtiyar meclisi ve heyeti üyesi olabilmek için 2014 yılında yapılacak mahalli idareler genel seçimlerinde aday olmak isteyecek kamu görevlileri seçim sürece az bir süre kaldığı için görevlerinden istifa etmişler seçimi kazananlar görevlerine başlarken kazanamayanlardan eski görevlerine dönmek isteyenler kurumlarına bu yöndeki taleplerini içeren dilekçelerini vermişlerdir.

Seçim süresince görevinden uzak kalan memurların bu süreleri borçlanma hakkı bulunmaktadır. Seçimde aday olan memurların bu haktan faydalanabilmeleri için yapacakları işlemlerde çalışmamızın konusunu oluşturmaktadır.

1. SEÇİMLERDE ADAY OLMAK İÇİN İSTİFA ETMESİ GEREKEN KAMU GÖREVLİLERİ KİMLERDİR.

2014 yılında yapılacak mahalli idareler genel seçimlerinde aday olmak isteyecek kamu görevlilerinin görevlerinden istifa ederek aday olmaları gerekmektedir. Seçimde aday olmak isteyen kamu görevlilerinden istifa etmesi gerekenler Siyasi Partiler Kanunu’nda belirtilmiştir.

2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu’nun “Adaylık için görevden çekilmesi gerekenler” başlıklı 5980 sayılı Kanun ile değişik 18. maddesinde;

-Hakimler ve savcılar, yüksek yargı organları mensupları,

-Yüksek öğretim kurumlarındaki öğretim elemanları,

- Yükseköğretim Kurulu, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu üyeleri,

- Kamu kurumu ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri ile yaptıkları hizmet bakımından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri,

- Aday olmak isteyen belediye başkanları

- Subaylar ile astsubaylar,

- Aday olmak isteyen siyasi partilerin il ve ilçe yönetim kurulu başkan ve üyeleri ile belediye meclisi üyeleri, il genel meclisi üyeleri,

- Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile sendikalar,

- Kamu bankaları ile üst birliklerin ve bunların üst kuruluşlarının ve katıldıkları teşebbüs veya ortaklıkların yönetim ve denetim kurullarında görev alanlar

genel ve ara seçimlerin başlangıcından bir ay önce seçimin yenilenmesine karar verilmesi halinde yenileme kararının ilanından başlayarak yedi gün içinde görevlerinden ayrılma isteğinde bulunmadıkça adaylıklarını koyamazlar ve aday gösterilemezler.”

hükmüne yer verilmiş olup,

bu hüküm uyarınca 30 Mart 2014 tarihinde yapılacak mahalli idareler seçimlerinde aday olabilmek için kamu görevlileri, siyasi parti il, ilçe ve belde yöneticileri, Türk Silahlı Kuvvetleri mensupları (subay ve astsubaylar) ile kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile sendikalar, kamu bankaları ile üst birliklerin ve bunların üst kuruluşlarının ve katıldıkları teşebbüs veya ortaklıkların yönetim ve denetim kurullarında görev alanlar seçimin başlangıç tarihinden bir ay önce görevlerinden ayrılma isteğinde bulunmaları gerektiği Yüksek Seçim Kurulu’nun 04.10.2013 tarihli ve 28785 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan kararında belirtilmiştir.

Aynı kararda yukarıda sayılan kişilerden kamu görevlisi olanları en geç 1 Aralık 2013 Pazar günü saat: 17.00’ye kadar 2839 sayılı Kanun’un 18. maddesi uyarınca görevlerinden ayrılma isteğinde bulunmaları gerektiğine ve ayrıca bunlar için aynı Kanun’un 19. maddesinde yer alan görevden ayrılmaya ilişkin hükümlerin uygulanmasına aynı kararda yer verilmiştir. Ve bu kamu görevlilerinden aday olmak isteyenlerde istifa etmişlerdir.

Anayasanın 76 ncı maddesine istinaden sürekli ve geçici işçilerin mahalli idareler seçiminde aday olabilmek için istifa etmelerine gerek bulunmamaktadır.

Görevden ayrılma başvurusu yapan kamu görevlisine, dilekçenin alındığına dair bir belge verilmesi, dilekçenin kuruma geldiği tarihten itibaren de en geç on gün içinde ayrılma isteğinin kabul edildiğinin dilekçe sahibine tebliğ edilmesi gerekmektedir.

Aday olmak için görevden ayrılmaya ilişkin talepler kurumu tarafından reddedilemez.[1]

2. İSTİFA EDEN KAMU GÖREVLİLERİN VE HAK SAHİPLERİNİN SAĞLIK YARDIMI NASIL SAĞLANMIŞTIR?

5510 sayılı Kanun’un “Sağlık hizmetlerinden yararlanma şartlarını” düzenleyen 67. maddesinin son fıkrasına göre işten ayrılan, istifa eden veya görevine son verilen devlet memuru, öncelikle şartsız olarak 10 gün daha sağlık yardımı almaya devam edecektir.

