FİYAT FARKI UYGULAMALARINDA KARŞILAŞILAN TEREDDÜTLÜ KONULAR

1.GİRİŞ

31.12.2015 tarih ve 29579 sayılı Resmi Gazetede Asgari Ücret Tespit Komisyonu Kararı yayımlanmıştır. Söz konusu karar gereği yeni dönemde brüt asgari ücret günlük 54,90 TL, aylık 1.647,00 TL olarak uygulanacaktır. “2016 YILI ASGARİ ÜCRETİN HİZMET İHALELERİNE YANSIMASI” konulu analizde asgari ücret artışının fiyat farkı ödemelerine yansıması ayrıntılı şekilde ele alınmıştır. Bu analizimizde; asgari ücret artışından kaynaklı ortaya çıkacak büyük tutarlı fiyat farkı ödemelerinde karşılaşılabilecek sorunlar üzerinde durulacaktır.

2.FİYAT FARKI ÖDEMELERİ İÇİN EK SÖZLŞEME VEYA KARAR GEREKLİ DEĞİLDİR

4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esasların 7. maddesinin 3. bendi gereği, ihale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanıldığı hizmet alımlarında fiyat farkı hesaplanacağına ilişkin düzenlemeye yer verilmesi zorunludur.

Fiyat farkı verilmesi zorunlu olan söz konusu işlerle birlikte diğer hizmet alımlarında fiyat farkı ödenebilmesi için işin idari şartname ve sözleşmesinde hüküm bulunması yeterlidir. Bu nedenle fiyat farkı ödenebilmesi için ayrıca bir ek sözleşme düzenlenmesi gerekli olmadığı gibi olur veya karar alınmasına da gerek yoktur.

3.FİYAT FARKI ÖDEMELERİYLE SÖZLEŞME BEDELİNİN AŞILMASI İŞ ARTIŞI YAPILMASINI GEREKTİRMEZ

“2016 YILI ASGARİ ÜCRETİN HİZMET İHALELERİNE YANSIMASI” konulu analizde ayrıntılı şekilde izah edildiği üzere asgari ücret artışı yeni dönemde idareleri yüklü miktarda fiyat farkı ödemesiyle karşı karşıya bırakmaktadır.

İşçi bazında ve alınan ücret tutarına göre fiyat farkı ödemeleri örnek olarak şu şekilde olacaktır:

% 0 Fazlası alan işçiler için: 1647 – 1273,50 = 373,50 * 1,225 = 457,54 TL

% 20 Fazlası alan işçiler için: 457,54 * 1,20 = 549,05 TL

% 35 Fazlası alan işçiler için: 457,54 * 1,35 = 617,68 TL

% 250 Fazlası alan işçiler için: 457,54 * 2,50 = 1.143,85 TL

% 400 Fazlası alan işçiler için: 457,54 * 4,00 = 1.818,16 TL

Yukarıda yer verilen hesaplamalar gelecek maliyet yüklerini göstermekte olup, KDV bu bedellere ilave olarak ödenecektir.

Anılan fiyat farkı ödemeleriyle sözleşme bedelinin aşılması iş artışı yapılmasını gerektirmemektedir. Bu nedenle, örneğin sözleşme bedelinin 800.000 TL olduğu bir işte 800.000 TL tutarında iş yapıldığı ve 300.000 TL fiyat farkı ödemesi yapıldığı bir durumda Kanuni iş artışı oranının aşıldığından bahsedilemeyeceği gibi iş artışı onayı alınmasına da gerek yoktur. Zira 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esasların 7. maddesinin 4. bendinde “Bu Esasların uygulanması sonucu sözleşme bedeline ek olarak ödenecek ya da sözleşme bedelinden kesilecek tutarlar fiyat farkı olup, yüklenici ile idare arasında imzalanan sözleşme bedelini değiştirmez." düzenlemesi yer almakta olup, fiyat farkı ödemelerinin sözleşme bedelinin tespitine etkisi yoktur.

