İHALELERDE BANKA REFERANS MEKTUBUNA İLİŞKİN HUSUSLAR (Mali Hukuk Sayı: 170, Mart-Nisan 2014)

1. GİRİŞ

İhale konusu işin kaliteli bir şekilde ve zamanında yapılabilmesi için işi yapacak yüklenicinin belli nitelikleri haiz olması gerekir. İhalelerde ihaleye katılan kişilerin işi yapabilirliklerini ortaya koyan bu ölçütlere yeterlik kriterleri adı verilmektedir. İhalelerde istenebilecek bu kriterler 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun[1] (KİK) 10’uncu maddesinde sayılmıştır.

Yeterlik kriterleri mesleki ve teknik yeterlik kriterleri ile ekonomik ve mali yeterlik kriterleri olarak ikiye ayrılmaktadır. Mali durumu göstermek üzere bankalardan temin edilecek yeterlik belgesi, banka referans mektubudur.

2. BANKA REFERANS MEKTUBUNUN TAŞIMASI GEREKEN NİTELİKLER

Banka referans mektubu, Türkiye’de veya yurt dışında faaliyet gösteren bankalardan temin edilebilir. Banka referans mektubu, aday ve isteklinin bankalar nezdindeki mevduatını ve kredibilitesini gösteren belgedir. Başka bir anlatımla, kamu ihale mevzuatında öngörülen banka referans mektuplarının asli işlevi, aday ve isteklilerin bir likidite sorunu ile karşılaşmaları durumunda derhal başvurabilecekleri nakit imkânlarının ortaya konulmasıdır.[2]

Banka referans mektubundaki tutarlar, yüklenicinin herhangi bir riskle karşı karşıya kaldığında başvurulabilecek kaynağı göstermektedir. Banka referans mektubu, banka tarafından istekli adına düzenlenmiş bir belge olup, herhangi bir garanti içermemektedir. Bu yönüyle banka referans mektubu teminat mektubundan ayrılmaktadır.[3]

İhalelerde mali durumu göstermek üzere banka referans mektubunun yeterlik kriteri olarak belirlendiği durumlarda aday ve istekliler tarafından sunulan banka referans mektuplarının taşıması gereken nitelikler vardır.

2.1. Banka Referans Mektubunun Düzenlenme Tarihi

Banka referans mektubunun ilk ilan veya davet tarihinden sonra düzenlenmiş olması zorunludur. Söz konusu düzenlemenin nedeni, banka referans mektubunun aday ve istekliye ilişkin en güncel durumu yansıtmasının istenmesidir.[4] Örneğin ilk ilan tarihi 14 Ocak ise bu tarihten önce düzenlenmiş banka referans mektuplarının kabul edilmemesi gerekir.

İhaleler kamuoyuna ilan ve davet şeklinde olmak üzere iki şekilde duyurulur.

İhalenin ilan yolu ile kamuoyuna duyurulduğunda ihale ilanlarının yayımlanacağı yerler ve asgari ilan süreleri KİK’in 13’üncü maddesinde hükme bağlanmıştır. Anılan maddeye göre ihale ilanları birden çok yerde yayımlanması gereken durumlar vardır. İhale ilanının birden çok yerde yayımlandığı durumlarda ilk ilan, diğer ilana nazaran önce yayımlanan ilandır.

Buna karşılık İhalelere Yönelik Başvurular Hakkında Yönetmeliğin[5] “Tanımlar” başlıklı 3’üncü maddesinde ilk ilan, “Kamu İhale Bülteni ile birlikte işin ve/veya ihalenin yapılacağı yerde yapılan ilanlardan Kamu İhale Bülteninde yapılmış olan ilanı, Kamu İhale Bülteninde yayımlanmayan ilanlarda ise önce yapılmış olan ilan” şeklinde tanımlanmıştır. Bu tanım ancak şikâyet ve itirazen şikâyet başvurularında ilk ilanın esas alınacağı durumlara özgü bir tanımlama olduğundan, banka referans mektuplarının değerlendirilmesinde ilk ilan olarak her zaman Kamu İhale Bülteni’ndeki ilanın esas alınamayacağı kanaatindeyiz.

