1. Genel olarak

Yapım Yönetmeliğinin 43/I maddesinde “İş deneyim belgeleri; yapılan iş karşılığı bedel içeren tek bir sözleşmeye dayalı olarak, Kanun kapsamındaki idareler ile Kanun kapsamı dışındaki diğer kamu kurum ve kuruluşlarına (kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve vakıf yükseköğretim kurumları hariç) gerçekleştirilen işler için, iş sahibi tarafından düzenlenir ve sözleşmeyi yapan yetkili makam tarafından onaylanır.” düzenlemesi yer almaktadır.

2. İş deneyim belgesi düzenleme yetkisi

Kamu kuruluşuna gerçekleştirilen yapım işlerine ilişkin olarak, 4734 sayılı Kanun kapsamındaki idareler ve 4734 sayılı Kanun kapsamında olmayan diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından iş deneyim belgesi düzenlenebilecektir.

Buna göre, iş deneyim belgesi düzenleme yetkisi, sadece 4734 sayılı Kanun kapsamındaki idarelerle sınırlı tutulmamış, tüm kamu kurumlarını kapsar şekilde belirlenmiştir.

Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve vakıf yükseköğretim kurumlarının iş deneyim belgesi düzenleme yetkisi bulunmamaktadır. Dolayısıyla kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ve vakıf yükseköğretim kurumlarına gerçekleştirilen yapım işleri, özel sektöre gerçekleştirilmiş yapım işi çerçevesinde iş deneyim belgesine konu olabilir.

3. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından iş deneyim belgesinin düzenlenmesi ve onaylanması

Yapım Yönetmeliğinin 43/I maddesinde iş deneyim belgesinin düzenlenmesi ve onaylanması işlemi ayırımına gidilerek, iş deneyim belgelerinin işin sahibi idare tarafından düzenleneceği ve sonrasında sözleşmeyi yapan yetkili makam tarafından onaylanacağı hüküm altına alınmıştır. Buna göre, sözleşmenin altında imzası bulunan makamın iş deneyim belgesinde onayının da bulunması gerekmektedir.

Konuya ilişkin olarak Genel Tebliğin 40.1. maddesinde “…..İş deneyim belgelerinin; Yönetmeliğin ekinde yer alan standart formlara uygun olarak düzenlenmesi, iş deneyim belgesini onaylamaya yetkili kişi tarafından, isim ve unvanı belirtilmek suretiyle imzalanması ve mühürlenmesi gerekmektedir.”  açıklaması yapılmıştır.

Teklif kapsamında sunulan iş deneyim belgesinin isim ve unvan belirtilmiş şekilde imzalı olması, ancak mühürsüz olması durumunda nasıl işlem tesis edileceği tereddüt konusu olabilir. Bu durumda kanaatimizce söz konusu eksikliğin bilgi eksikliği kapsamında tamamlattırılması gerekmektedir. Nitekim Kurulun 2009/UY.I-1484 sayılı kararında da başvuru sahibi tarafından ibraz edilen iş deneyim belgesinde mührün bulunmamasının iş deneyim belgesini düzenleyen idareden kaynaklandığı anlaşıldığından söz konusu eksikliğin bilgi eksikliği kapsamında değerlendirilerek tamamlatılması gerektiği şeklinde karar verilmiştir. Kamu İhale Kurulunun 2011/UH.I-2402 sayılı kararı da bu yöndedir.

4. Özel sektöre gerçekleştirilen yapım işleri için iş deneyim belgesinin düzenlenmesi ve onaylanması

Kamuya değil de, özel sektöre gerçekleştirilen yapım işleri için iş deneyim belgesi düzenleme ve onaylama yetkisi kimin elindedir?

Bu hususa ilişkin düzenleme Yapım Yönetmeliğinin 43/II maddesinde yer almaktadır.  Buna göre, gerçek kişi veya kamu kurum ve kuruluşları dışındaki tüzel kişilere, başka bir ifadeyle özel sektöre gerçekleştirilen işlerde iş deneyim belgesi belediyeler, bayındırlık iskan il müdürlükleri ve yetkilendirilmiş kurumlar tarafından düzenlenecektir.

Bu çerçevede özel sektörde gerçekleştirilen bir yapım işi için iş deneyim belgesi;

i. Belediye sınırları veya mücavir alan içinde ilgili belediye,

ii. Belediye sınırları veya mücavir alan dışında ise ilgili çevre ve şehircilik il müdürlüğü (bayındırlık ve iskan il müdürlüğü),

iii. İlgili mevzuatı uyarınca yapı denetimi veya kabulü bunların (belediye veya çevre ve şehircilik il müdürlüğü) dışındaki kuruluşlar tarafından yapılan işlerde ise bu mevzuat uyarınca yetkilendirilmiş kurumlar,

tarafından düzenlenecektir.

