1. Yüklenicinin Özen Yükümlülüğü

6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 471 inci maddesine göre;

“Yüklenici, üstlendiği edimleri işsahibinin haklı menfaatlerini gözeterek, sadakat ve özenle ifa etmek zorundadır.

Yüklenicinin özen borcundan doğan sorumluluğunun belirlenmesinde, benzer alandaki işleri üstlenen basiretli bir yüklenicinin göstermesi gereken meslekî ve teknik kurallara uygun davranışı esas alınır.”

HİGŞ’nin 6 ncı maddesine göre;

“Yüklenici, işleri gereken özen ve ihtimamı göstererek planlayacak, projelendirecek (sözleşmede öngörüldüğü şekilde), yürütecek, tamamlayacak ve işlerde olabilecek kusurları sözleşme hükümlerine uygun olarak giderecektir.”

21 inci maddesine göre de;

“Yüklenici, işe başlama tarihinden işlerin tümü için kabul belgesinin tanzim edildiği tarihe kadar işlere, malzemelere ve tesise gereken özen ve bakımı gösterme sorumluluğu altında olacaktır.

Yüklenici, garanti süresi içinde taahhüt ettiği bütün işlerin ve malzemelerin ve ilgili tesislerin bakım ve özeninden bu sürenin sonuna kadar sorumlu olacaktır.”

Bu hükümler çerçevesinde, özen yükümlülüğünün şu unsurları kapsadığı ifade edilebilir.

Yüklenici edimini yerine getirirken idarelerin menfaatini gözetecek ve idare menfaatine açık aykırılık teşkil eden işleri yerine getirmeyecektir.

Özen yükümlülüğü, hizmet alımlarının planlanmasını, projelendirilmesini, yürütülmesini ve tamamlanmasını içermektedir.

Yüklenicinin özen yükümlülüğü hizmet alımında teslimden önce ortaya çıkan kusurların yüklenici tarafından giderilmesini de gerektirir.

Yüklenicinin özen yükümlülüğü sadece bu süreçlerle ilgili değil, aynı zamanda hizmet alımının bünyesinde bulunan kullanılan malzemeler veya tesislerle de ilgilidir. Bu bağlamda yüklenici, örneğin bina temizlik işinde, kullanılan binanın yıpranmaması için gerekli özeni göstermek durumundadır.

Yüklenicinin özen yükümlülüğü tek başına ele alınmamalıdır. Çünkü özen yükümlülüğü beraberinde yüklenicinin verdiği zararlardan sorumlu olmasıyla, ortaya konulan kusur, hata ve eksikliklerin düzeltilmesiyle, kullanılan alet, ekipman veya işgücünün (Çalışanların sağlık işleri, güvenlikleri ve güvenlik tedbirlerinin alınması ve ücret ödemeleri yüklenicinin özen yükümlülüğü ile yakından ilgilidir.) gerektirdiği unsurların da yerine getirilmesiyle yakından ilgilidir.

Yüklenicinin özenli olup olmadığının belirlenmesi zor olmakla birlikte, 6098 sayılı Kanunun 471 inci maddesinde bu konuda yönlendirici bir hüküm yer almaktadır.

Bu hükme göre, yüklenicinin özenli olup olmadığı benzer alandaki işleri yapan yüklenicilerin hareketlerine göre belirlenmelidir. Ancak, kıyas edilecek yüklenicilerin basiretli olması ve işi yerine getirirken mesleki ve teknik kurallara uygun hareket etmesi şarttır. Bu bağlamda, mesleki ve teknik kurallara uygun olarak yapılan ve basiretli bir yüklenicinin davranışını sergileyen bir yüklenicinin özensiz olduğu öne sürülemeyecektir.

