KİK İŞÇİLİK HESAPLAMA MODÜLÜNÜN EKSİKLİKLERİ

Personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında Kamu İhale Genel Tebliğ gereği “İşçilik Hesaplama Modülünün” kullanılması zorunludur. Söz konusu modülden işçilik maliyetleri ile asgari işçilik maliyetlerinin hesaplanılmasında faydalanılmaktadır.

İşçilik hesaplama modülü yeni bir araç olmayıp, uzun zamandır kullanıcılara hizmet etmektedir. Son halinden önce Sosyal Güvenlik ve İş Mevzuatına uyumsuzluğundan dolayı bilgi amaçlı kullanılan modül, mezkur mevzuatlara uyumlu hale getirilmesinin ardından, kullanılması zorunlu hale gelmiştir.

Ancak, söz konusu modülde eksiklikler bulunduğu gibi mevzuatlarda yapılan değişiklikler de modülde yer almamaktadır.

İşçilik Hesaplama Modülü Kullanımının Zorunlu Olmadığı Alanlara Yönelik Düzenleyici Kamu İhale Kurulu Kararı

KİK’in 21.05.2015 tarih ve 2015/DK.D-93 nolu kararında işçilik hesaplama modülünün 4857 sayılı İş Kanununda yer alan genel kurallara göre hazırlandığı ve 4857 sayılı Kanunda belirtilen genel hükümler esasında hesaplama yapmayı sağlayan bir araç olduğu ifade edilmektedir. İlave olarak 4857 sayılı Kanundan ayrıksı kurallarla işçi istihdamının söz konusu olduğu personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımlarında işçilik hesaplama modülünün kullanma zorunluluğunun bulunmadığı ve bu gibi hallerde idarelerce işçilik maliyetlerinin tespit edileceği yine kararda belirtilmektedir.

Söz konusu kararın değerlendirilmesini ve işçilik hesaplama modülünün eksikliklerini aşağıda maddeler halinde özetleyebiliriz:

1. İşçilik hesaplama modülünün kurallarını 4857 sayılı Kanun tek başına belirlememekte, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Hakkında Kanun ile işveren maliyetlerini etkileyen diğer mevzuatlar da etkilemektedir. Bu yapısıyla, kararın dayanağının yetersiz olduğu ve işçilik hesaplama modülünü işlevsiz hale getirebilecek diğer alanları göz ardı ettiği görülmektedir.

2. İşçilik hesaplama modülü temel olarak ücretleri ortaya koyan bir araç olup, bu ücretlerin geldiği mevzuatların ve uygulamaların irdelenmesi ve buna göre bir sonuca varılması doğru olandır.

3. İşçilik hesaplama modülü bayram, fazla mesai ve kıst gün hesaplamalarını hatalı yapmaktadır. Modülde bayram gün bazında, fazla mesai saat bazında çıkmakta ve işveren maliyetleri ile sözleşme giderleri ve genel giderler bu maliyetlere eklenmektedir. Ancak, Sosyal Güvenlik Mevzuatı uygulamalarında prim matrahını oluşturan fazla mesai ödemeleri veya bayram ödemeleri bu şekilde hesap edilmemektedir. SGK uygulamalarında bir ay içerisindeki toplam fazla mesai saat sayısı veya toplam bayram sayısı üzerinden prim matrahı bulunmakta ve bunun üzerinden primler hesap edilmektedir. Bu yapısıyla, modül kuruşluk hatalar verebilecektir.

4. İşçilik hesaplama modülü yemek prim istisna tutarını hatalı hesaplamaktadır. Yemek prim istisna tutarı, bir günlük ücretin yüzde altısının yemek yenilen gün sayısı ile çarpılması neticesinde elde edilmektedir. Modülde bu hesaplama gün bazında yapılmakta olup, modül bu yapısıyla hatalıdır. Oysa yemek yenilen gün sayısı ile çarpıldıktan sonra prim istisna tutarının bulunup, matrahtan çıkartılması ve üzerine işveren primleri ile % 4 sözleşme giderleri ve genel giderlerin eklenmesi gerekir. 20 günlük yemek prim istisna tutarı modülde 51 TL, 21 günlük yemek prim istisna tutarı ise 53,55 TL’dir. Oysa, yemek prim istisna tutarı “Günlük asgari ücretin % 6’sının, yemek verilecek gün sayısı ile çarpılması sonucunda bulunur.” Modülde Günlük asgari ücretin % 6’sı iki basamağa yuvarlanmaktadır. Oysa SGK uygulamalarında prim matrahı buna göre değil, yemek yenilen gün sayısı ile çarpılan tutara göre alınır. (Uygulama örneği için bkz. 16.02.2004 tarih ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı 16-310 Genelge Ek)

5. İşçilik hesaplama modülü çok tehlikeli sınıflarda çalışan kişilere yönelik olarak getirilen teşvik uygulamasını dikkate almadığı gibi, mezkur Düzenleyici KİK kararında da buna yönelik bir düzenleme bulunmamaktadır.

6. İşçilik hesaplama modülü Sosyal Hizmetler uygulamaları kapsamında çalışan kişilerin istihdamına yönelik getirilen teşviki de kapsamamaktadır.

Tüm bu açıklamalar çerçevesinde şu tespiti yapabiliriz. İşçilik hesaplama modülüne ihtiyaç vardır ve hesaplama aracı olarak kullandırılması teşvik de edilmelidir. Ancak, işçilik hesaplama modülünden elde edilen tutarın – asgari işçilik maliyetinin – altında teklif veren isteklilerin doğrudan elenmesini öngören Tebliğ düzenlemesinin hukuki olmadığı ve ihaleye katılan isteklilere açıklama yapma imkanı verilmesi gerektiği düşünülmektedir.