Fiyat Farkı ve Teminat Uygulamaları

4734 sayılı Kamu İhale Kanunun 43 üncü maddesine göre, “Taahhüdün sözleşme ve ihale dokümanı hükümlerine uygun olarak yerine getirilmesini sağlamak amacıyla, sözleşmenin yapılmasından önce ihale üzerinde kalan istekliden ihale bedeli üzerinden hesaplanmak suretiyle % 6 oranında kesin teminat alınır.”

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun “Ek Kesin Teminat” başlıklı 12 nci maddesine göre, “Fiyat farkı ödenmesi öngörülerek ihale edilen işlerde fiyat farkı olarak ödenecek bedelin, sözleşme bedelinde artış meydana gelmesi halinde bu artış tutarının % 6 'sı oranında teminat olarak kabul edilen değerler üzerinden ek kesin teminat alınır. Fiyat farkı olarak ödenecek bedel üzerinden hesaplanan ek kesin teminat hakedişlerden kesinti yapılmak suretiyle de karşılanabilir.”

Bu düzenlemelere göre fiyat farkı ödenecek ihalelerde, fiyat farkı olarak ödenen bedel üzerinden % 6 oranında ek kesin teminat alınacaktır. Fiyat farkı ödenecek bedel üzerinden ek kesin teminatın alınması öngörüldüğünden dolayı, fiyat farkı kesintilerinde teminat iadesi söz konusu olmayacaktır.

Fiyat farkı olarak ödenen tutarlar üzerinden alınacak ek kesin teminatın hakedişten kesinti yapılmak suretiyle karşılanması da mümkündür. Hizmet işleri ve yapım işleri hakediş raporu arka kısmında, kesintiler bölümünde, fiyat farkı kesintisi kısmı bulunmakta olup, o hakedişte ödenecek fiyat farkının % 6’sı kesinti olarak hakedişten de alınabilecektir.

Ödenen fiyat farkları üzerinden alınacak ek kesin teminatın, yüklenicinin kesin teminatı vermesi gerekenden daha fazla verdiği hallerde alınmasına gerek bulunmamaktadır. 4734 sayılı Kanun gereği sözleşme imzalamak için % 6 oranında teminat verilmelidir. Yüklenici firmanın % 6 yerine % 10 teminat verdiği hallerde, % 6 ile % 10 luk tutar arasındaki kısım fiyat farkları üzerinden alınacak ek kesin teminat için kullanılabilir. Bu halde fiyat farkları üzerinden ek kesin teminat alınmasına gerek olmaz. Bu durum fazla verilen kesin teminatın yettiği seviyeye kadar devam eder.

4734 sayılı Kanunun 43 üncü maddesinde değişiklik yapılmış ve sözleşme imzalanan firmanın teklifinin sınır değerin altında olması halinde verilecek kesin teminat oranı artırılmıştır:

“Kurum, ihale üzerinde kalan isteklinin teklifinin sınır değerin altında olması hâlinde, bu istekliden yaklaşık maliyetin % 6’sından az ve % 15’inden fazla olmamak üzere alınacak kesin teminat oranına ilişkin düzenlemeler yapabilir.”

Yukarıdaki ve ikincil mevzuatlarda[1] yapılan düzenlemeye göre, hizmet alımlarında ve yapım işlerinde sözleşme imzalanacak firma teklifi sınır değerin altındaysa alınacak kesin teminat oranı yaklaşık maliyetin % 9’u olacaktır. Mal alımlarında sınır değer kavramı bulunmadığından mal alımlarında bu tür bir uygulama şimdilik bulunmamaktadır.

Kesin teminatın % 9 alındığı hallerde, fiyat farkı üzerinden alınacak ek kesin teminatın da % 9 olacağı akıllara gelebilecek olmakla birlikte, fiyat farkı üzerinden alınan ek kesin teminat düzenlemesi 4735 sayılı Kanunda yapılmıştır ve 4735 sayılı Kanunun 12 nci maddesinde de ek kesin teminat oranına yönelik değişiklik yapılmamıştır. Bu sebeple yüklenici firmanın kesin teminatı % 9 oranında vermesi ek kesin teminatı da % 9 oranında vereceği anlamına gelmemektedir.

Kesin teminatı % 9 oranında veren firmaların yine bu oranın üzerinde teminat vermesi halinde, üzerindeki teminat tutarı fiyat farkı ödemelerinden alınacak ek kesin teminat yerine kullanılabilecektir.

Bu konu Kamu İhale Genel Tebliğinde de ele alınmıştır:

“18.6. (Ek: 13/04/2013- 28617 R.G./ 3. md.) Ek kesin teminat

18.6.1.(Değişik: 07/06/2014-29023 R.G./ 5.md.)Hukuki bir zorunluluk ya da gereklilik bulunmamasına rağmen, 4734 sayılı Kanunun 43 üncü maddesinde öngörülen oranlar dikkate alınarak hesaplanan tutarın üzerinde kesin teminat veren istekliye, 4735 sayılı Kanun kapsamında yüklenici sıfatıyla fiyat farkı veya iş artışı şeklinde ödeme yapılacak olması halinde, ek kesin teminat tutarı verilen kesin teminat tutarı dikkate alınarak belirlenir.”

[1] Hizmet alımları (Yönetmelik Madde: 55/2) ve yapım işlerinde (Yönetmelik Madde: 56/2) sözleşme imzalanacak firma teklifinin sınır değerin altında olması halinde alınacak kesin teminat tutarı, yönetmeliklerle, yaklaşık maliyetin % 9’u olarak belirlenmiştir.