Hizmet alım ihalelerinde idareden kaynaklı sebeplerle ve mücbir sebeplerle karşılaşıldığında süre uzatımı verilmektedir. Ancak, sözleşmenin zamanında imzalanamadığı durumlarda firmalara süre uzatımı verilip verilmeyeceği tartışmalıdır.

Sözleşme, ihalenin şikâyet ve itirazen şikâyet konusu olması veya mahkemeye taşınması vb. sebeplerle zamanında imzalanamamaktadır. Zamanında imzalanamayan sözleşmenin süresi bu sebeplerle kısalabilmektedir.

Öncelikle söz konusu durum ihalenin mahiyetiyle yakından ilgilidir. Belli bir çalışma sonrasında gerçekleştirilecek hizmetlerde, genel olarak, sözleşmenin başlangıç ve bitiş tarihleri belli olmadığından sözleşme ve sözleşmenin süresi tarafların imzaları ve işyerinin teslimi/işe başlama talimatı tarihinden itibaren başlamaktadır.

Ancak, sözleşmenin başlangıç ve bitiş tarihlerinin belli olduğu veya işin belli bir çalışma sonunda tamamlanması öngörülmeyen, süreklilik arzeden hizmetlerde, sözleşmenin zamanında imzalanamaması durumunda Tebliğde yer alan düzenlemeye göre hareket edilmelidir.

“Madde 80- (Değişik: 28031 / 31 md.) Hizmet alımlarında işin süresi, işe başlama ve iş bitirme tarihi

80.1. Hizmet Alımı İhalelerinde Uygulanacak Tip İdari Şartnamelerin “Sözleşmenin Uygulanması ve Diğer Hususlar” başlıklı bölümünde işe başlama ve iş bitirme tarihinin sözleşme tasarısında düzenlendiği belirtilmiştir. Bu çerçevede, Hizmet Alımlarına Ait Tip Sözleşmenin konuya ilişkin “İşin süresi” başlıklı 9 uncu maddesi uyarınca, idarenin işe başlama ve iş bitirme tarihlerini kesin olarak öngördüğü hallerde bu tarihler 9.1. maddesine yazılacak, aksi takdirde bu maddede işin süresinin işe başlama tarihinden itibaren kaç gün ya da ay olduğu belirtilecektir. Tip Sözleşmenin 10.2. maddesi ise işyerinin teslimi ve işe başlama tarihine ilişkin olup, söz konusu madde, 9.1. maddesinde işe başlama ve iş bitirme tarihlerinin kesin olarak belirtilip belirtilmediği ve işyeri teslimi yapılıp yapılmayacağı hususları dikkate alınarak idare tarafından düzenlenecektir. 

80.2. Sözleşme tasarısında işe başlama ve iş bitirme tarihlerinin kesin olarak belirtildiği hallerde, yeterlik değerlendirmesi, tekliflerden aşırı düşük olanların sorgulanması ve açıklama istenmesi, tekliflerin değerlendirilmesi, isteklilerin 10 gün içerisinde şikayette bulunma hakkı ve idarenin bu şikayete 10 gün içinde cevap verme zorunluluğu ile 10 günlük itirazen şikayet ve Kurumun 20 günlük inceleme süresi ihale sürecinin uzamasına sebep olabilmekte ve bu süreler önceden tam olarak öngörülemediği için de sözleşmenin imzalanması ve dolayısıyla işin başlaması planlanan tarihten daha ileri bir tarihte gerçekleşebilmektedir. Bu çerçevede, süreklilik arz eden hizmet alımı ihalesine ait sözleşme tasarısında işe başlama ve iş bitirme tarihlerinin kesin olarak belirtilmesine rağmen ihale sürecinin uzaması nedeniyle dokümanda öngörülen tarihte işe başlanmasını sağlayacak şekilde sözleşmenin imzalanamaması halinde, iş bitirme tarihinin ötelenmesi mümkün bulunmadığından sürenin fiilen kısaldığı dikkate alınarak buna göre işlem yapılması gerekmektedir.”

Bu düzenlemeye göre dikkat edilecek unsurlar şu şekildedir:

• Sözleşmenin zamanında imzalanamaması durumunda iş bitirme tarihinin ötelenmemesi sadece süreklilik arzeden hizmet alımları için geçerlidir. Diğer hizmet alımlarında böyle bir durum söz konusu olmadığından Tebliğin bu düzenlemesi diğer hizmet alımlarını kapsamamaktadır.
• İşin başlangıç ve bitiş tarihlerinin kesin olarak belirtilmesi gerekmekte olup, başlangıç ve bitiş tarihleri kesin olarak belirtilmeyen ihalelerde işin bitim tarihi kesin olmadığından dolayı, hizmet alım ihalesi süreklilik arzeden bir ihalede olsa, bitiş tarihi ötelenebilecektir.
• Süreklilik arzetmeyen, belli bir çalışma sonrasında ortaya çıkan, hizmetlerde işin zamanında başlamaması yüklenicinin kusurundan kaynaklı olmadığı müddetçe süre uzatımı veya işin başlangıç tarihinin ötelenmesi anlamına gelecektir.

Söz konusu açıklamalarımız Tebliğde yer alan düzenleme dikkate alınarak yapılmış olmakla birlikte, kanaatimizce Tebliğde yer alan düzenlemelerde uygun değildir. Bu düzenlemelerin 5018 sayılı Kanunda öngörülen yüklenme ve süresi dikkate alınmak suretiyle yapılmasında fayda bulunmaktadır. Ayrıca özel kanunlarda yer alan ve yüklenme süresinin mali yılla sınırlı olması ilkesine istisnalar getiren düzenlemelere de bakılması gerekir.

Ayrıca, bu gibi ihalelerde, Tebliğde yer alan düzenleme yetersiz olduğundan, damga vergisi vb. unsurlar açısından nasıl hareket edileceği de tereddüt konusu olmaktadır. Tebliğde “buna göre işlem yapılması gerekmektedir” hükmüne yer verilmiş olması, soruna çözüm üretmemekte, sadece süreklilik arz eden hizmetlerde sürenin uzatılamayacağını ifade etmektedir. Bu sebeple, Tebliğin özellikle bu maddesinin sözleşme sürecini de dikkate alacak şekilde değiştirilmesinde fayda bulunmaktadır.