Davet tarihinden anlaşılması gereken ise davet mektubunun isteklilere ulaştığı tarihtir. Davet mektubu her zaman isteklilerin tümüne aynı tarihte ulaşmayabileceğinden davet tarihi birden çok olabilir ve değerlendirme de buna göre yapılır.[6] Örneğin bir ihalede davet mektubu, Han Ltd. Şti.’ye 14 Ocakta, Demir Ltd. Şti.’ye 24 Ocakta ulaşmışsa tekliflerin değerlendirilmesi aşamasında her iki isteklinin davet tarihleri ayrı ayrı dikkate alınmalıdır.

Banka referans mektubu somut ihaleyle ilgili bir taahhüt veya garanti amaç ve işlevi taşımadığından, mektup üzerine ihale konusu işin adının yazılması gerekmemektedir.[7] Her ne kadar banka referans mektupları bir taahhüt veya garanti olmasa bile mektubu düzenleyen bankaların mektupta yer verdikleri bilgilerin doğruluğundan sorumlu olacakları açıktır.[8] İlk ilan veya davet tarihinden sonra düzenlenmek koşuluyla, başka bir ihale adına düzenlenmiş banka referans mektubunun sunulması mümkündür.[9]

Banka referans mektuplarının ilk ilan veya davet tarihinden sonra düzenlenmiş olması zorunlu olduğundan, tarih eksikliği bir bilgi eksikliği kabul edilmemekte ve tarih bulunmayan mektuplar geçerli olarak değerlendirilmemektedir.[10]

2.2. Yabancı Para Cinsinden Düzenlenen Banka Referans Mektupları

Banka referans mektubundaki değerlerin yabancı para cinsinden belirtilmesi hususunda mevzuatta herhangi bir kısıtlayıcı hüküm bulunmamaktadır. Hatta isteklilerin bankalarda yabancı para cinsinden kredi limitlerinin veya vadesiz mevduatı bulunması ticari hayatın olağan durumlarından biridir.

Banka referans mektubundaki para birimi, idari şartnamede belirlenen teklif para biriminden farklı olabilir. Yine idari şartnamede birden çok teklif para birimi belirlendiği durumlarda da banka referans mektubundaki para birimi ile teklif mektubunda yer alan para biriminin birbirinden farklı olması mümkündür.[11]

Yabancı para üzerinden düzenlenen banka referans mektuplarının değerlendirilmesine ilişkin esaslar İhale Uygulama Yönetmeliklerinde düzenlenmiştir. Buna göre yabancı para üzerinden düzenlenen banka referans mektubundaki tutarlar ilk ilan veya davet tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası döviz alış kuru üzerinden; yabancı para birimi cinsinden teklif verilebilecek durumlarda ise ilk ilan veya davet tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası çapraz kuru üzerinden tekliflerin değerlendirilmesinde esas alınacak para birimine çevrilerek değerlendirilir. Ancak para biriminin Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası tarafından alım satıma konu olmayan yabancı para birimi cinsinden olması hâlinde Bankanın resmî internet sayfasında yayımlanan Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankasınca Alım Satıma Konu Olmayan Dövizlere İlişkin Bilgi Amaçlı Kur Tablosu kullanılır.

2.3. Banka Referans Mektubunun İmzalanması ve Teyidi

Banka referans mektubunun çift imzalı olması gerekir. 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun[12] 370’nci maddesinde, “Esas sözleşmede aksi öngörülmemiş veya yönetim kurulu tek kişiden oluşmuyorsa temsil yetkisi çift imza ile kullanılmak üzere yönetim kuruluna aittir.” hükmü yer almaktadır. Bu hükme göre anonim şirketlerin esas sözleşmesinde tek imza ile işlem yapılabileceği yönünde düzenleme varsa veya yönetim kurulu tek kişiden oluşuyorsa bu hâlde tek imza da yeterlidir. Bu durumların dışında her türlü işlemde iki imza gereklidir. Buna çift imza kuralı denir. Mevzuata göre bankalar ancak anonim şirket şeklinde kurulabilir. Bankalar tarafından düzenlenen her türlü belgede normal olarak iki imza yer almalıdır. Bankalar tarafından düzenlenen bir belgede tek imzanın yer alması hâlinde bu belgenin doğrudan geçersiz olduğuna karar verilmemeli, bu husus bilgi eksikliği kapsamında değerlendirilerek bankanın tek imzalı belge düzenleyip düzenleyemeyeceği araştırıldıktan sonra karar alınmalıdır.[13]

