HİZMET ALIM İHALELERİNDE SÜRE UZATIMI

GİRİŞ

4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu hükümlerine göre ihalesi ve 4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu hükümlerine göre de sözleşmesi yapılan hizmet alım ihalelerinde çeşitli sebeplerle iş zamanında tamamlanamamakta ve işin zamanında tamamlanamamasından dolayı süre uzatımı verilmesi gerekmektedir. 4735 Sayılı Kanunda süre uzatımının hangi hallerde verileceği sınırlı olarak ifade edilmesine rağmen, ikincil mevzuatta konuya ilişkin olarak ayrıntılı düzenlemelere yer verilmiştir. Yükleniciye süre uzatımı verilebilmesi, konuya ilişkin düzenlemeye bağlıdır. Yani yasal dayanağı olmadan yükleniciye süre uzatımı verilebilmesi olanaklı değildir.

Süre uzatımı verilebilmesi için yüklenicinin kural olarak dilekçeyle idareye başvuruda bulunması gerekmektedir. HİGŞ’nin 35 inci maddesine göre mücbir sebepler veya HİGŞ’de belirtilen gerekçelerle süre uzatımı verilebilmesi için yüklenicinin yazılı olarak idareye başvuruda bulunması gerekir.

“Yüklenici, sürenin uzatılmasını gerektiren nedenlerin ortaya çıkışından başlamak üzere yirmi (20) gün içinde, olayların ayrıntılarını ve sonuçlarını ve iş süresinin ne kadar uzatılması gerektiğini, uzatılacak sürenin belirlenmesi o anda mümkün değilse bunun nedenlerini belirten bir yazı ile idareye başvuracak ve durumun açıklık kazanmasından sonra istediği süre uzatımını da ayrı bir yazı ile derhal bildirecektir.”

Süre uzatımı talebi geldikten sonra veya süre uzatımına konu ortaya çıktıktan sonra, HİGŞ’nin 26 ncı maddesine göre kontrol teşkilatının idareye görüş vermesi gerekmektedir.

“Kontrol teşkilatının yetkileri sözleşmede belirtilir. Sözleşmede aksine bir hüküm yoksa kontrol teşkilatı; işlerin yürütülmesiyle ilgili olarak her türlü denetim, malzeme, işlerin ve sözleşmesinde onaya sunulması gerektiği belirtilen yüklenici personelinin onay veya reddi, ödeme miktarlarının tespiti, işlerin düzeltilmesi ve sözleşmenin gereklerinin yerine getirilmesi konusunda talimat vermeye ve uygulamaya yetkili olup, fesih, tasfiye, süre uzatımı, iş artışı, iş eksilişi, kabul, yüklenici nam ve hesabına iş yaptırma ve alt yüklenicileri onaylama hususlarında ise idareye görüş bildirir.”

Kontrol teşkilatı süre uzatımına konu unsurun gerçekten mevzuata uygun olup olmadığına ve süre uzatımına konu gerekçelerin ortaya çıkıp çıkmadığına yönelik görüşünü idareye sunacağı gibi, aynı zamanda istenilen sürenin de uygun olup olmadığını görüşünde belirtecektir.

Söz konusu görüş ve talep yazısından sonra, ihale yetkilisi (sözleşmeyi imzalayan kişi) tarafından ilgili yüklenici firmaya yazı gönderilecek ve sürenin uzatıldığı bildirilecektir. Yazıda kaç gün ilave süre verildiğine yer verilecek ve hizmet işleri hakediş raporunun ön sayfasında da verilen süre uzatımı ve süre uzatımına dayanak karar belirtilecektir.

Kamu İhale Mevzuatında yer verilen süre uzatımı nedenleri, süre uzatımının hangi şartlarla verilebileceği ve süre uzatımı verilmeyen durumlarda idarelerin hareket tarzları aşağıda detayı ile ifade edilmiştir.