4.FİYAT FARKI ÖDEMELERİNDEN SÖZLEŞME DAMGA VE İHALE KARAR VERGİSİ KESİLMESİNE GEREK YOKTUR

488 sayılı Damga Vergisi Kanununa ekli 1 Sayılı Tablonun I-A Akitlerle İlgili Kağıtlar Bölümünün I-a bendi belli parayı ihtiva eden sözleşmelerden ihale bedeli üzerinden binde 9,48 oranında sözleşme damga vergisi kesilmesini öngörmektedir.

Ayrıca 488 sayılı Damga Vergisi Kanununun 2 nci maddesinde, vergiye tabi kağıtlar mahiyetinde bulunan veya onların yerini alan mektup ve şerhlerle, bu kağıtların hükümlerinin yenilenmesine, uzatılmasına, değiştirilmesine, devrine veya bozulmasına ilişkin mektup ve şerhlerin damga vergisine tabi olacağı hususu düzenlenmiş, aynı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun "II. Kararlar ve mazbatalar" başlıklı bölümünün 2 nci fıkrasında ise, “artırma ve eksiltme kanunlarına tabi olan veya olmayan daire ve kurumların yetkili organlarınca verilen her türlü ihale kararlarının binde 5,69 nispetinde damga vergisine tabi tutulacağı” hüküm altına alınmış bulunmaktadır.

Bu çerçevede fiyat farkı ödemelerinden sözleşme damga vergisi ve ihale karar vergisi kesilmesi gerekip gerekmediği tereddüt konusu olabilmektedir.

Esaslarda ortak hüküm olarak, “Bu Esasların uygulanması sonucu sözleşme bedeline ek olarak ödenecek ya da sözleşme bedelinden kesilecek tutarlar fiyat farkı olup, yüklenici ile idare arasında imzalanan sözleşme bedelini değiştirmez." düzenlemesi yer almaktadır.

Bu çerçevede fiyat farkı ödemeleri sözleşme bedelini değiştirmediği gibi, yukarda izah edildiği üzere ödenmesi için ayrıca ek sözleşme düzenlenmesine de gerek yoktur. İşin idari şartname ve sözleşmesinde hüküm bulunması yeterlidir. Bu nedenle fiyat farkı ödemelerinden sözleşme damga vergisi kesilmesine gerek yoktur. Fiyat farkı ödemeleri için ayrıca bir olur veya karar alınması da söz konusu olmadığı için ihale karar vergisi kesilmesine de gerek yoktur.

Ankara Vergi Dairesi Başkanlığının 20/10/2010 tarih ve B.07.1.GİB.4.06.17.02-DMG-170-652 sayılı görüş yazısında da;

“- Fiyat farkları için yeni bir  ihale kararı alınmış, ek sözleşme veya bu kağıtların mahiyetini iktisap eden herhangi bir kağıt (protokol, fiyat farkı tespit tutanağı, vb.) düzenlenmiş ise, alınan ihale kararının 488 sayılı Kanuna ekli (1) sayılı tablonun II/2 fıkrası gereğince binde 4,95 oranında, düzenlenen ek sözleşmenin veya sözleşme yerine geçen protokolün veya bu mahiyetteki kağıdın ise aynı tablonun I/A-1 bölümü gereğince binde 8,25 nispetinde,

- İhale kararı ve ek sözleşme düzenlenmemiş fakat harcama yetkilisinden "olur" alınmış ise alınan "olur" hem ihale kararı, hem de mukaveledeki belli parayı değiştirir mahiyette olduğundan, 488 sayılı Kanunun 6 ve 14 üncü maddelerinin ikinci fıkraları gereğince en yüksek vergi alınmasını gerektiren mukavele değişikliği (artırılan meblağ) üzerinden anılan Kanuna ekli (1) sayılı tablonun I/A-1 bölümü gereğince binde 8,25 nispetinde, damga vergisi aranılması gerekmektedir.

 Fiyat farkı uygulaması nedeniyle ihale makamı ile müteahhit arasında ihale kararı, ek sözleşme vb. belge düzenlenmemiş veya bu kağıtların yerine kaim olmak üzere ilgili makamdan "olur" alınmamışsa, bu kağıtlara ilişkin olarak damga vergisi aranılmayacağı tabiidir.