Banka referans mektubunu düzenleyen kişilerin mektupta ad, soyad ve unvanlarının[14] yer alması zorunlu olmadığından, bu bilgilerin yer almadığı banka referans mektubu geçerli kabul edilir. Kamu İhale Kurulu’nun 17.09.2009 tarih ve 2009/UH.III-2358 sayılı Kararında banka referans mektubunda imzası bulunan kişilerin isimlerinin yer almaması hakkında, “Diğer taraftan, banka referans mektubunda imzalayan kişilerin isim ve unvanları bulunmaması sebebiyle idarede tereddüt hasıl olması durumunda Hizmet Alımı İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinin 34 üncü maddesine göre ilgili bankadan banka referans mektubunun teyidinin yapılması mümkün iken herhangi bir araştırma yapılmaksızın başvuru sahibinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılması işleminin yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.” denilerek ad ve soyad eksikliği nedeniyle teklifin değerlendirme dışı bırakılamayacağı belirtilmiştir.

Banka referans mektubunun bankanın bir başka şube tarafından aslı gibidir şeklinde yapılarak sunulması durumunda sunulan bu belge geçerli kabul edilmez.[15]

Banka referans mektubunun teyidinin teklif ile birlikte sunulmasına gerek yoktur.[16] Banka referans mektubunun teyidi zorunlu olmamakla birlikte teyide gerek görülürse bu teyit ihale komisyonu tarafından ilgili bankanın genel müdürlüğünden veya şubesinden yapılır. Teyit işleminin komisyon tarafından yapılması gerektiğinden bu teyidin yapılması istekliden talep edilmemelidir. Yapılan teyitlerin bankanın en az iki yetkilisinin imzasını taşıması gerekir. Yine teyit işleminde imzası bulunan banka görevlilerinin ad, soyad ve unvanının yazılı olmasına gerek bulunmamaktadır.

İhale komisyonu tarafından yapılacak teyitlerde, faks ile teyit yapılması mümkündür.[17]

İhale komisyonu tarafından banka referans mektubuna ilişkin teyit talebine bankanın herhangi bir cevap vermemesi durumunda ise isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılmaması gerekir. Bu konuda Kamu İhale Kurulu’nun 03.07.2013 tarih ve 2013/UY.III-2722 sayılı Kararında, “Bununla birlikte, banka referans mektubunun teyit edilmemesi ile teyit talebine yanıt verilmemesinin birbirinden farklı iki durum olup farklı hukuki sonuçlar doğurduğu, banka referans mektubunun teyit edilmemesinin, banka referans mektubunu düzenleyen olarak görünen kişinin/makamın bu mektubu kendilerinin düzenlemediğini beyan etmesi anlamına geleceği, böyle bir fiilin ise Türk Ceza Kanunu’nun ilgili maddeleri kapsamında değerlendirileceği anlaşılmaktadır. İnceleme konusu ihalede söz konusu olan ise idarenin teyit talebine yanıt verilmemesidir.

Bu çerçevede, idarece, söz konusu banka referans mektubunun teyidinin ilgili Genel Müdürlük ve/veya Şubesinden talep edilerek alınacak olumlu ya da olumsuz bir yanıt çerçevesinde işlem tesis edilmesi gerekirken, salt teyit talebine ilgili genel müdürlükçe yanıt verilmediğinden bahisle bu durumun mektubu sunan isteklinin teklifinin değerlendirme dışı bırakılma gerekçelerinden biri olarak görülmesinde mevzuata uyarlık bulunmadığı anlaşıldığından başvuru sahibi isteklinin iddiasının yerinde olduğu sonucuna varılmıştır.” denilmiştir.

İhalelerde banka referans mektubunun aslı sunulmadan sadece teyidinin sunulması da mümkündür.[18]

3. BANKA REFERANS MEKTUPLARINDA SAĞLANMASI GEREKEN TUTAR

3.1. Nakdî ve Gayrinakdî Kredi Kavramları

İhalelerde istenilen banka referans mektubu değerlendirilirken üzerinde kısıtlama bulunmayan mevduat ile nakdî ve gayrinakdi kredilerin kullanılmamış kısımları dikkate alınır.

