İDARELERİMİZİN TEMMUZ AYI ÖDEVİ: MALİ DURUM VE BEKLENTİLER RAPORU

GİRİŞ

2003 yılı başında kamu mali yönetimi ve kontrol sistemimizin temel kanunu olan 1050 Sayılı Muhasebe-i Umumiye Kanunu 60 yıla yakın bir sürenin sonun yerini 5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi Ve Kontrol Kanunu’na bırakmıştır. 5018 Sayılı Kanununun 1’inci maddesinde kanunun amacı, “kalkınma planları ve programlarda yer alan politika ve hedefler doğrultusunda kamu kaynaklarının etkili, ekonomik ve verimli bir şekilde elde edilmesi ve kullanılmasını, hesap verebilirliği ve malî saydamlığı sağlamak üzere, kamu malî yönetiminin yapısını ve işleyişini, kamu bütçelerinin hazırlanmasını, uygulanmasını, tüm malî işlemlerin muhasebeleştirilmesini, raporlanmasını ve malî kontrolü düzenlemektir.” olarak belirtilmiştir.

Aynı Kanunun Hesap Verme Sorumluluğu başlıklı 8’inci maddesinde de “Her türlü kamu kaynağının elde edilmesi ve kullanılmasında görevli ve yetkili olanlar, kaynakların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak elde edilmesinden, kullanılmasından, muhasebeleştirilmesinden, raporlanmasından ve kötüye kullanılmaması için gerekli önlemlerin alınmasından sorumludur ve yetkili kılınmış mercilere hesap vermek zorundadır.” düzenlemesi yer almaktadır.

Görüleceği üzere sorumluların hesap verme sorumluluklarının bir kısmı da kamu kaynakları ile ilgili olarak raporlama faaliyetinin yerine getirilmesidir. Kamu idarelerinin üretmesi gereken raporlardan biri olan mali durum ve beklentiler raporu yazımızın konusunu teşkil edecektir.

1. MALİ DURUM VE BEKLENTİLER RAPORU

1.1. Mali Durum ve Beklentiler Raporu’nun Kanuni Dayanağı ve Amacı

Genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerin 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun “Bütçe politikası, gelir ve giderlerin izlenmesi” başlıklı 30’uncu maddesinde aşağıdaki düzenleme yer almaktadır.

“Maliye Bakanı, merkezî yönetim bütçe kanununun uygulamasına ilişkin olarak; harcamalarda tasarrufu sağlamak, tutarlı, dengeli ve etkili bir bütçe politikası yürütmek için gelir ve giderlere ilişkin kanun, tüzük, yönetmelik ve kararnamelerle belirlenmiş konularda uygulamaları düzenlemek üzere gerekli önlemleri almaya, standartları belirlemeye, sınırlamalar koymaya, kamu istihdam politikasının belirlenmesine ve uygulanmasına yön vermeye, bütçe harcama ve gerçekleşmelerini izlemeye, ödeneklerin dağıtım ve kullanımını belirli esaslara bağlamaya ve bu hususlarda kamu idareleri için uyulması zorunlu düzenlemeleri yapmaya yetkilidir.

Genel yönetimin tüm gelir ve giderleri ile borç ve malî imkânlarının tespitinin ve takibinin yapılabilmesi amacıyla, genel yönetim kapsamındaki kamu idareleri ve merkezî yönetim bütçesinden yardım alan kurum, kuruluş, vakıf ve dernekler ile benzeri teşekküller; gelir ve gider tahminlerini, malî tablolarını, birbirleriyle olan borç ve alacak durumlarını, personel giderlerine ilişkin her türlü bilgi ve belgeleri, istenilmesi halinde Maliye Bakanlığına vermek zorundadırlar. Bilgi, belge ve hesap durumlarını ibraz etmeyen veya uygun harcama yapmayan kamu idareleri ve diğer kuruluşlarla ilgili olarak gerekli önlemleri almaya Maliye Bakanı yetkilidir.

(Değişik son fıkra: 22/12/2005-5463/10 md.) Genel yönetim kapsamındaki idareler bütçelerinin ilk altı aylık uygulama sonuçları, ikinci altı aya ilişkin beklentiler ve hedefler ile faaliyetlerini; Maliye Bakanlığı ise merkezî yönetim bütçe kanununun ilk altı aylık uygulama sonuçları, finansman durumu, ikinci altı aya ilişkin beklentiler ve hedefler ile faaliyetleri kapsayan malî durumu temmuz ayı içinde kamuoyuna açıklar.”

Bu maddesinin üçüncü fıkrasında genel yönetim kapsamındaki idarelerin, ilk altı aylık bütçe uygulama sonuçları, ikinci altı aya ilişkin beklentiler ve hedefler ile faaliyetlerini Temmuz ayı içinde kamuoyuna açıklayacakları hükme bağlanmıştır. Bu çerçevede, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin 2006 yılından başlayarak her yıl Temmuz ayında yılın ilk altı aylık dönemine ilişkin bütçe uygulamaları, ikinci altı aya ilişkin beklentiler ve hedefler ile faaliyetleri konusunda kamuoyuna bilgi vermeleri gerekmektedir.

Söz konusu düzenlemenin amacı, kamu hizmetlerinin yürütülmesinde ve bütçe uygulamalarında saydamlığın ve hesap verilebilirliğin artırılması ile kamuoyunun kamu idareleri üzerindeki genel denetim ve gözetim fonksiyonunun gereği şekilde gerçekleştirilmesidir.

