GEÇİCİ KABULDE TESPİT EDİLECEK İŞ NOKSANLIKLARI İLE İLGİLİ GÜVENLİK MÜESSESELERİ (Mali Hukuk Sayı: 166, Temmuz-Ağustos 2013)

GİRİŞ

4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 46 ıncı maddesine göre Yapılan bütün ihaleler bir sözleşmeye bağlanır. İhalesi yapılan işlere ait Kanun maddesi gereği hazırlanan sözleşmeler, 4735 Sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu’nun 5 inci maddesine göre tip Sözleşme hükümleri esas alınarak düzenlenir. İhale konusu iş ve işlemlerin muayene ve kabul işlemleri ilgili işlere ait muayene ve kabul işlemleri yönetmelikleri ve yapılacak sözleşmelerine göre yapılmaktadır. İhalelerin muayene kabul işlemlerinin en önemli safhalarından birisi de geçici kabul işlemleridir. Yapım işlerinde zorunlu olarak, mal alımlarında belirli durumlarda ve ihale dökümanında ayrıca belirtmek kaydıyla geçici kabul yapılmaktadır. Hizmet işlerinde ise mevzuatta geçici kabul müessesesi düzenlenmemiştir.

I- YAPIM İŞLERİ İHALELERİNDE

Yapım İşleri Muayene ve Kabul Yönetmeliğinde, Mal Alımları Muayene Kabul İşlemleri Yönetmeliğindeki gibi geçici kabulün hangi hallerde yapılacağına ilişkin bir sınırlamaya yer vermemiş doğrudan Madde 6,7, 8 ve 9 da geçici kabule ilişkin hükümler sayılmıştır. Yapım işleri diğer işlere göre daha teknik işler olduğundan mevzuatta geçici kabul müessesesi zorunluluk içerecek şekilde detayıyla düzenlenmiştir. Keza Yapım İşlerine Ait Tip Sözleşmede de Geçici Kabul noksanlıkları ile ilgili ne önlemler alınacağı ayrıntılı olarak düzenlenmiştir. İdareler ihalelerinde düzenleyecekleri sözleşmeleri tip sözleşmelere aykırı düzenleyemeyecekleri yukarıda bahsedilmişti. Bu açıdan aşağıda yer vereceğimiz Yapım İşlerine Ait Tip Sözleşme hükümleri idare sözleşmelerini de bağlayıcı mahiyettedir. Yapım İşlerine Ait Tip Sözleşme’nin 30 uncu maddesinde “ Anahtar teslimi götürü bedel sözleşmelerde madde metni, aşağıdaki (I) ve (II) numaralı seçenekten biri seçilerek düzenlenecektir” denildikten sonra seçenekler sayılmıştır. Buna göre anahtar teslimi götürü bedel sözleşmelerde;

I-(Nakit Kesinti): Geçici kabul noksanları için düzenlenen her hakedişte yapılan iş tutarının % 3’üne karşılık gelen kısmı tutulur ve bu tutar, geçici kabul noksanı bulunmayan işlerde geçici kabul onay tarihinden sonra, geçici kabul noksanı bulunan işlerde ise bu eksikliklerin tamamlanmasını müteakip, geçici kabul onay tarihinden sonra yükleniciye ödeneceği sözleşme hükmü olarak alınır.

II-(Teminat Mektubu veya Yüklenicinin teminat mektubu vermemesi halinde Nakit Kesinti) : Geçici kabul noksanları için düzenlenen her hakedişte yapılan iş tutarının % 3’üne karşılık gelen kısmı karşılığında teminat mektubu alınır ve bu teminat mektubu, geçici kabul noksanı bulunmayan işlerde geçici kabul onay tarihinden sonra, geçici kabul noksanı bulunan işlerde ise bu eksikliklerin tamamlanmasını müteakip, geçici kabul onay tarihinden sonra yükleniciye iade edileceği sözleşme hükmü olarak alınır. Yüklenicinin teminat mektubu vermemesi durumunda; düzenlenen her hakedişte yapılan iş tutarının % 3’üne karşılık gelen kısmı tutulur ve bu tutar, geçici kabul noksanı bulunmayan işlerde geçici kabul onay tarihinden sonra, geçici kabul noksanı bulunan işlerde ise bu eksikliklerin tamamlanmasını müteakip, geçici kabul onay tarihinden sonra yükleniciye ödeneceği sözleşme altına alınır.

Yapım İşlerine Ait Tip Sözleşme’nin 30 uncu maddesine göre “Birim fiyat sözleşmelerde” madde metni aşağıdaki (I) ve (II) numaralı seçenekten biri seçilerek düzenlenecektir:

I- (Nakit Kesinti):30.2. Düzenlenen hakedişlerde; tamamlanmış, ancak kesin hesabı İdareye verilmemiş imalatlara ait tutarların % 5’i tutulur ve kesin hesaplar İdare tarafından onaylanmadıkça bu tutarlar ödenmez.