Nakdî kredi, genellikle belli bir faiz karşılığında verilen kredidir. Kullanılmamış nakdî kredi ise, ilgili adına tahsis edilen nakdî kredi hattının kullanılmayan kısmıdır.

Gayrinakdi kredi, bankalar tarafından bir işin yapılması, bir malın teslimi veya herhangi bir borcun ifasının taahhüt edilmesi şeklinde yapılan işlemdir. Örneğin ihalelerde sunulan teminat mektupları gayrinakdi kredi türüdür. Kullanılmamış gayrinakdi kredi ise, ilgili adına tahsis edilen gayrinakdi kredi hattının kullanılmayan kısmıdır.

3.2. Banka Referans Mektuplarında Sağlanması Gereken Tutar

Banka referans mektuplarında sağlanması gereken tutar, genel olarak, teklif bedelinin belli bir oranı olarak belirlenir. İhale Uygulama Yönetmeliklerinde yer alan hükümlere göre açık ihale usulüyle yapılan ihaleler ile KİK’in 21’inci maddesinin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde; isteklinin bankalar nezdindeki kullanılmamış nakdi veya gayrinakdi kredisi ya da üzerinde kısıtlama bulunmayan mevduatı, teklif edilen bedelin %10’undan az olamaz.

Belli istekliler arasında ihale usulüyle yapılan ihaleler ile KİK’in 21’inci maddesinin (a), (d) ve (e) bentlerine göre yapılan ihalelerde ilk aşamada teklif sunulmadığından, banka referans mektubuna ilişkin tutar yaklaşık maliyete göre idare tarafından belirlenmektedir. Bu tür ihalelerde aday veya isteklinin bankalar nezdindeki kullanılmamış nakdi veya gayrinakdi kredisi ya da üzerinde kısıtlama bulunmayan mevduatı, yaklaşık maliyetin %5’i ile %15’i aralığında idare tarafından belirlenecek parasal tutardan az olamaz.

Örneğin yaklaşık maliyet 1.000.000.-TL ise banka referans mektubu için bu tutarın %5’i ile %15’i aralığında bir tutar belirlenir. Bu durumda idare 50.000.-TL ile 150.000.-TL arasında bir tutar belirlemelidir.

Yukarıdaki belirtilen kriterler, mevduat ve kredi tutarları toplanmak veya birden fazla banka referans mektubu sunulmak suretiyle de sağlanabilir.

İş ortaklığında, ortaklardan biri, birkaçı veya tamamı tarafından ortaklık oranına bakılmaksızın bu yeterlik kriteri sağlanabilir. Konsorsiyumda ise bu belgelerin her bir ortak tarafından, kendi kısmı için belirlenen yeterlik kriterini sağlayacak şekilde sunulması gerekir.

İsteklinin tüzel kişi olması hâlinde, bu tüzel kişiliğin ortağı veya ortakları adına düzenlenmiş banka referans mektubunun sunulması kamu ihale mevzuatına uygun değildir.[19]

Banka referans mektubuna ilişkin yeterlik değerlendirmesinde güncelleme işlemi yapılmaz.

Örnek Uygulama

Açık ihale usulü ve pazarlık usulünde banka referans mektubundaki oranların hesaplanması.

İsteklinin teklif bedeli 5.000.000.-TL’dir. Buna göre, banka referans mektubundaki tutar en az 500.000.-TL olmalıdır. İsteklinin banka referans mektubu ise şöyledir:

Bu 500.000.-TL’lik tutar, üzerinde kısıtlama bulunmayan mevduat, kullanılmamış nakdî kredi ve kullanılmamış gayrinakdi krediler toplanmak suretiyle sağlanabilir. İsteklinin bu değerleri toplamı 650.000.-TL’dir (300.000.-TL+200.000.-TL+150.000.-TL).

3.3. Kısmi Teklife Açık İhalelerde Banka Referans Mektubunun Değerlendirilmesi

Kısmi teklife açık ihalelerde banka teminat mektuplarına ilişkin yeterlik kriterlerinin belirlenmesine ve değerlendirilmesine yönelik Kamu İhale Genel Tebliği’nde[20] açıklamalar yer almaktadır.

