İŞ SAĞLIĞI ve GÜVENLİĞİNE İLİŞKİN YÜKÜMLÜLÜKLER HALA İHALE MEVZUATI TİP SÖZLEŞMELERİNDE YER ALMAMAKTADIR

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun amacı işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve mevcut sağlık ve güvenlik şartlarının iyileştirilmesi için işveren ve çalışanların görev, yetki, sorumluluk, hak ve yükümlülüklerini düzenlemektir. Kamu ve özel sektöre ait bütün işlere ve işyerlerine, bu işyerlerinin işverenleri ile işveren vekillerine, çırak ve stajyerler de dâhil olmak üzere tüm çalışanlarına faaliyet konularına bakılmaksızın 6331 sayılı Kanunun uygulanması gerekmektedir.

Uygulama alanı açısından bakıldığında 6331 sayılı Kanunun 4734 sayılı Kanun kapsamında ihale edilen işleri de yakından ilgilendirdiği görülecektir. Özellikle hizmet alımlarında ve yapım işlerinde 6331 sayılı Kanunun getirdiği yükümlülüklerin ortaya konulması daha da fazla önem arz etmektedir.

Haber sitelerinde, 4734 sayılı Kanun hükümlerine göre ihale edilen hizmet alımlarında çalışan kişilerin karşılaştıkları iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin birçok konuyu görebilir ve hatta üzücü olayları okuyabilirsiniz.

İhale mevzuatı kapsamında ihale edilen işlerde çalışan kişilerin sağlığı ve güvenliği açısından, 6645 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla 4735 sayılı Kanunun 7 nci maddesine bent eklenmiş ve 23.04.2015 tarih ve 29335 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir:

“MADDE 33 – 5/1/2002 tarihli ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun 7 nci maddesinin birinci fıkrasına aşağıdaki bent eklenmiştir.

“z) İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin yükümlülükler.””

Yapılan bu değişiklik 4735 sayılı Kanunun Sözleşmede yer alması zorunlu hususlar başlıklı 7 nci maddesinde yapılmıştır. Bu sebeple sözleşmelerde iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin yükümlülüklerin yer alması artık yasa gereği zorunluluktur.

Ancak, ikincil mevzuatlarda yapılan incelemeler çerçevesinde, tip sözleşmelere baktığımızda iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin yükümlülerin yer almadığını görmekteyiz.

Sözleşmelerde “Yüklenicinin sözleşme konusu iş ile ilgili çalıştıracağı personele ilişkin sorumlulukları” başlığı altında düzenlemeler yer almakla birlikte, söz konusu düzenlemelerin dayanağı 4735 sayılı Kanunun 7 nci maddesinin u bendidir:

“u) Yüklenicinin sözleşme konusu iş ile ilgili çalıştıracağı personele ilişkin sorumlulukları”

Görüleceği üzere, u bendi sözleşmelerde yer alması zorunlu bir konu iken ve yürürlükteyken, ilave olarak iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin yükümlülüklerin de sözleşmelere eklenmesi zorunluluğu getirilmiştir. Bu durum iş sağlığı ve güvenliği konusunun farklı ele alındığını göstermekte olup, u bendi kapsamında mütalaa edilebilecek bir konu değildir.

Kamu İhale Genel Tebliğinde 6331 sayılı Kanunla ilgili düzenleme Tebliğin 78.30. uncu maddesi olup, 6331 sayılı Kanun uyarınca katlanılacak maliyetlerin Sözleşme Giderleri ve Genel Giderler içerisinde ele alınacağına yönelik ifadeler ilgili maddede yer almaktadır. Bu düzenleme haricinde iş sağlığı ve güvenliğine yönelik olarak Tebliğde de bu yönde bir düzenleme bulunmamaktadır.

Sözleşmelerde iş sağlığı ve güvenliğine ilişkin yükümlülükler yer almamakta olup, bu durum kanaatimizce önemli bir eksikliktir. Söz konusu eksiklik giderilmemiş olsa da, paydaşların 6331 sayılı Kanun hükümlerini dikkate alması ve buna uygun hareket etmesi bir zorunluluktur. Ancak, sözleşmelerde iş sağılığı ve güvenliğine ilişkin yükümlülüklere yer verilmemesi farkındalığı azaltmakta, 6645 sayılı Torba yasa ile getirilen düzenlemeye uygun hareket edilmemesine neden olmakta ve iş kazalarının önemli sayıda olduğu ülkemizde önleyici düzenlemeler yapılmamaktadır.