1.2. Mali Durum Ve Beklentiler Raporunun İçeriği

Mali Durum ve Beklentiler Raporu’nun kanuni dayanağı ve amacı yukarıda belirtilmekle birlikte hazırlanacak raporda aşağıdaki bilgilere yer verilecektir:

1.2.1. Ocak-Haziran Yılı Bütçe Uygulama Sonuçları

Bütçe Giderleri

Bu bölümde, analitik bütçe sınıflandırması esas alınarak, her bir gider türünde Ocak-Haziran rapor yılı itibarıyla aylık olarak bütçe gider gerçekleşmeleri, gerçekleşme tutarlarının bütçe başlangıç ödeneklerine göre sapma gösterip göstermediği, sapma var ise sebepleri ve bir önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırılarak değişime ilişkin değerlendirmeler yer alacaktır.

Bütçe Gelirleri

Bu bölümde, özel bütçeli idareler ile sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idareler, analitik bütçe sınıflandırmasını esas almak suretiyle, her bir gelir türünde rapor yılı dönemi itibarıyla aylık olarak bütçe gelir gerçekleşmeleri, gerçekleşme tutarlarının bütçe hedeflerine göre sapma gösterip göstermediği, sapma var ise sebepleri ve bir önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırılarak değişime ilişkin değerlendirmeler yapacaklardır.

Finansman

Bu bölümde, özel bütçeli idareler ile sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idareler, bütçe giderlerini ne şekilde finanse ettiklerine, bu amaçla yaptıkları borçlanmalara, kullandıkları nakit, mevduat ya da menkul kıymet tutarlarına ilişkin değerlendirmelere yer vereceklerdir.

1.2.2. Ocak- Haziran Döneminde Yürütülen Faaliyetler

Bu bölümde, Ocak-Haziran rapor yılı döneminde idarelerce kamu hizmet kalitesinin yükseltilmesi, idarelerini ilgilendiren reform projelerinin gerçekleştirilmesi, bütçe giderlerinde tasarruf ve etkinlik sağlanması ve bütçe gelir performansının artırılması amacıyla yürütülen faaliyetlere yer verilecek ve gelinen aşama itibarıyla değerlendirmeler yapılacaktır. Ayrıca, ilgili idarece yürütülen önemli faaliyet ve yatırım projeleri varsa, söz konusu faaliyet ve projeler için yapılan harcamalarla faaliyet ve projelerin gerçekleşme durumuna ilişkin bilgiler de yer alacaktır.

1.2.3. Temmuz-Aralık Dönemine İlişkin Beklentiler ve Hedefler

Bütçe Giderleri

Bu bölümde, rapor yılı sonu itibarıyla gider tahminine ve giderlerin gelişimini etkileyebilecek temel değişken ve hususlara ilişkin değerlendirmelere yer verilecektir.

Bütçe Gelirleri

Bu bölümde, özel bütçeli idareler ile sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idareler, rapor yılı sonu itibarıyla gelir tahminine ve gelirlerin gelişimini etkileyebilecek temel değişken ve hususlara ilişkin değerlendirmelere yer vereceklerdir.

Finansman

Bu bölümde, özel bütçeli idareler ile sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idareler, rapor yılı sonu itibariyle bütçe giderlerini finanse etmek amacıyla yapmayı planladıkları borçlanma tutarı ile kullandıkları nakit, mevduat ya da menkul kıymet tutarlarına ilişkin değerlendirmelere yer vereceklerdir

1.2.4. TEMMUZ-ARALIK 2011 DÖNEMİNDE YÜRÜTÜLECEK FAALİYETLER

Bu bölümde, Temmuz-Aralık rapor yılı döneminde idarelerce kamu hizmet kalitesinin yükseltilmesi, idarelerini ilgilendiren reform projelerinin gerçekleştirilmesi, bütçe giderlerinde tasarruf ve etkinlik sağlanması ve bütçe gelir performansının artırılması amacıyla yürütülmesi planlanan faaliyetlere yer verilecektir. Ayrıca, ilgili idarece yürütülen Önemli faaliyet ve yatırım projeleri varsa, söz konusu faaliyet ve projeler için bu dönemde yapılması planlanan harcamalara ilişkin bilgiler de yer alacaktır.

SONUÇ

5018 Sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu’nun 30’uncu maddesindeki düzenleme uyarınca; genel yönetim kapsamındaki idarelerin, ilk altı aylık bütçe uygulama sonuçları, ikinci altı aya ilişkin beklentiler ve hedefler ile faaliyetlerini Temmuz ayı içinde kamuoyuna açıklayacakları hükme bağlanmıştır. Bu çerçevede, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerinin 2006 yılından başlayarak her yıl Temmuz ayında yılın ilk altı aylık dönemine ilişkin bütçe uygulamaları, ikinci altı aya ilişkin beklentiler ve hedefler ile faaliyetleri konusunda kamuoyuna bilgi vermeleri gerekmektedir.

Söz konusu düzenlemenin amacı, kamu hizmetlerinin yürütülmesinde ve bütçe uygulamalarında saydamlığın ve hesap verilebilirliğin artırılması ile kamuoyunun kamu idareleri üzerindeki genel denetim ve gözetim fonksiyonunun gereği şekilde gerçekleştirilmesidir.