Anılan Tebliğ’in 7.3 ve 7.4’üncü maddesinde, “İhale Uygulama Yönetmeliklerinin “Yeterliğin belirlenmesinde uyulacak ilkeler” başlıklı maddelerinde, belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılacak ihaleler ve Kanunun 21 inci maddesinin (a), (d) ve (e) bentlerine göre yapılacak ihalelerde bankalardan temin edilecek belgeler, iş hacmini gösteren belgeler ve iş deneyimini gösteren belgelerde aranılacak yeterlik kriterlerinin parasal tutar olarak belirleneceği öngörülmüştür. İdareler bu düzenleme uyarınca, İhale Uygulama Yönetmeliklerinin anılan yeterlik kriterlerini düzenleyen maddelerinde yer alan oranları göz önüne alarak söz konusu parasal tutarları belirleyeceklerdir. Belli istekliler arasında ihale usulüyle ve Kanunun 21 inci maddesinin (a), (d) ve (e) bentlerine göre yapılan ihalelerde kısmi teklif verilmesine imkan tanınması durumunda; bankalardan temin edilecek belgelerdeki, iş hacmini gösteren belgelerdeki ve iş deneyimini gösteren belgelerdeki parasal tutarlar ise her bir kısım için ayrı ayrı düzenlenecektir. Bu düzenleme yapılırken anılan belgeler için ilgili İhale Uygulama Yönetmeliğinde öngörülen asgari ve azami oranlar dikkate alınmak suretiyle aynı yeterlik kriteri ile ilgili olarak bütün kısımlar için tek bir oranın tespit edilmesi ve bu oran üzerinden parasal tutarların belirlenmesi zorunludur.

Açık ihale usulüyle ve Kanunun 21 inci maddesinin (b), (c) ve (f) bentlerine göre yapılan ve kısmi teklif verilmesine imkan tanınan ihalelerde; bankalardan temin edilecek belgeler, iş hacmini gösteren belgeler ve iş deneyimini gösteren belgelerdeki yeterlik kriterleri ile ilgili olarak İhale Uygulama Yönetmeliklerinde öngörülen asgari ve azami oranlar dikkate alınmak suretiyle, bütün kısımlar için aynı yeterlik kriterine ilişkin tek bir oranın tespit edilmesi zorunludur. Ancak tespit edilen oranın her bir kısım için ayrı ayrı gösterilmesi zorunluluğu bulunmamaktadır.” açıklaması yer almaktadır.

Yukarıya aktarılan açıklamaya göre kısmi teklife açık ihalelerde banka referans mektubuna ilişkin yeterlik kriteri belirlenmesinde bütün kısımlar için tek bir oranın tespit edilmesi gerekmektedir.

Mezkûr Tebliğ’in 16.4.2’nci maddesindeki açıklamaya göre ise kısmi teklif verilmesine imkân tanınan ihalede, aday veya isteklinin yeterlik değerlendirmesi, başvuruda bulunduğu veya teklif verdiği her bir kısım için ayrı ayrı yapılmalıdır.

4. BANKA REFERANS MEKTUBUNA İLİŞKİN DİĞER HUSUSLAR

Amacı demokratik ve şeffaf yönetimin gereği olarak eşitlik, tarafsızlık ve açıklık ilkelerine uygun olarak kişilerin bilgi edinme hakkını kullanmalarına ilişkin esas ve usulleri düzenlemek olan 4982 sayılı Bilgi Edinme Hakkı Kanunu[21] (BEHK) 2003 yılında yürürlüğe girmiştir. Diğer taraftan KİK’in temel ilkeleri düzenleyen 5’inci maddesinde idarelerin gerçekleştirdikleri ihalelerde uymaları gereken temel ilkeler sayılmış, 9’uncu maddesinde yaklaşık maliyete ihale ve ön yeterlik ilanlarında yer verilmeyeceği, isteklilere veya ihale süreci ile resmî ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanmayacağı belirtilmiş, 61’inci maddesinde ise ihale işlemlerini yürüten görevliler ile danışmanlık hizmeti sunanlara bilgi ve belgeleri açıklama yasağı getirilmiştir.