Ayrıca,

i. İlgili belediye tarafından düzenlenen iş deneyim belgeleri belediye başkanı veya yetkili birim amiri tarafından,

ii. Çevre ve şehircilik il müdürlüğünce düzenlenen iş deneyim belgeleri ise, valilik tarafından,

onaylanacaktır.

Özel sektörde gerçekleştirilen işlere ilişkin deneyim belgelerinin, Yapım Yönetmeliğinin 43/II maddesinde sayılan makamlar tarafından düzenlenip onaylanmaması, sunulan diğer belgelerin kamu ihalelerinde iş deneyimini gösterir belge olarak değerlendirilmesini olanaksız kılmaktadır.

2007/UY.Z-3838 sayılı Kurul kararında da “Başvuru konu ihalede, başvuru sahibi Maktes Makina Tesisat ve Tic. A.Ş. iş deneyim belgesi olarak Intes İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından düzenlenmiş 07.06.2000 tarihli iş bitirme belgesini sunmuştur. Yukarıda anılan Yönetmelik hükmü gereği, bir özel hukuk tüzel kişisi olan İntes İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. tarafından düzenlenen iş bitirme belgesinin, belediye sınırları veya mücavir alan içinde ilgili belediye tarafından, belediye sınırları veya mücavir alan dışında ise ilgili bayındırlık ve iskan il müdürlüğü tarafından düzenlenmesi, belediyece düzenlenen iş deneyim belgelerinin belediye başkanı veya yetki verdiği kişi tarafından, bayındırlık ve iskan il müdürlüğünce düzenlenenlerin ise, valilik tarafından onaylanması gerekmektedir. Başvuruya konu ihalede, Maktes Makina Tesisat ve Tic. A.Ş.’ye ait iş deneyim belgesinin anılan idari makamlar tarafından düzenlenip onaylanmaması, sunulan belgenin anılan mevzuat hükümleri çerçevesinde iş deneyim belgesi olarak değerlendirilmesini olanaksız kılmaktadır. Dolayısıyla ihaleyi yapan idarenin başvuru sahibine ait iş deneyim belgesini geçerli kabul etmesi kamu ihale mevzuatına aykırı bulunmaktadır.” denilmiştir.

5. Organize sanayi bölgesindeki yapım işleri

Yapım Yönetmeliğinin 43/III maddesinde “(Değişik:RG-3/7/2009-27277; Değişik:RG-7/6/2014-29023) Organize sanayi bölgesinin yetki alanı dahilindeki yerlerde gerçekleştirilen işlere ilişkin iş deneyim belgeleri, organize sanayi bölgesi müdürlüğü tarafından düzenlendikten sonra; yönetim kurulunun kararı üzerine yönetim kurulu başkanınca, organize sanayi bölgesinde ilgili Bakanlık veya kamu kurum ve kuruluşu tarafından kredi kullandırılan işler için ise bu Bakanlığın veya kamu kuruluşunun ilgili birimince onaylanmak suretiyle verilir.” düzenlemesi yer almaktadır.

Söz konusu madde ile organize sanayi bölgesinin yetki alanı dahilindeki yerlerde gerçekleştirilen yapım işlerine ilişkin iş deneyim belgelerinin kim tarafından düzenleneceği özel olarak belirlenmiştir.

Organize sanayi bölgesinde gerçekleştirilen yapım işlerine ilişkin iş deneyim belgelerinin onaylanması hususunda Yapım Yönetmeliğinde ilgili Bakanlık (Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı vb.) veya kamu kurum ve kuruluşu tarafından kredi kullanılarak yaptırılan ve kredi kullanılmadan yaptırılan işler ayrımı esas alınmıştır.

Buna göre;

i. Organize sanayi bölgesinin yetki alanı dahilindeki yerlerde kredi kullandırılmadan (kredisiz) gerçekleştirilen yapım işlerine ilişkin iş deneyim belgeleri, organize sanayi bölgesi müdürlüğü tarafından düzenlenerek yönetim kurulunun kararı üzerine yönetim kurulu başkanınca onaylanmak suretiyle verilir.

ii. Organize sanayi bölgesinin yetki alanı dahilindeki yerlerde Sanayi ve Ticaret Bakanlığı tarafından kredi kullandırılarak (kredili) gerçekleştirilen yapım işlerine ilişkin iş deneyim belgeleri, organize sanayi bölgesi müdürlüğü tarafından düzenlenir ve ilgili Bakanlık veya kamu kurum ve kuruluşunun ilgili birimince onaylanmak suretiyle verilir.

6. Teknoloji geliştirme bölgesindeki yapım işleri

Teknoloji geliştirme bölgesinde gerçekleştirilen yapım işlerine ilişkin iş deneyim belgelerinin kim tarafından düzenleneceğine yönelik olarak Yönetmelikte özel bir hüküm bulunmamaktadır. Dolayısıyla, teknoloji geliştirme bölgesinde gerçekleştirilen yapım işlerine ilişkin iş deneyim belgeleri, teknoloji geliştirme bölgesi belediye sınırları veya mücavir alan içinde ise ilgili belediye, belediye sınırları veya mücavir alan dışında ise ilgili bayındırlık ve iskan il müdürlüğü tarafından düzenlenecek ve ilgili makamlarca onaylanacaktır.