NEDENLERİ

1. Mücbir Sebepler

2. İdareden Kaynaklı Sebepler

2.2.1. Yer Teslimi

2.2.2. Teknik Dokümanın Yükleniciye Verilmesi

2.2.3. İş Programının Onaylanması

2.2.4. Ödenek Yetersizliği

3. Yükleniciden Kaynaklı Sebepler

Bir işin yerine getirilmesini veya zamanında tamamlanmasını engelleyen 3 faktör vardır: Mücbir sebepler, idareden kaynaklı sebepler, yükleniciden kaynaklı sebepler. Bu faktörler haricinde işin yapılmasını engelleyen bir başka etken bulunmamaktadır. Mücbir sebeplerle veya idareden kaynaklı nedenlerle işin zamanında yerine getirilmemesi halinde, süre uzatımı verilmesi gerektiğini yukarıdaki paragraflarda ayrıntılı olarak ifade ettik. Ancak, işin tamamlanmasının gecikmesi eğer yükleniciden kaynaklı bir nedenle ortaya çıkmışsa, bu durumda yükleniciye süre uzatımı verilmeyecektir. Yüklenici işi zamanında tamamlayamazsa, cezalı olarak çalışacak ve hakkında gecikme cezası müeyyideleri veya ihalenin feshi ile buna bağlı diğer müeyyideler uygulanacaktır.

SÜRE UZATIMI VERİLMESİ İÇİN GEREKLİ ŞARTLAR

Ortaya çıkan her nedenden dolayı süre uzatımı verilmemektedir. Süre uzatımı verilmesi için aşağıdaki şartların varlığı gerekmektedir.

1. Yükleniciden Kaynaklı Bir Kusurdan İleri Gelmemiş Olması

Süre uzatımı verilmesini gerektirir sebebin yükleniciden kaynaklı olmaması gerekmektedir. İdareden kaynaklı bir nedenin veya mücbir sebeplerin olması süre uzatımı verilmesi için ilk şarttır.

2. Taahhüdün Yerine Getirilmesine Engel Nitelikte Olması

Ortaya çıkan sebebin yüklenicinin üstlendiği işlerin yerine getirilmesine engel nitelikte olması gerekmektedir. Hava koşullarının çok kötü olması mücbir sebep olarak değerlendirilebilir; ancak, işin yerine getirilmesinin bu kötü hava koşulları ile ilgisi yoksa bu durumda sebebin taahhüdün yerine getirilmesine engel nitelikte olduğundan bahsedilemeyecektir. Dolayısıyla, işin yerine getirilmesi ile bunun yerine getirilmesine engel sebep arasında korelasyon bulunmalıdır.

3. Yüklenicinin Bu Engeli Ortadan Kaldırmaya Gücünün Yetmemesi

Ortaya çıkan sebebin yüklenici tarafından ortadan kaldırılamayacak durumda olması da süre uzatımı verilmesi için gerekli şartlardandır. İdareden kaynaklı sebeplerle verilen süre uzatımlarında yüklenicinin herhangi bir tasarruf yetkisinin bulunmadığı görülmektedir. Mücbir sebeplerle verilen süre uzatımlarında da iki şartın bulunması gerektiğini ifade etmiştik: Öngörülemezlik ve önlenemezlik. Eğer mücbir sebep yüklenici tarafından önlenebiliyorsa zaten bunun mücbir sebep olarak değerlendirilmemesi gerekir.

4. İdareye 20 Gün İçinde Yazılı Bildirimde Bulunulması

Süre uzatımına sebep olan olayın ortaya çıktığı günden itibaren 20 gün içinde idareye yazılı bildirimde bulunulması gerekmektedir. Ancak, bu şart sadece mücbir sebep halleri halinde verilecek süre uzatımlarında geçerlidir. Diğer nedenlerle verilecek süre uzatımlarında yüklenicinin 20 gün içinde yazılı bildirimde bulunma yükümlülüğü bulunmamaktadır.