2. Yüklenicinin Mevzuata Uygunluk Yükümlülüğü

HİGŞ’nin 6 ncı maddesinin ikinci fıkrasına göre;

“Yüklenici, işin görülmesi sırasında ilgili mevzuatın izin vermediği insan ve çevre sağlığına zarar verici nitelikte malzeme kullanamaz veya yöntem uygulayamaz. İlgili mevzuatın izin verdiği malzeme ve yöntemler ise, öngörülmüş tedbirler alınarak ve usulüne uygun şekilde kullanılabilir. Bu yükümlülüklerin ihlal edilmesi halinde yüklenici, idarenin ve üçüncü şahısların tüm zararlarını karşılamak zorundadır.”

12 nci maddesine göre ise;

“İlgili bütün bildirimlerin ve bütün ödemelerin yapılması da dahil olmak üzere yüklenici,

(a) İşlerin yürütülmesine, tamamlanmasına ve işlerde olabilecek kusurların düzeltilmesine ilişkin olarak bütün kanun, KHK, tüzük, yönetmelik, kararname, genelge, tebliğ ve diğer ilgili mevzuata,

(b) Malları veya hakları, işler dolayısıyla herhangi bir şekilde etkilenen veya etkilenebilecek olan kamu kurum ve kuruluşlarının düzenlemelerine uyacak ve bu hükümlerin ihlali nedeniyle ortaya çıkabilecek bütün sorumluluk ve cezalardan dolayı idarenin zararını karşılayacaktır.”

Yüklenicinin mevzuata uygun hareket etmesi, hizmet alımlarında, hem kullanılan malzeme ve yöntemlerle ilgili hem de işin genel olarak yerine getirilmesinde paydaş olan idarelerin düzenlemeleriyle ilgilidir. Yüklenici her ikisine de riayet etmek durumundadır.

Mevzuata uygunluk kural olarak getirilmiş olmakla birlikte, burada söz konusu mevzuat düzenlemelerinin ihale tarihi itibariyle yürürlükte olup olmadığı önemlidir. Çünkü ihaleye katılan bir istekli ihale dokümanı düzenlemelerine dikkate ettiği gibi, aynı tarihte yürürlükte bulunan ve ihale konusu işle ilgili diğer mevzuat düzenlemelerine de dikkat eder. Tüm bunlardan sonra teklifler oluşturulur. Bu noktada KİK tarafından engelleyici bir düzenleme olmadığı müddetçe, ihale tarihinde mevcut düzenlemelere uyarlı olarak ihale dokümanlarının hazırlandığı ve ihalenin gerçekleştirildiği kabulüyle hareket edilmelidir. Ancak, ihale tarihinden sonra mevzuatın değiştiği ve değişen mevzuatın da yükleniciye ilave yükler getirdiği hallerde, bu yüklerin iş artışı kapsamında mütalaa edilmesi ve yükleniciye ilave maliyetlerin ödenmesi gerekir. Çünkü söz konusu maliyetler ihale tarihinde yoktu ve teklifler de buna göre oluşturulmuştu. Netice itibariyle mevzuata uygunluk açısından ihale tarihinden sonra ortaya çıkan mevzuat düzenlemelerine hem idareler hem de yükleniciler dikkat etmek zorundadır, ancak, ihale tarihinden sonra ortaya çıkan ve ilave maliyet artışı getiren mevzuat düzenlemeleri veya değişikliklerinin iş artışı kapsamında karşılanması kanaatimizce tarafların eşitliği prensibine uygun olacaktır.

Bu bağlamda, 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nun yürürlük tarihinden önce ihalesi yapılan işlerde, bu kanunun getirdiği ilave maliyetlerin (söz konusu değişiklikler ihale tarihinde olmayan, ilk defa bu kanunla getirilen değişiklikler olmalıdır.) karşılanması gerekir. Ancak, mezkûr kanunun yürürlük tarihinden sonra ilanı yapılan ihalelerde mevzuata uygunluk ilkesinden hareketle, 6331 sayılı Kanun hükümlerine göre tekliflerin verildiği kabul edilmelidir.