10 gün tamamlandıktan sonra 90 gün daha sağlık yardımı alabilmesi için işten ayrıldığı tarihten geriye doğru bir yıl içinde en az 90 gün çalışmasının olması gerekmektedir.

Bu hüküm doğrultusunda seçimlerde istifa etmiş memurun ve bakmakla yükümlü oldukları aile fertlerinin, istifa ettiği tarihten itibaren 100 gün daha sağlık yardımı alması mümkündür.

3. SEÇİMLERDE ADAYLIK İÇİN MEMURİYETTEN AYRILANLARIN TEKRAR MEMURİYETE DÖNÜŞÜ

298 sayılı Kanun’un ek 7. maddesinde göre, seçimlerde aday olabilmek için görevlerinden ayrılmak zorunda olan kamu görevlilerinin (yüksek mahkeme üyeleri, hakimler, savcılar ve bu meslekten sayılanlar ile subay ve astsubaylar hariç), adaylık veya seçim sonuçlarına göre yeniden göreve dönmeleri mümkündür.

24.06.1961 tarih ve 298 sayılı Seçimlerin Temel Hükümleri ve Seçmen Kütükleri Hakkında Kanun’un Ek 7. maddesinde “Subay, astsubaylar hariç olmak üzere; milletvekili ve mahalli idareler genel ve ara seçimlerinde aday ve aday adayı olan Devlet memurları ve diğer kamu görevlileri, adaylığı veya seçimi kaybetmeleri halinde Yüksek seçim Kurulunca seçim sonuçlarının ilanını takip eden bir ay içinde müracaat etmeleri kaydıyla eski görevlerine veya kazanılmış hak aylık derecelerindeki başka bir göreve dönebilirler.” Denilmektedir.

Bu hüküm gereğince milletvekili veya mahalli idareler seçimlerine katılmak amacıyla, aday olanlar eski görevlerine veya kazanılmış hak aylık derecelerindeki başka bir göreve dönmeleri mümkündür.

Ayrıca, Yüksek Seçim Kurulunun 73 sayılı kararında mahalli idareler ara seçimlerinde adaylığı veya seçimi kaybeden Devlet memurları ve diğer kamu görevlilerinin Yüksek Seçim Kurulunca seçim sonuçlarının ilanını takip eden bir ay içerisinde müracaat etmeleri halinde görevlerine döneceklerinin, bir aylık sürenin Yüksek Seçim Kurulunca seçim sonuçlarının ilanından başlayacağının açık seçik olduğu belirtilmektedir.

Buna göre, yüksek mahkeme üyeleri, hâkimler, savcılar ve bu meslekten sayılanlar ile subay ve astsubaylar hariç seçimlerde aday olabilmek için görevlerinden ayrılmak zorunda olan kamu görevlileri, adaylık veya seçim sonuçlarına göre yeniden göreve dönebilecek olup bu konuda kamu idarelerinin takdir hakkı bulunmamaktadır.

Ayrıca, idari yargı mercileri tarafından konuya ilişkin verilmiş kararlarda, seçimlere katılmak üzere istifa eden ancak aday listelerinde yer alamayanların, başvuruda bulunması ve seçime katılmak için ayrıldığı kadronun boş olması halinde, Yüksek Seçim Kurulu

Başkanlığınca kesin seçim sonuçlarının açıklanmasından önce eski görevlerine dönmelerinin mümkün olacağına hükmedilmiştir. Yüksek Seçim Kurulu da, adaylığı ve seçimi kaybeden memurların göreve döndürülmesi konusunda Danıştay Kararları doğrultusunda işlem yapılmasının uygun olacağını belirtmiştir.

Buna göre, istifa etmiş ancak aday adayı veya aday olamamış kamu görevlilerinden geri dönüş hakkı bulunanların aday listelerinin kesinleşme tarihinden itibaren kurumlarına müracaat etmeleri halinde Yüksek Seçim Kurulunca kesin seçim sonuçlarının açıklanması beklenmeksizin atamalarının yapılması mümkün bulunmaktadır.

298 sayılı Kanunun ek 7 nci maddesi hükmü uyarınca, seçimler nedeniyle görevinden ayrılan kamu görevlilerinin, göreve dönmek için kurumlarına başvuruda bulunabilecekleri son tarihin ise Yüksek Seçim Kurulunca seçim sonuçlarının ilanını takip eden bir aylık süreyi aşamayacağı değerlendirilmektedir.

Seçimler nedeniyle görevden ayrılanların kurumlarına tekrar dönmek istemeleri halinde kurumları tarafından eski görevlerine döndürülmeleri zorunlu olmayıp, kazanılmış hak aylık derecelerindeki başka bir göreve atanmaları da mümkün bulunmaktadır.

