İŞÇİLERİN EVLİ OLUP OLMADIĞINI VE ÇOCUK SAYISINI BİLİYOR MUSUNUZ?

Hizmet ihalelerinde çalışan kişilerin, evli olup olmadıkları ve çocukları varsa sayıları kontrol teşkilatıları tarafından artık kontrol edilmek durumundadır.

6552 sayılı Torba yasa hizmet alım ihalelerinde önemli değişiklikler getirdi ve getirdiği değişikliklerin temelleri kıdem tazminatı, yıllık izin veya alt işverenlik düzenlemeleri olsa da, ihale konusu işte çalıştırılan kişilerin maaşlarının ödenip ödenmediği kontrolü de mezkur yasa ile getirilmiştir.

6552 Sayılı Kanunla 4857 sayılı İş Kanunun 36 ncı maddesinde değişiklik yapılmıştır:

"İşverenler, alt işverene iş vermeleri hâlinde, bunların işçilerinin ücretlerinin ödenip ödenmediğini işçinin başvurusu üzerine veya aylık olarak resen kontrol etmekle ve varsa ödenmeyen ücretleri hak edişlerinden keserek işçilerin banka hesabına yatırmakla yükümlüdür." Söz konusu değişiklik benzer şekilde Hizmet İşleri Genel Şartnamesine de taşınmıştır. Daha önceleri de şartnamede bu yönde bir düzenleme olmakla beraber, bu şekilde değildi. Hizmet İşleri Genel Şartnamesinin 38 nci maddesine şu düzenlemeler eklenmiştir:

"Kontrol teşkilatı, yüklenici veya alt yüklenici tarafından istihdam edilen işçilerin ücretlerinin tam ve zamanında ödenip ödenmediğini her ay resen kontrol etmekle ayrıca bu konuda kendisine ulaşan başvuruları (talep ve ihbarları) ivedilikle değerlendirmekle yükümlüdür.Kontrol teşkilatı, yüklenici veya alt yüklenici tarafından istihdam edilen işçilerin ücretlerinin tam ve zamanında ödenip ödenmediğini her ay resen kontrol etmekle ayrıca bu konuda kendisine ulaşan başvuruları (talep ve ihbarları) ivedilikle değerlendirmekle yükümlüdür."

"İdare tarafından gerek resen gerekse de başvuru üzerine bordroların ve/veya ücret ödemesini gösterir diğer bilgi ve belgelerin (yüklenici veya alt yüklenicinin kayıtları, puantaj, hesap pusulaları gibi) incelenmesi neticesinde ücret ve/veya yan ödemelerin eksik ödendiğinin veya ödenmediğinin tespit edilmesi halinde bu durumun yüklenici tarafından bordroya bağlanması sağlanır ve bu bordrolar hakediş raporu ile birlikte ödeme yerine gönderilir. Aynı zamanda, ücret ve/veya yan ödemelerin, ödenmeyen kısmı yüklenicinin hakedişinden kesilir ve tabi olunan mali mevzuat hükümleri çerçevesinde idare tarafından doğrudan işçinin banka hesabına yatırılır. Bu husus ayrıca bir tutanağa da bağlanır."

Görüleceği üzere, idareler, kontrol teşkilatları alt yükleniciler tarafından çalıştırılan kişilerin ücretlerinin tam ödenip ödenmediğini kontrol etmekle mükelleftir. Bunun için işçiler tarafından artık ihbar yapılmasına gerek yoktur. İdareler bunu re'sen yapmak durumundadır. HİGŞ'de alt yüklenici işçilerinin maaşlarının eksik ödendiğinin tespit edilmesi halinde, eksik ödenen bedeller işçilerin hesaplarına doğrudan yatırılacaktır.

Ancak, işçilerin eksik maaş alıp almadığını nasıl tespit edeceksiniz?

Hep birlikte kendimize soralım:

1- Çalışan işçilerin evli olup olmadığını ve eşi çalışıp çalışmadığını biliyor muyuz?

2- Çalışan kişilerin kaç çocukları olduğunu kontrol ediyor muyuz?

3- Asgari geçim indirimi ve diğer kesintiler ve hesaplamaları düzgün yapabiliyor muyuz?

Eğer yukarıda yer verdiğimiz sorulara cevap mahiyetinde belgeleri talep etmiyorsanız, gelen belgeleri de bu yönde incelemiyorsanız, kuvvetle muhtemel hata yapıyorsunuzdur.

Yeni dönemde, kontrol teşkilatlarının iş yükü artmıştır ve artık çalışan kişilerin izin hakları ile aile durumlarını takip etmemiz gerekmektedir.

Dr. Ferhat GÜNDÜZ (Sayıştay Uzman Denetçisi)