3. Yüklenicinin Zarardan Sorumlu Olması

Yüklenici; hizmet alım işinin yapılması sırasında mevzuatın izin vermediği insan ve çevre sağlığına zarar verici nitelikte malzeme kullanılması veya yöntem uygulanması durumunda veyahut mevzuatın izin verdiği malzeme ve yöntemlerin usulüne uygun şekilde ve gerekli tedbirlerin alınarak kullanılmadığı hallerde idareye veya üçüncü kişilere gelen zarardan sorumludur.

HİGŞ’de öngörülen yükümlülük ve yasaklara aykırı işlem yapılmak suretiyle idareye ve üçüncü kişilere gelen zarardan yine yüklenici sorumludur.

HİGŞ’nin 15 inci maddesine göre;

Yüklenici işlerin yürütülmesi, tamamlanması ve işlerde olabilecek aksaklıkların giderilmesi için gereken bütün işlemlerde, sözleşme koşullarına uygun davranma yükümlülüğü içerisinde;

a) Kamu düzenine ve kamusal yaşamın gereklerine uygun davranacak,

b) Kamunun mülkiyeti veya hüküm ve tasarrufu altındaki taşınır ve taşınmaz mallar ile özel kişilerin mülkiyetindeki taşınır veya taşınmaz mallara, kamusal kullanıma tahsis edilmiş veya bırakılmış yol, meydan, park gibi orta mallarına ve kamu hizmetinde kullanılan mallara zarar vermeyecek, bunların kullanımına ve bunlara ulaşılmasına engel olmayacaktır.

Belirtilen hükümlerin ihlal edilmesi nedeniyle idarenin maruz kalabileceği tüm zarar, ceza, tazminat ve benzeri sorumluluklar ile bunların mali sonuçlarından doğacak giderler yüklenici tarafından karşılanacaktır.

Yüklenici hizmet alım işinin yapılmasıyla ilgili her türlü güvenlik tedbirini almak zorundadır. Bu doğrultuda kontrol teşkilatı tarafından verilecek her türlü talimata da aynen uymak zorundadır. Gerekli tedbirlerin alınmamasından kaynaklı ortaya çıkacak hasar ve zarardan yüklenici sorumludur.

Hizmet alım ihalelerinde sigorta yapılıp yapılmaması idarelerin takdirindedir. İdareler ihale konusu işte sigorta yapılmasını zorunlu tutabilir. Böyle bir zorunluluk olmamasına rağmen, yükleniciler isterlerse hizmet alımını her türlü riske karşı sigorta ettirebilirler. Sigorta ister istensin, isterse istenmesin, olağanüstü haller ve doğal afetlerin hizmet alımına vereceği hasar ve zararlardan yüklenici sorumludur. Bu hasar ve zararlar için kendi kusuru olmamasına karşın idareden ilave bedel talep edemez. İdareden ancak ve ancak süre uzatımı talep edilebilir. Yüklenici ortaya çıkan bu zarar ve ziyanı sigortalatmışsa, sigorta şirketinden karşılanan tutarı talep edebilir. Bu durum kabulü yapılmayan hizmetin her türlü sorumluluğu yükleniciye aittir ilkesiyle de uyumludur. 

4. Yüklenicinin İşbaşında Bulunması

Yüklenici, üstlenmiş olduğu işin devamı süresince, işyerinden ayrılamaz. Bu sebeple hizmet alımlarında işin yapıldığı süre boyunca yüklenicinin bulunması şarttır. Ancak yüklenicinin bulunması kendisi tarafından olabileceği gibi vekili tarafından da olabilir.