Ayrıca, seçim nedeniyle yasal zorunluluğa dayanarak istifa edenlerden yeniden memuriyete dönmek isteyenler, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 92 nci maddesinde yer alan iki defadan fazla istifa etmiş olanların memuriyete dönemeyeceğine ilişkin kısıtlamalara tabi olmayacaktır.[2]

4. MEMURİYETE GERİ DÖNEN MEMURUN AÇIKTA GEÇEN SÜRELERİ BORÇLANMASI

2014 yılında yapılacak mahalli idareler genel seçimlerinde İl genel meclisi üyesi, belediye başkanı, belediye meclisi üyesi, köy veya mahalle muhtarı ile ihtiyar meclisi ve heyeti üyesi olabilmek için aday olmak görevinden istifa eden memurların aday olamaması ya da aday olup da seçimi kazanamaması üzerine görevlerine geri dönmeleri halinde, görevden ayrı kaldıkları süre için kendilerine aylık ve diğer haklar kapsamındaki hiçbir ödeme yapılmayacaktır.

Bu döneme ilişkin olarak sosyal güvenlik kesintileri de kurumları tarafından ödenmeyecektir. Ancak, istifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden aybaşına kadar açıkta geçirdikleri süreler borçlanılabilmektedir. 5510 sayılı Kanun’un 41. maddesinin birinci fıkrasının (ı) bendi uyarınca seçim kanunlarına göre görevlerinden istifa eden Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendine tabi sigortalıların;

• İstifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden ay başına kadar açıkta geçirdikleri süreleri,
• Seçimin yapıldığı tarihten önce görevine başlayanların ise istifa ettikleri tarih ile göreve başladıkları tarih arasındaki süreleri,
• Seçimlerin yapılamaması veya ertelenmesi nedeniyle yeniden görevlerine dönenlerin seçime katılmak üzere görevlerinden ayrıldıkları tarih ile seçimlerin ertelenmesi nedeniyle görevlerine başladıkları tarih arasında geçen süreleri borçlanabilecektir.

Memuriyete geri dönen memurun istifa ettiği süre ile görevine döndüğü arasındaki süreyi borçlanabilmek için, borçlanma talep dilekçelerine seçimler nedeniyle görevlerinden istifa ettiklerini belirtir istifa dilekçelerini ve istifalarının kabul edildiğini belirtir kurum olurunun onaylı örneği ile seçimlerin yapılacağı tarihten önce görevine başlayanların ise göreve başlamalarına ilişkin olurun onaylı bir örneğini gönderilmesi gerekmektedir.

Ayrıca, 5510 sayılı Kanun’un 4. maddesinin birinci fıkrasının (c) bendi kapsamında sigortalı olanların kurumlarından seçim için istifa ettikleri ve tekrar göreve başladıkları tarihleri gösterir şekilde düzenlenmiş tüm hizmetlerini gösterir onaylı hizmet belgesini borçlanma yaparken sunması gerekmektedir.

5. SONUÇ

Seçme ve seçilme hakkı, vatandaşlık görevlerinden birisidir. Seçimlere katılmak, seçmek, aday olmak demokrasinin en önemli özelliğidir. Anayasal ve kanunlarla getirilen sınırlamalar dışında her vatandaşın seçme ve seçilme hakkı bulunmaktadır.

657 sayılı Kanunda memurların ödev ve sorumlulukları, hakları ve yasaklarına ilişkin hükümlere yer verilmiştir. Ödev ve sorumlulukların düzenlendiği bölümde, "Tarafsızlık ve devlete bağlılık" başlıklı 7 inci maddede "Devlet memurları siyasi partiye üye olamazlar, herhangi bir siyasi parti, kişi veya zümrenin yararını veya zararını hedef tutan bir davranışta bulunamazlar; görevlerini yerine getirirlerken dil, ırk, cinsiyet, siyasi düşünce, felsefi inanç, din ve mezhep gibi ayırım yapamazlar; hiçbir şekilde siyasi ve ideolojik amaçlı beyanda ve eylemde bulunamazlar ve bu eylemlere katılamazlar.” hükmü yer almaktadır. Bu çerçevede ülkemizde seçimlerde aday olmak isteyen devlet memurları istifa edip bu şekilde aday olmak zorundadırlar.

2014 yılında yapılacak mahalli idareler genel seçimlerinde İl genel meclisi üyesi, belediye başkanı, belediye meclisi üyesi, köy veya mahalle muhtarı ile ihtiyar meclisi ve heyeti üyesi olabilmek için aday olmak görevinden istifa eden memurların aday olamaması ya da aday olup da seçimi kazanamaması üzerine görevlerine geri dönmeleri halinde, görevden ayrı kaldıkları süre için kendilerine aylık ve diğer haklar kapsamındaki hiçbir ödeme yapılmayacaktır.

Bu döneme ilişkin olarak sosyal güvenlik kesintileri de kurumları tarafından ödenmeyecektir. Ancak bu kişiler istifa ettikleri tarih ile seçimin yapıldığı tarihi takip eden aybaşına kadar açıkta geçirdikleri süreler borçlanılabilmektedir.

[1] http://www.dpb.gov.tr/F/Root/pdf/mahidarerehber_secim.pdf

[2] http://www.dpb.gov.tr/F/Root/pdf/mahidarerehber_secim.pdf