II- (Teminat Mektubu veya Yüklenicinin teminat mektubu vermemesi halinde Nakit Kesinti) 30.2. Düzenlenen hakedişlerde; tamamlanmış, ancak kesin hesabı İdareye verilmemiş imalatlara ait tutarların % 5’i karşılığında teminat mektubu alınır ve kesin hesaplar İdare tarafından onaylanmadıkça bu teminat mektubu iade edilmez. Yüklenicinin teminat mektubu vermemesi durumunda ise kesin hesabı İdareye verilmemiş imalatlara ait tutarların % 5’i tutulur ve kesin hesaplar İdare tarafından onaylanmadıkça bu tutarlar ödenmez.

Yapım İşlerine Ait Tip Sözleşme’nin 30 uncu maddesine göre Karma sözleşmelerde madde metni aşağıdaki (I) ve (II) numaralı seçenekten biri seçilerek düzenlenecektir:

I- (Nakit Kesinti-İlgili Kısma Ait Oranda):İşin birim fiyat teklif alınan kısımları için düzenlenen hakedişlerde; tamamlanmış, ancak kesin hesabı İdareye verilmemiş imalatlara ait tutarların % 5’i tutulur ve kesin hesaplar İdare tarafından onaylanmadıkça bu tutarlar ödenmez. İşin anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan kısmında, geçici kabul noksanları için düzenlenen her hakedişte yapılan iş tutarının % 3’üne karşılık gelen kısmı tutulur ve bu tutar, geçici kabul noksanı bulunmayan işlerde geçici kabul onay tarihinden sonra, geçici kabul noksanı bulunan işlerde ise bu eksikliklerin tamamlanmasını müteakip, geçici kabul onay tarihinden sonra yükleniciye ödenir.

II- (Teminat Mektubu veya Yüklenicinin teminat mektubu vermemesi halinde Nakit Kesinti-İlgili Kısma Ait Oranda) İşin birim fiyat teklif alınan kısımları için düzenlenen hakedişlerde; tamamlanmış, ancak kesin hesabı İdareye verilmemiş imalatlara ait tutarların % 5’i karşılığında teminat mektubu alınır ve kesin hesaplar İdare tarafından onaylanmadıkça bu teminat mektubu iade edilmez. Yüklenicinin teminat mektubu vermemesi durumunda ise kesin hesabı İdareye verilmemiş imalatlara ait tutarların % 5’i tutulur ve kesin hesaplar İdare tarafından onaylanmadıkça bu tutarlar ödenmez. İşin anahtar teslimi götürü bedel teklif alınan kısmında, geçici kabul noksanları için düzenlenen her hakedişte yapılan iş tutarının % 3’üne karşılık gelen kısmı karşılığında teminat mektubu alınır ve bu teminat mektubu, geçici kabul noksanı bulunmayan işlerde geçici kabul onay tarihinden sonra, geçici kabul noksanı bulunan işlerde ise bu eksikliklerin tamamlanmasını müteakip, geçici kabul onay tarihinden sonra yükleniciye iade edilir. Yüklenicinin teminat mektubu vermemesi durumunda; düzenlenen her hakedişte yapılan iş tutarının % 3’üne karşılık gelen kısmı tutulur ve bu tutar, geçici kabul noksanı bulunmayan işlerde geçici kabul onay tarihinden sonra, geçici kabul noksanı bulunan işlerde ise bu eksikliklerin tamamlanmasını müteakip, geçici kabul onay tarihinden sonra yükleniciye ödenir.

4735 Sayılı Kanunun “Kesin teminat ve ek kesin teminatların geri verilmesi” başlıklı 13 ncü maddesinde ayrıca;

“Madde 13- Taahhüdün, sözleşme ve ihale dokümanı hükümlerine uygun olarak yerine getirildiği ve yüklenicinin bu işten dolayı idareye herhangi bir borcunun olmadığı tespit edildikten sonra alınmış olan kesin teminat ve varsa ek kesin teminatların;

a) Yapım işlerinde; varsa eksik ve kusurların giderilerek geçici kabul tutanağının onaylanmasından sonra yarısı, Sosyal Sigortalar Kurumundan ilişiksiz belgesi getirilmesi ve  kesin kabul tutanağının onaylanmasından sonra kalanı,

… Yükleniciye iade edilir. Yüklenicinin bu iş nedeniyle idareye ve Sosyal Sigortalar Kurumuna olan borçları ile ücret ve ücret sayılan ödemelerden yapılan kanunî vergi kesintilerinin yapım işlerinde kesin kabul tarihine kadar ödenmemesi halinde, protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın kesin teminatlar paraya çevrilerek borçlarına karşılık mahsup edilir, varsa kalanı yükleniciye geri verilir.”

Denilmek suretiyle diğer bir güvenlik müessesesi bulunmaktadır.