Yüklenici vekili tayin edilmek suretiyle yüklenici iş başından ayrılabilir. Burada yüklenici vekili üzerinde durulması gerekir. Yüklenici vekili HİGŞ ve Ticaret Kanunu hükümleri çerçevesinde ele alınmalıdır. Yüklenici ihaleyi alan gerçek veya tüzel kişidir. Bu kişiliğin temsil ve ilzama yetkili kişisi de yüklenicidir. Gerçek veya tüzel kişiliği temsil ve ilzama yetkili olan kişi tarafından vekâletnameler düzenlenmektedir. Düzenlenen bu vekâletname gereği vekil tayin edilen kişiler yine HİGŞ düzenlemeleri gereği yüklenici vekili değil yüklenicidir.

HİGŞ’de yer alan yüklenici vekili idare tarafından kabul edilen ve işlerin gecikmesine veya durmasına hiçbir şekilde yol açmamak amacıyla tayin edilen kişidir. Yüklenici vekilinin tespiti için idarenin onayı gerekir. Ancak, yüklenicinin kendisinin noter kanalıyla vekil tayin etmesi durumunda idarenin kabulüne gerek bulunmamaktadır. Yüklenici vekili tayin edilecek kişi idare tarafından kabul edilen bir kişi olabileceğinden, yüklenici bünyesinde ihale konusu hizmet alımını yerine getiren kişilerden bir tanesi olabilir. Çoğu zaman idareler ihale öncesinde müdür, şef vb. adlar altında bu kişilere yönelik düzenlemeler yapmaktadır.

Yüklenicinin veya vekilinin (idare tarafından kabul edilen kişinin) her ikisinin de ayrılmalarını gerektiren hallerde, kontrol teşkilatından izin almaları gerekir. Bu sebeple, ihale işlem dosyasında yazılı izinlerin olması gerekir. Bu izinlere ihale yetkilisinin onay vermesine gerek bulunmamaktadır. HİGŞ bu yetkiyi açık bir şekilde kontrol teşkilatına vermiş durumdadır.

Yüklenici veya vekili, işlerle ilgili denetimler ve çalışmalar sırasında istendiği zaman kontrol teşkilatı ile birlikte bulunacaklardır. 

5. Yüklenicinin Bakım ve Düzeltme Sorumluluğu

Hizmet alımlarında, yüklenici tarafından yapılan işlerin bazı durumlarda düzeltilmesi, yeniden yapılması gerekebilir. Bu durum yüklenicinin düzeltme sorumluluğuyla ilgilidir. Yüklenicinin bakım sorumluluğu ise idare tarafından henüz hizmet alımının kabul edilmediği hallerde, kabul yapılıncaya kadar işin kusursuz olarak idareye teslimiyle alakalıdır. Bakım yapısı itibariyle hizmetin bozulmamasını gerektirir ve düzeltme ile yakından ilgilidir. Çünkü bakım işlerinin sağlıklı yapılmaması veya hiç yapılmaması neticesinde ortaya çıkabilecek kusur, eksiklik veya hata düzeltme sorumluluğunu beraberinde getirecektir. HİGŞ’nin 33 üncü maddesine yer alan “Yapılan işlerin her türlü sorumluluğu, kabul işlemlerinin idarece onaylanması tarihine kadar, tümüyle yükleniciye aittir” hükmü, kabul yapılmadığı müddetçe yüklenicinin sorumluluğunu öngörmektedir. HİGŞ’nin 48 inci maddesi hükmüne göre kabul sürecinin başlangıcından sonuna kadar geçen süre içerisinde işlerin bakımını yapmak, tümünü iyi bir şekilde korumak ve çıkabilecek kusur ve aksaklıkları gidermek de yüklenicinin sorumluluğunda olup, bu düzenleme 33 üncü maddeyle de uyumludur. Haddi zatında, 48 inci madde de böyle bir düzenleme olmasa dahi, 33 üncü madde düzenlemesi gereği, Hizmet İşleri Kabul Belgesinin ihale yetkilisi tarafından onaylandığı tarihe kadar ortaya çıkacak her türlü eksiklik, kusur ve hatadan yüklenici mesul olacaktır.