7. Serbest bölgedeki yapım işleri

Yapım Yönetmeliğinin 43/IV maddesinde “serbest bölgelerin yetki alanı dahilindeki yerlerde gerçekleştirilen işlere ilişkin iş deneyim belgeleri, serbest bölge müdürlüklerince düzenlenir ve verilir.” düzenlemesi yer almaktadır.

8. İş deneyim belgesi düzenlemeye yetkili kurum ve kuruluşlarının bu niteliklerini kaybetmeleri veya hukuki varlıklarının sona ermesi

İş deneyim belgesi düzenlemeye yetkili kurum ve kuruluşun, iş deneyim belgesi düzenledikten sonra bu niteliğini kaybetmesi durumunda düzenlenmiş olan iş deneyim belgesinin geçerliğini kaybedip kaybetmeyeceğinin açıklığa kavuşturulması gerekmektedir.

Belgeyi düzenlemeye yetkili kuruluşun bu yetkisini kaybetmesi farklı şekillerde olabilir. Kamu kurumu niteliği taşıyan bir kuruluşun sonradan özelleştirilmesi, bir belediyenin ortadan kaldırılması, bir kamu kurum ve kuruluşunun kapatılmasına karar verilmesi veya bakanlık düzeyindeki bir kurumun genel müdürlük seviyesine düşürülmesi gibi statü değişiklikleri bu duruma örnek verilebilir.

Yapım Yönetmeliğinin 43/V maddesinde “İş deneyim belgesi düzenlemeye yetkili kurum ve kuruluşların, bu niteliklerini kaybetmeleri halinde, daha önce düzenledikleri iş deneyim belgeleri bu Yönetmelikte öngörülen diğer şartları sağlamaları halinde bu Yönetmelik kapsamında yapılan ihalelerde kullanılabilir.” düzenlemesi yer almaktadır.

Buna göre, daha önceden düzenlenmiş iş deneyim belgeleri, 05.03.2009 tarihinde yürürlüğe giren Yapım Yönetmeliğinde (yeni) öngörülen diğer şartları sağlamaları halinde iş deneyim belgesi olarak geçerliliklerini sürdürecektir. Başka bir anlatımla, iş deneyim belgesi düzenlemeye yetkili kurum ve kuruluşların, bu niteliklerini kaybetmeleri iş deneyim belgesinin kendiliğinden (otomatikman) geçersiz olması sonucunu doğurmayacaktır.

Yapım Yönetmeliğinin 43/VI maddesinde ise “İş deneyim belgesi düzenlemeye yetkili kurum ve kuruluşlara, bu niteliklerini kaybetmelerinden önce taahhüt edilerek gerçekleştirilmiş olmalarına rağmen iş deneyim belgesi alınmayan işlere ilişkin olarak, kurum ve kuruluşların bu niteliklerini kaybetmelerinden önce bağlı, ilgili veya ilişkili bulundukları kurum ve kuruluşlara başvuruda bulunulur.” düzenlemesi yer almaktadır.

Geçici kabulü gerçekleştirilmiş olmasına rağmen iş deneyim belgesi alınmamış işlerde,  belge düzenlenmeye yetkili kurum ve kuruluşların bu niteliklerini kaybetmeden önce bağlı, ilgili veya ilişkili bulunduğu kurum ve kuruluşlara başvuruda bulunulması gerekmektedir. Örneğin, Türk Telekomünikasyon A.Ş. (Türk Telekom) özelleştirilmeden önce söz konusu kuruma inşaat işi yapmış bir yüklenici, artık Türk Telekom özelleştirilmiş olduğundan iş deneyim belgesi almak hususunda muhatap olarak Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı’na başvuruda bulunması gerekmektedir.

Yapım Yönetmeliği’nin 43/VII maddesinde ise “(7) (Ek:RG-16/7/2011-27996) İş deneyim belgesi düzenlemeye yetkili kurum veya kuruluşun hukuki varlığının sona ermesi durumunda, bu kurum veya kuruluşa daha önce taahhüt edilerek gerçekleştirilmesine rağmen iş deneyim belgesi alınmayan işlere ilişkin olarak;

a) Bu kurum veya kuruluşların yürüttüğü hizmetlerin devredildiği kamu kurum ve kuruluşlarına,

b) Hukuki varlığı sona eren kurum veya kuruluşun yürüttüğü hizmetin devredilmemesi durumunda söz konusu kurum veya kuruluşun hukuki varlığı sona ermeden önce bağlı, ilgili veya ilişkili bulunduğu kamu kurum veya kuruluşuna

başvuruda bulunulur.” düzenlemesi yer almaktadır.

Kaynak: Demirel, Salim; Uslu, Yusuf, Kamu İhale Hukuku ve Yapım İşleri İhaleleri, 2014, Ankara