Özellikle yapım işleriyle uğraşan kişiler biraz daha aşinadır özel (paçal) poz kelimesine. Özel poz kamu kurum ve kuruluşlarının birim fiyat tariflerinde yer almayan iş kalemleri için oluşturulan birim fiyat anlamına gelmektedir. Paçal poz ise kamu kurum ve kuruluşlarının birim fiyat tariflerinde yer almayan, ancak, kamu kurum ve kuruluş birim fiyatları da kullanılabilecek şekilde oluşturulan yeni iş kalemlerine denilmektedir. Neticesi itibarıyla, kamu kurum ve kuruluşları birim fiyat tariflerinde yer almadığından dolayı özel poz veya paçal poz yeni iş kalemi tanımları olacağı için, yazımızda aynı anlamda kullanılmıştır.

Yapım işleri uygulamalarında yer alan aktörler (idareler, kontrol teşkilatları, yaklaşık maliyet tespiti yapanlar, firmalar, alt yükleniciler vb.) işlerini kamu kurum ve kuruluşlarının birim fiyat tarif, analiz ve rayiçleri ile gerçekleştirmektedirler. 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu hükümleriyle birlikte kamu kurum ve kuruluşlarının birim fiyatlarının kullanılma zorunluluğu bulunmasa da yapı sektöründeki aktörlerin büyük kısmı hala bunları kullanmaya devam etmektedir.

Ancak, hem idarelerin ihtiyacından kaynaklı olarak hem de kamu kurum ve kuruluş birim fiyat tarif, analiz ve rayiçlerinin yetersizliğinden dolayı iş kalemlerinin yapımı için özel (paçal) pozlara ihtiyaç duyulmaktadır.

İhaleye çıkılırken yani yapım ihaleleri gerçekleştirilirken, yaklaşık maliyet tespiti yapan kişiler özel poz yapma ihtiyacı duyabilmekte veya sözleşme sürecinde yeni iş kalemleri için özel poz yapma ihtiyacı yine ortaya çıkabilmektedir.

Yapım İşleri Uygulama Yönetmeliğinin “Yaklaşık maliyet hesabına esas fiyat ve rayiçlerin tespiti” başlıklı 10 uncu maddesine göre de, idarelerin kamu kurum ve kuruluşlar haricinde fiyat ve rayiç tespit etmelerinin mümkün olduğu şu şekilde ifade edilmektedir:

“ç) Yüklenici veya alt yüklenici olarak faaliyet gösteren, konusunda deneyimli kişi ve kuruluşlardan alınacak, ihale konusu işe benzer nitelikteki işlere ilişkin maliyetler,

d) İdarenin piyasa araştırmasına dayalı rayiç ve fiyat tespitleri”

Yapım İşleri Genel Şartnamesinin (YİGŞ) 21 inci maddesinde “Sözleşmede bulunmayan işlerin fiyatının tespiti” başlıklı maddesi bizlere özel poz – paçal poz imkanını vermektedir. YİGŞ’de yer alan bu düzenlemeye göre idareler “Yeni iş kaleminin/grubunun yapılması sırasında tutulacak puantajla tespit edilecek malzeme miktarları, işçi ve makinelerin çalışma saatleri ile diğer tüm girdiler esas alınarak oluşturulacak” analizler meydana getirebilirler.

Özel poz kamu kurum ve kuruluşlarının listesinde olmayan iş kalemi fiyatları olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu noktada YİGŞ’de yer alan yeni birim fiyat tespitine ilişkin usul ve esasların, yaklaşık maliyet aşamasında özel poz hazırlanmasında kullanılması da mümkündür.

Ancak, herkesin malumu olduğu üzere özel poz oluşturma süreçleri hem ihalelerin hem de sözleşmesi imza edilen işlerde yeni iş kalemlerinin gerçeğe aykırı fiyatlar üzerinde yapılmasına neden olmaktadır.

Özel pozların bir merkezde toplanmasıyla, Türkiye’de hem ihalelerin rekabet içerisinde gerçekleşmesine katkı sağlanmış olacak hem de sözleşme süreci içerisinde rayice aykırı ödeme yapılmasına engel olunmuş olacaktır.

SİTEMİZE, ÖZEL BİRİM FİYAT - POZ YÜKLEMEK İÇİN

SİTEMİZDE YÜKLÜ ÖZEL BİRİM FİYATLARI -POZLARI- GÖRMEK İÇİN