İNDİRİMLİ EMLAK VERGİSİ UYGULAMASI ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME (MALİ HUKUK SAYI: 153, MAYIS-HAZİRAN 2011)

AÇIKLAMA

1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun 8’inci maddesinin değişik ikinci fıkrasında, “Bakanlar Kurulu, kendisine bakmakla mükellef kimsesi olup onsekiz yaşını doldurmamış olanlar hariç olmak üzere hiçbir geliri olmadığını belgeleyenlerin, gelirleri münhasıran kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıktan ibaret bulunanların, gazilerin, özürlülerin, şehitlerin dul ve yetimlerinin Türkiye sınırları içinde brüt 200 m²’yi geçmeyen tek meskeni olması (intifa hakkına sahip olunması hali dahil) halinde, bu meskenlerine ait vergi oranlarını sıfıra kadar indirmeye yetkilidir. Bu hüküm, yukarıda belirtilenlerin tek meskene hisse ile sahip olmaları halinde hisselerine ait kısım hakkında da uygulanır. Muayyen zamanda dinlenme amacıyla kullanılan meskenler hakkında bu hüküm uygulanmaz. Geliri olmadığını belgelemenin usul ve esaslarını belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir” hükmüne yer verilmiştir.

Anılan hükmün verdiği yetkiye dayanılarak çıkarılan 2003/6576 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile de, kendisine bakmakla mükellef kimsesi olup onsekiz yaşını doldurmamış olanlar hariç olmak üzere hiçbir geliri olmadığını belgeleyenlerin, gelirleri münhasıran kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıktan ibaret bulunanların, gazilerin, şehitlerin dul ve yetimlerinin Türkiye sınırları içinde brüt 200 m2’ yi geçmeyen tek meskene sahip olmaları halinde (intifa hakkına sahip olunması hali dahil), bu meskene ait bina vergisi oranı 2004 yılı için sıfıra indirilmiştir. Bu oran 2009 yılında da sıfır olarak uygulanmıştır.

Buna göre;

• hiçbir geliri olmadığını belgeleyenler,
• gelirleri münhasıran kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumlarından aldıkları aylıktan ibaret bulunanlar,
• gazilerin, özürlülerin, şehitlerin dul ve yetimleri

brüt 200 m2 yi geçmeyen tek meskenleri için bu uygulamadan yararlanabilirler.

Yazlık vb. gibi ‘muayyen zamanda dinlenme amacıyla kullanılan meskenler’ için ise bu indirim uygulanmayacaktır.

Emlak Vergisi Belediyelerin önemli gelir kaynakları arasında yer almaktadır. Bu açıdan vergi indiriminden faydalanmak isteyenlerin yukarıda belirtilen şartları taşıyıp taşımadıklarının tespiti özellikle de ‘tek meskene sahip olma’ şartının doğruluğunun irdelenmesi önem arzetmekte ve birtakım pratik güçlükleri beraberinde getirmektedir.

‘Tek meskene sahip’ olunup olunmadığının tespiti açısından vatandaşların üzerlerine kayıtlı taşınmaz bilgilerinin bir ilçe ya da il belediyesince sorgulanması ve elde edilmesinde güçlükler yaşanmaktadır.

Türkiye’de Tapu İdareleri sırasıyla ilçe, il, bölge ve genel müdürlük teşkilatı şeklinde yapılandırılmışlardır ve belediyeler Tapu İdarelerinden bilgi talep ettiklerinde her bir teşkilat ancak kendi görev alanlarıyla sınırlı olarak bilgi vermeye yetkili olduğundan belediyelerle Tapu İdareleri arasında olan bilgi alışverişinde yetki karmaşası yaşanmakta ve etkili sonuçlara ulaşılamamaktadır. Örneğin bir ilçe belediyesi bir mükellefin taşınmaz bilgilerine ulaşmak istediğinde, ilçe Tapu Müdürlüğünden sadece o ilçede kayıtlı taşınmaz bilgilerini, İl Müdürlüğünde sadece o ile ait bilgileri, Bölge Müdürlüğünden ise sadece o bölgeye ait bilgileri edinebilir.

Her bir belediye kendi mükelleflerinden indirimden faydalanmak isteyenlerin taşınmaz kayıt bilgilerini Türkiye genelini kapsayacak şekilde ulaşması gerekmektedir. Türkiye’de yaklaşık 3000 adet belediye olduğu dikkate alındığında, bu durum pratikte mümkün olamamaktadır.

Örneğin, İzmir’de X belediyesi sınırları içerisinde kendine ait 120 m2 meskene sahip SSK emeklisi Ali Bey’in yine Muğla’nın tatil beldelerinden olan Y ilçesinde bir de yazlığa sahip olması durumunda, X belediyesine tek meskene sahip olduğundan bahisle vergi indirimi için başvurması halinde X belediyesinin Türkiye genelinde bir bilgi sorgulaması yapabilmesi gerekir ki ilgili kişinin Y ilçesindeki ikinci meskene sahip olduğu ortaya çıksın. Bu bilgiye ulaşmak da pratikte hiç de kolay olmamaktadır.

E-devlet uygulamaları kapsamında Tapu İdaresinin TAKBİS adlı sistemine Türkiye genelindeki taşınmaz kayıt bilgileri kaydedilmektedir. Henüz bütün bilgiler aktarılmamıştır. Bilgilerin tamamının aktarılması halinde bile bu bilgilerin belediyelere ne şekilde ve hangi şartlarla kullandırılacağı ise henüz açıklık kazanmamıştır.

SONUÇ

1319 sayılı Emlak Vergisi Kanununun 8’inci maddesi gereğince uygulanan indirimli emlak vergisi uygulamasında ‘tek meskene sahip olma’ şartının sağlanıp sağlanmadığının kontrolünde, belediyelerle Tapu İdareleri arasındaki bilgi alışverişinde ortaya çıkan pratik güçlükler nedeniyle zorluklar yaşanmaktadır. E-devlet uygulamaları kapsamında Tapu İdaresinin TAKBİS adlı sistemi bu konuya çözüm oluşturacak şekilde düzenlenmekte olup bu konudaki çalışmalar devam etmektedir. Ayrıca TAKBİS aracılığıyla bilgi alışverişinin ne şekilde yapılacağı da belirsizliğini devam ettirmektedir.