II- MAL ALIM İHALELERİNDE

Mal Alımlarına İlişkin Tip Sözleşmenin “Denetim, muayene ve kabul işlemleri” başlıklı 30 uncu maddesinde;

“30.2. Bu sözleşme ve eklerinde, muayene ve kabul işlemlerine ilişkin düzenlenmeyen hususlarda; Kamu İhale Kurumu tarafından yayımlanan Mal Alımları Denetim Muayene ve Kabul İşlemlerine Dair Yönetmelik’te hüküm bulunması halinde bu düzenlemeler esas alınacaktır.” Denilmiştir.

Tip sözleşmenin atıfta bulunduğu Mal Alımları Denetim Muayene ve Kabul İşlemlerine Dair Yönetmeğin “Geçici kabul” başlıklı 22 nci maddesinde;

“Madde 22- Mal ve/veya iş teslim edildikten sonra işletmeye alınarak ihale dokümanında belirtilen kapasite ve yeterlilik kriterlerinin sağlanması ile etkinliğinin ve verimliliğinin anlaşılması için belirli bir zamana ihtiyaç duyulan durumlarda, ihale dokümanında belirtilmek kaydıyla komisyonca geçici kabul yapılır. ” Denilmektedir.

Buna göre mal alımlarında geçici kabul, maddede belirtilen durumlarda ve ihale dökümanında ayrıca belirtilmek kaydıyla yapılacaktır.

Geçici kabulün belli durumlarda yapılacağı mal alımlarına ait tip sözleşmede yukarıda yapım işlerine ait tip sözleşmede olduğu gibi geçici kabul aşamasında yapılan noksan işlerle ilgili idareyi teminat altına alıcı nakit kesinti veya teminat mektubu almaya dair güvenlik müesseselerine yer verilmemiştir.

Sadece 4735 Sayılı Kanunun “Kesin teminat ve ek kesin teminatların geri verilmesi” başlıklı 13 ncü maddesinde;

“Madde 13- Taahhüdün, sözleşme ve ihale dokümanı hükümlerine uygun olarak yerine getirildiği ve yüklenicinin bu işten dolayı idareye herhangi bir borcunun olmadığı tespit edildikten sonra alınmış olan kesin teminat ve varsa ek kesin teminatların,

…b) Yapım işleri dışındaki işlerde (Mal Alımları ve hizmet alımları) Sosyal Sigortalar Kurumundan ilişiksiz belgesinin getirildiği saptandıktan sonra; alınan mal veya yapılan iş için bir garanti süresi öngörülmesi halinde yarısı, garanti süresi dolduktan sonra kalanı, garanti süresi öngörülmeyen hallerde ise tamamı, yükleniciye iade edilir. Yüklenicinin bu iş nedeniyle idareye ve Sosyal Sigortalar Kurumuna olan borçları ile ücret ve ücret sayılan ödemelerden yapılan kanunî vergi kesintilerinin yapım işlerinde kesin kabul tarihine, diğer işlerde kabul tarihine veya varsa garanti süresinin bitimine kadar ödenmemesi halinde, protesto çekmeye ve hüküm almaya gerek kalmaksızın kesin teminatlar paraya çevrilerek borçlarına karşılık mahsup edilir, varsa kalanı yükleniciye geri verilir.”

Denilmek suretiyle bir güvenlik müessesesi bulunmaktadır.

III- HİZMET ALIMLARINDA

Hizmet Alımları Muayene ve Kabul Yönetmeliğinin “Muayene ve Kabul İşlemleri” kısmında geçici kabul düzenlenmemiş olup Hizmet Alımlarına ait Tip Sözleşmede de geçici kabule ilişkin bir hüküm bulunmamaktadır. Bundan dolayı Yapım işlerinde bulunan hak edişten nakit kesinti veya teminat mektubu almaya dair güvenlik müessesesi hizmet alımlarında bulunmamaktadır. Sadece 4735 Sayılı Kanunun “Kesin teminat ve ek kesin teminatların geri verilmesi” başlıklı 13 ncü maddesinde bulunan ve yukarıda yapım işleri ile mal alımları bölümlerinde yer verdiğimiz güvenlik müessesesi bulunmaktadır.

SONUÇ

Kamu ihalelerinde ihale konusu işe özgü yukarıda yer verilen mevzuat ve açıklamalardan anlaşıldığı üzere geçici kabul ile kesin kabul aşaması arasında yapılan iş noksanlıkları karşısında idare iki türlü güvenlik müessesesine sahiptir. Bunlar hak edişlerden yapılacak nakit kesinti veya alınacak teminat mektubu ile ihale teminatlarının belli bir süre kısmi iadesine imkan veren düzenlemedir. Bu güvenlik müesseselerinden yapım işi ihalelerinde her ikisi, mal alım ihalelerinde ve geçici kabul aşamasının hiç olmadığı hizmet alım ihalelerinde ise sadece ikincisi bulunmaktadır.

İHALE HUKUKU İLE İLGİLİ TÜM SORULARINIZ İÇİN 0535 645 00 20