Yüklenicinin düzeltme sorumluluğu sözleşme ve eklerine uymayan işlerden kaynaklı olabileceği gibi, hatalı, kusurlu ve eksik işlerden kaynaklı da olabilir.

Yüklenici projelerde ve işe ilişkin diğer teknik dokümanda, kendiliğinden hiç bir değişiklik yapamaz. Boyutları, kullanma şekli ve durumu proje ve şartnamelere uymayan, kötü ve kusurlu oldukları tespit edilen işleri, yüklenici, kontrol teşkilatının talimatı üzerine, belirlenen süre içinde bedelsiz olarak değiştirmek veya bozup yeniden yapmak zorundadır. Bundan dolayı bir gecikme olursa sorumluluğu yükleniciye aittir.

Yüklenici tarafından sunulan; ancak, proje ve şartnamelere aykırı olan hizmetler ancak ve ancak mevcudundan daha iyi özelliklere sahip olması ve idarenin ihtiyacını karşılaması şartıyla ve kontrol teşkilatı onayıyla kabul edilebilir. İhale yetkilisi onayına burada ihtiyaç bulunmamaktadır. Ayrıca, kontrol teşkilatı onayıyla kabul edilmesi, bir işin yapılmadan önce kontrol teşkilatı onayına sunulmasıyla ilgili olmakla birlikte, yüklenici tarafından yapılan ve daha sonradan da kontrol teşkilatı tarafından kabul edilen işler de bu kapsamda mütalaa edilmelidir. Ayrıca, kontrol teşkilatı tarafından istenilen daha iyi özelliklerin ilave ücret talep edilmeden ve yüklenici kabulüyle yapılmasına HİGŞ’nin izin vermesi, yüklenicinin tek başına yaptığı, proje ve şartnamelere aykırı olmakla birlikte daha iyi özelliklere sahip olan işlerin kontrol teşkilatı tarafından kabul edilebileceğine de işarettir.

İlave olarak, yüklenicinin kontrol teşkilatı izni almadan yaptığı işler kontrol teşkilatı tarafından sonra da onaylanacak olmakla birlikte, onaylanmadığı takdirde sorumluluk yükleniciye ait olacaktır.

Kontrol teşkilatı, yüklenici tarafından yapılmış olan işin eksik, hatalı ve kusurlu olduğunu veya malzemenin şartnamesine uygun olmadığını gösteren belirtiler ve kanıtlara ulaştığı takdirde, gerek işin yapımı sırasında ve gerekse kabule kadar olan sürede bu gibi eksiklik, hata ve kusurların incelenmesi ve tespiti için yüklenicinin yapması gerekenleri kendisine tebliğ eder. Bu tebliğ yazılı olmak durumundadır. Tebliğden sonra hatalı, eksik ve kusurlu işler üzerinde yapılacak inceleme kontrol teşkilatı ve yüklenici veya vekili ile birlikte yapılır. Yazılı yapılacak olan inceleme tebliğine yüklenici veya vekili tarafından uyulmadığı takdirde, kontrol teşkilatı tarafından tek taraflı inceleme yapılır ve durum bir tutanağa bağlanır. Bu tutanakta kontrol teşkilatı imzaları yer alır. Eğer yüklenici tebliğe uymuş olsaydı düzenlenecek tutanakta yüklenici veya vekilinin de imzası yer alacaktı.

Hatalı, kusurlu ve eksik işlerin bulunduğu iddiasıyla ilgili incelemelerin bedellerinin kimin tarafından ödeneceği yüklenici kusurunun olup olmadığına göre değişmektedir. Eğer yüklenici kusurluysa bu incelemelerin bedelleri yüklenici, eğer yüklenici de herhangi bir kusur ve hata yoksa idare tarafından karşılanacaktır.