BEHK’nin 23’üncü maddesine göre, kanunlarda ticari sır olarak nitelenen bilgi veya belgeler ile kurum ve kuruluşlar tarafından gerçek veya tüzel kişilerden gizli kalması kaydıyla sağlanan ticari ve mali bilgiler, bilgi edinme hakkı kapsamı dışındadır. Bu bağlamda ihaleye katılan aday ve isteklilere ait belgelerin kişilerin ticari faaliyetlerine ilişkin olması durumunda bilgi edinme hakkı kapsamında üçüncü kişilere verilmesi mümkün değildir. Banka müşterilerinin banka hesapları ile bankacılık işlemlerine ilişkin her türlü bilgi, “bankacılık sırrı” kapsamına girmektedir.[22] Netice itibarıyla, banka referans mektubuna ilişkin bilgilerin bilgi edinme hakkı kapsamında başvuru sahibine verilemeyeceği kanaatindeyiz.

Uygulamada sıkça karşılaşılan durumlardan birisi de aday veya isteklinin müşterisi olduğu banka şubesinin diğer banka şubesine banka referans mektubunun faksını çekmesi, faks çekilen şubenin de banka referans mektubuna “aslı gibidir” anlamına gelecek şerh düşmesi olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu şekilde “aslı gibidir” şerhi düşülen banka referans mektuplarının mevzuata uygun olduğu kabul edilmektedir.[23]

Aday veya istekliler, ihalede istenen belgelerin aslı yerine ihale veya son başvuru tarihinden önce idare tarafından “aslı idarece görülmüştür” veya bu anlama gelecek şerh düşülen suretlerini başvuruları veya teklifleri kapsamında sunabilirler. Bu işlemin amacı aday veya isteklilerin noter masraflarını azaltmak ve zaman kayıplarını önlemektir. Aday veya istekli tarafından sunulan belgelerden ihaleye münhasır düzenlenenler haricindeki her belge için bu işlem yapılabilir. Bu kapsamda örneğin teklif mektubu istekli tarafından düzenlendiği için teklif mektubu için bu işlem yapılamazken, banka referans mektubu için bu işlem yapılabilir.[24]

Banka referans mektubunda yer alması gereken zorunlu bilgiler arasında ihaleyi yapan idarenin adı ve/veya adresi bulunmadığından, ihale üzerinde kalan isteklinin sunduğu banka referans mektubunun ihale komisyonu başkanlığına hitaben düzenlenmiş olması zorunluluğu bulunmamaktadır.[25]

Yine banka referans mektubunda ihalenin adının yanlış yazılması, isteklinin bankalar nezdindeki durumu ile ilgili olmadığından, banka referans mektubunun geçerliğini etkilememektedir.[26]

5. SONUÇ

İhalelerde ekonomik ve mali yeterlik kriteri olarak istenebilecek belgelerden birisi banka referans mektubudur. Banka referans mektubu, aday ve isteklinin bankalar nezdindeki mevduatını ve kredibilitesini gösteren belgedir.

İhalelerde yeterlik kriteri olarak banka referans mektubu istendiği hâllerde banka referans mektuplarında imza, düzenlenme tarihi hususlarına dikkat edilmelidir.

 İHALE HUKUKUNA İLİŞKİN TÜM SORULARINIZ İÇİN 0535 645 00 20. HEMEN ARAYIN 

YARARLANILAN KAYNAKLAR

BÜBER, Bülent. Yerel Yönetimler İçin Mal Alımı İhaleleri Kılavuzu, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü, Ankara, 2012

GÖK, Yaşar. Açıklamalı Kamu İhale Kanunu, 5. Baskı, İlksan Matbaası, Ankara, 2012

ŞAHİNER, M. Serhat. Soru ve Açıklamalarla Kamu İhalelerinde Ekonomik ve Malî Yeterlik, Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu, Yayın No: 324, Ankara, 2012

USLU, Yusuf; DEMİREL, Salim. 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu ve İlgili Mevzuat Çerçevesinde Yapım İşleri İhaleleri, İlksan Matbaası, Ankara, 2010

www.ihale.gov.tr

www.resmigazete.gov.tr