Personel Çalıştırılmasına Dayalı Hizmet Alımları Normal Hizmet Alımına Dönüşebilir mi?

Soruya bakıldığında ilk bakışta olamaz gibi bir sonuç akıllara gelmektedir. Ama Kamu İhale Genel Tebliğinde yer alan düzenlemeye dikkatle bakıldığında olabileceği görülmektedir.

Kamu İhale Genel Tebliğinin 78.1. maddesinde personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarının tespiti için kriter belirlenmiştir:

“Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımları; ihale konusu işte çalıştırılacak personel sayısının ihale dokümanında belirlendiği, bu personelin çalışma saatlerinin tamamının idare için kullanıldığı ve yaklaşık maliyetinin en az % 70’lik kısmının asgari işçilik maliyeti ile varsa ayni yemek ve yol giderleri dahil işçilik giderinden oluştuğu hizmetlerdir.”

Bu düzenlemeye göre;

- Personel sayısı ihale dokümanında belirlenmişse,

- Personelin çalışma saatlerinin tamamı idarede kullanılıyorsa,

- Yaklaşık maliyetin en az % 70’lik kısmını işçilik giderleri oluşturuyorsa,

Bu ihalenin mahiyeti personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımıdır.

Ama dikkat edilecek olursa, oran belirlenirken işçilik giderinin yaklaşık maliyete oranına atıf yapılmıştır. İşçilik giderleri asgari işçilik maliyeti ve aynı giderlerden oluşmaktadır.

Hizmet Alımları Uygulama Yönetmeliğinde ise yaklaşık maliyet şu şeklide ifade edilir:

“Hizmetin gerçekleştirilmesi için gerekli olan iş kalemlerine veya iş gruplarına ilişkin miktarların tespit edilen fiyatlarla çarpımı sonucu bulunan tutarların toplanması ile elde edilen genel toplam tutar, sözleşme giderleri ve genel giderler ile KDV hariç olarak belirlenir. Bulunan bu tutara işin niteliği dikkate alınarak % 20 oranını geçmemek üzere yüklenici kârı eklenir. Bu tutar, kâr hariç belirlenen genel toplam tutar üzerinden hesaplanan sözleşme giderleri ve genel giderler ile toplanarak yaklaşık maliyet hesaplanır.”

Yönetmelikte yaklaşık maliyete % 20 oranını geçmemek üzere yüklenici karı ekleneceği ifade edilmektedir. Tebliğde ise işçilik giderlerinin karlı olduğuna yönelik bir ifade kullanılmamakta, aksine işçilik giderlerinin maliyetlerden oluştuğu belirtilmektedir.

Buna göre aynı girdi unsurlarına sahip olan bir ihale personel çalıştırılmasına dayalı bir ihale bir diğeri de personel çalıştırılmasına dayalı olmayan bir ihale olarak karşımıza çıkabilecektir. Bunun dayanağı ihalelerde kullanılacak kar oranının değişken olmasıdır.

Değişken kar oranı hizmet alım ihalelerinde ihalenin mahiyetini değiştirmektedir.

Örnek:

İşçilik Maliyetleri: 100.000,00

Araç Maliyetleri: 15.000,00

Temizlik Malzemeleri: 10.000,00

Kar Oranı: % 1 = 1.250,00

Toplam Yaklaşık Maliyet = 126.250,00

Oran: İşçilik Gideri / Yaklaşık Maliyet = 100.000,00 / 126.250,00 =0,79.

Yukarıda yer verilen örnekte, bütün girdi unsurları AYNI kalmak ancak kar oranı % 20 belirlenmek şartıyla;

Kar Oranı: % 20 =25.000,00

Toplam Yaklaşık Maliyet = 150.000,00

Oran: İşçilik Gideri / Yaklaşık Maliyet = 100.000 / 150.000,00 = 0,66.

Görüleceği üzere aynı girdi maliyetlerinin olduğu bir ihalede kar oranı % 1 yerine % 20 belirlendiğinde ihale personel çalıştırılmasına dayalı ihale olmaktan çıkmaktadır.

Bu vahim durumun önemli sonuçları bulunmaktadır:

1. İhale sürecinde kullanılan sınır değer, asgari işçilik maliyeti kavramları ve uygulamaları değişmektedir.

2. İhalenin gerçekleştirilmesi, yaklaşık maliyetin tespiti, sözleşme imzalama ve kesin teminat bu durumdan doğrudan etkilenmektedir.

3. İhale personel çalıştırılmasına dayalı olmadığında, işçilerin haklarının ne olacağı sorun olarak karşımıza çıkacaktır. Kıdem tazminatı vb. alacakların idarelerce doğrudan ödenip ödenemeyeceği problem olarak gündemimize gelecektir.

4. 4734 sayılı Kanunun 62 (e) bendine göre yapılan bir ihale, kar oranında yapılan değişiklikle bu bentten çıkmakta ve Maliye Bakanlığından izin alınması, ihalelerin süresi, yardımcı işlerin tespiti gibi önemli tartışmaları beraberinde getirmektedir.

Daha farklı sorunlar da izah edilebilecek olmakla beraber, kar oranı değişkenliği hizmet alım ihalelerinde önemli ve vahim neticelere sebebiyet vermektedir. Bu durumun düzeltilmesi amacıyla, ya işçilik giderlerine kar oranının da oransal olarak yansıtılması gerektiğine yönelik olarak Tebliğde değişiklik yapılması ya da personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımları için yeni kriterlerin getirilmesi gerekmektedir. Kanaatimiz bu konunun özellikle 6552 sayılı Kanun yansımalarını da dikkate alacak şekilde yeniden ele alınması yönündedir.