Yüklenici, gerek malzemenin kötülüğünden ve gerekse işlerin kusur ve eksikliklerinden dolayı, idarece gerekli görülecek bütün onarım ve düzeltmeler ile sürekli bakım işlerini kendi hesabına derhal yapmak zorundadır. Yüklenici bu zorunluluğa uymadığı takdirde, idare kendisinden bir yazı ile yükümlülüklerini yerine getirmesini isteyecektir. Bu talimatın yükleniciye tebliği tarihinden başlamak üzere işin özelliğine göre, talimat yazısında idarece daha uzun bir süre verilmemişse, yüklenici on (10) gün içinde yükümlülüklerini yerine getirmeye fiilen başlamadığı veya başlayıp da belirlenen süre içinde teknik gereklerine göre işi bitirmediği takdirde idare, söz konusu onarım, düzeltme ve bakım işlerini bir başkasına yaptırarak bu yapılan işlerin bedeli için, yüklenicinin teminatından veya varsa diğer alacaklarından ödeme yapmaya yetkilidir. Burada yüklenici tarafından yapılmayan işlerin üçüncü bir kişi tarafından yaptırılması öngörülmüş olup, söz konusu işlem kontrol teşkilatının görüş vereceği konular arasında yer aldığından dolayı, bu kapsamdaki işlemlerin ihale yetkilisi tarafından yerine getirilmesi doğru olacaktır.

Yüklenici adına idarenin işlem yapması izah edilen süreçle olmakla birlikte, yüklenicinin kusurundan kaynaklanan ve ivedi ele alınması gereken hata, kusur veya eksiklilerde, yüklenicinin bunu düzeltme imkânı bulunmuyorsa, idare yazılı olarak haber vermek suretiyle bu aksaklıkları yüklenici adına giderir. İdarece aksaklığın ortaya çıktığına ve bu aksaklığın derhal giderilmesi gerektiğine yönelik yükleniciye yazılı haber verilmesi şartı, yüklenici adına bunun yapılabilmesinin şartıdır. Burada yükleniciye belirli bir gün verilmemekte, işin mahiyeti gereği derhal sorunun çözüme kavuşturulması gerekmektedir. Böyle bir durumda idare sadece haber verme görevini yerine getirmek suretiyle yüklenici adına iş yapabilecektir.

Yüklenicinin yaptığı işlerde, kabul tarihine kadar geçen zaman içinde, herhangi bir aksaklık görüldüğü takdirde, bu aksaklıklar yukarıda belirtildiği şekilde düzeltilip onarılmakla birlikte idare, işin niteliğine göre, aksaklığı tespit edilen bu gibi işlerin kabul işlemlerini uygun bir tarihe erteleyebilir. Bu takdirde kabulü ertelenen kısım için, idarenin uygun göreceği bir miktarda teminat alıkonulur.

Yüklenici, taahhütleri çerçevesinde kusurlu veya standartlara uygun olmayan malzeme seçilmesi, verilmesi veya kullanılması, tasarım hatası, uygulama yanlışlığı, denetim eksikliği, taahhüdün sözleşme ve şartname hükümlerine uygun olarak yerine getirilmemesi ve benzeri nedenlerle ortaya çıkan zarar ve ziyandan doğrudan sorumludur. Bu zarar ve ziyan genel hükümlere göre yükleniciye ikmal ve tazmin ettirilir. Ayrıca hakkında 4735 sayılı Kanunun 27 nci madde hükümleri uygulanır.

5.1. Hatalı, Kusurlu ve Eksik İşlerin Tespit Zamanı ve Hareket Yöntemleri

Hizmet alımında kusurlu, eksik ve hatalı işlerin ne zaman tespit edildiği önemli değildir. Zamanaşımı süresi ve kabule ilişkin düzenlemeler de dikkate alınmak şartıyla, bu gibi unsurların bedelleri yükleniciden talep edilecektir.