 Diğer taraftan, sözleşme konusu işin mücbir sebepler, tarafların kusuru ya da bunlar dışında herhangi bir sebeple süresinde bitirilememesinden dolayı ek süre verilmesi durumunda, sözleşmenin diğer hususlarında bir değişiklik içermemesi ve belli para miktarında bir artış olmaması kaydıyla süre uzatılmasına dair düzenlenen kağıtların damga vergisine tabi tutulmaması gerekmektedir.” denilmektedir.

5.FİYAT FARKI ÖDEMELERİNDEN EK KESİN TEMİNAT ALINMASI GEREKMEKTEDİR

4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunun 12 nci maddesinde; “Fiyat farkı ödenmesi öngörülerek ihale edilen işlerde fiyat farkı olarak ödenecek bedelin, sözleşme bedelinde artış meydana gelmesi halinde bu artış tutarının % 6 'sı oranında teminat olarak kabul edilen değerler üzerinden ek kesin teminat alınır. Fiyat farkı olarak ödenecek bedel üzerinden hesaplanan ek kesin teminat hakedişlerden kesinti yapılmak suretiyle de karşılanabilir.” hükmü  yer almaktadır.

Bu çerçevede fiyat farkı olarak ödenen tutarının % 6 'sı oranında teminat olarak kabul edilen değerler üzerinden ek kesin teminat alınması gerekmektedir. Kanun maddesinde fiyat farkı olarak ödenecek bedel üzerinden hesaplanan ek kesin teminatın hakedişlerden kesinti yapılmak suretiyle karşılanabilmesine de imkan tanınmıştır.

Söz konusu ek kesin teminat, teminat olarak kabul edilecek değerler üzerinden alınabileceği gibi, hakedişlerden kesinti yapılmak suretiyle de karşılanabilir. Bu durumda fiyat farkı olarak ödenen tutar üzerinden alınması gereken ek kesin teminatın nasıl karşılanacağına yüklenici karar verecektir. Söz konusu ek kesin teminatın KDV hariç ödenen fiyat farkı tutarı üzerinden hesaplanması gerekmektedir.

6.FİYAT FARKI ÖDEMELERİ GECİKME CEZASININ MATRAHINA DÂHİL EDİLMEZ

Hizmet alım ihalelerinde gecikme cezası kesilmesi gerektiği durumlarda, gecikme cezasının matrahına fiyat farkları dâhil edilmez. Çünkü fiyat farkları sözleşme bedelini etkilememektedir. 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esasların 7. maddesinin 4. bendinde “Bu Esasların uygulanması sonucu sözleşme bedeline ek olarak ödenecek ya da sözleşme bedelinden kesilecek tutarlar fiyat farkı olup, yüklenici ile idare arasında imzalanan sözleşme bedelini değiştirmez." düzenlemesi yer almaktadır.

7.FİYAT FARKI ÖDEMELERİ İŞ DENEYİM BELGE TUTARINA YANSITILMAZ

Hizmet Alım İhaleleri Uygulama Yönetmeliğinde iş deneyim belgesine fiyat farklarının yansıtılmayacağı düzenlenmiş bulunmaktadır. Yine 4734 Sayılı Kamu İhale Kanununa Göre İhale Edilen Hizmet Alımlarında Uygulanacak Fiyat Farkına İlişkin Esasların 7. maddesinin 4. bendinde “Bu Esasların uygulanması sonucu sözleşme bedeline ek olarak ödenecek ya da sözleşme bedelinden kesilecek tutarlar fiyat farkı olup, yüklenici ile idare arasında imzalanan sözleşme bedelini değiştirmez." düzenlemesi yer almaktadır.

Bu çerçevede iş deneyim belgesi düzenlenirken yükleniciye yapılan fiyat farkı ödemeleri iş deneyim belgesine yansıtılmayacaktır.

İHALE HUKUKUNA İLİŞKİN TÜM SORULARINIZ İÇİN 0535 645 00 20. HEMEN ARAYIN