Sorumluluğunun yükleniciye ait olduğu anlaşılan hatalı, kusurlu ve malzemesi kötü işlerin bedelleri, geçici hakedişlere girmiş olsa bile, işin gerçekleştirilme şekil ve durumuna göre yüklenicinin daha sonraki hakedişlerinden veya kesin hakedişinden veya teminatından kesilir.

Teminat iade edildikten sonra verilen hizmetin açık ayıplı olması durumunda normal zamanaşımı süresi içerisinde, gizli ayıplı olması durumunda da olağanüstü zamanaşımı süresi içerisinde hatalı, kusurlu ve eksik işlerin bedellerinin yükleniciden talep imkânı bulunmaktadır. Ancak, kesin teminatın iade edilmesinden sonra sözleşme hükümlerine göre hareket etme imkânı kalmadığından dolayı, yükleniciden olan bu kapsamdaki alacakların adli makamlarda açılacak davalar veya sulh yoluyla halledilmesi gerekir. 

6. Çalışanların Hakları Açısından Yüklenicinin Sorumluluğu

Çalışanların hakları temel olarak ücret, sağlık imkânı, iş kazaları ve iaşeleri açısından karşımıza çıkmaktadır. Bu unsurlarla ilgili olarak yüklenicilerin sorumlulukları bulunmaktadır. İdareler de söz konusu sorumlulukların yerine getirildiğini takip etmekle de idareler yükümlüdür.

Çalışanların alacakları ücretler çoğu zaman, hizmet alım ihalelerinde, idareler tarafından belirlenmektedir. İdareler tarafından ücretlerin belirlenmediği hallerde, yüklenici aynı işkolu veya meslekte aynı tipteki bir iş için ödenen ücretten daha az elverişli olmayan bir ücret, yan ödeme ve çalışma şartları sağlamakla mükelleftir. Burada özellikle, çalışanların kayıtlı olarak ücretlerini almadıkları veya benzer meslektaşlarına göre daha düşük maaşla çalıştıkları durumlarda idarelerin de sorumlu olabilecekleri dikkate alınmalı ve yüklenicinin gerekli hakları sağlayıp sağlamadığı kontrol edilmelidir. Ücretlerin idareler tarafından belirlendiği hallerde, belirlenen ücretlerin ilgili çalışanlara aktarılıp aktarılmadığı araştırılmalıdır.

Yüklenici bütün giderleri kendisine ait olmak üzere hizmetinde çalışanlar için, gerek teker teker ve gerekse topluca yaşadıkları ve çalıştıkları yerler bakımından, yürürlükte olan sağlık ve güvenlik mevzuatı hükümlerine uygun olarak her türlü sağlık önlemlerini almak ve çalışanların yerel şartlara göre sağlıklı bir şekilde yiyip içmeleri, yatıp kalkmaları ve yıkanmaları, hastalıklardan korunmaları, hastalık veya bir kaza halinde tedavileri konularında ilgili mevzuat hükümlerine ve idare veya kontrol teşkilatının kendisine vereceği talimata uymak zorundadır.

Yüklenicinin önlemler almasına rağmen olabilecek kazalarda, yüklenicinin işçi ve personelinden kazaya uğrayanların tedavilerine ilişkin giderlerle kendilerine ödenecek tazminat yükleniciye aittir. Ayrıca işçi ve personelden iş başında veya işe bağlı nedenlerle ölenlerin defin giderleri ile ailelerine ödenecek tazminatın tümü de yüklenici tarafından karşılanır.

Yüklenici, işe aldığı işçi ve personelinin, özellikle şehir ve kasabalardan uzak yerlerde, yiyeceğini ve içeceğini sağlamak üzere gereken bütün önlemleri almak zorundadır. Ancak bu sağlama işi, hiçbir şekilde zorlama halini almayacak ve çalışanların dilediği herhangi bir yerden yiyeceğini ve içeceğini sağlamak hususundaki serbestliklerini bozmayacaktır.