Fazla Çalışma Nedir? Fazla Çalışma Ücretinden Ne Anlaşılır?

Fazla Sürelerle Çalışma Ücreti Ne Anlama Gelir?

Fazla Çalışmanın İspatı

Fazla Çalışmaya İlişkin Yargıtay Kararları ve Sayıştay kararları malihakem sitesinde bulunmaktadır.

4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine göre çalışan işçilere belirlenen haftalık çalışma saatinin üzerinde çalışma yapması haline ödenen ücrete fazla çalışma ücreti veya fazla sürelerle çalışma ücreti adı verilmektedir.

Haftalık çalışma saati 4857 sayılı Kanunda 45 saat olarak belirlenmiş olmakla birlikte, daha az süreli haftalık çalışma saati belirlenmesi de mümkündür. İşte fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma burada devreye girmektedir.

Haftalık kırkbeş (45) saati aşan çalışmalara fazla çalışma adı verilmekte olup, bu şekilde çalışması olanlara 4857 sayılı Kanunun 41 inci maddesine göre her bir saati yüzde elli artırılmak suretiyle ödeme yapılacaktır.

Ancak, haftalık çalışma süresinin 45 saatten daha az belirlenen işyerlerinde, 45 saate kadar olan çalışmalara fazla sürelerle çalışma adı verilmekte olup, bu kişilerin 45 saate kadar olan çalışmaları her bir saati yüzde yirmibeş artırılmak suretiyle ödenecektir.

O halde, fazla çalışma ile fazla sürelerle çalışmanın iki temel ayrımı vardır:

1. Ödenecek Ücret

2. Yapılacak çalışma süresi

Fazla Çalışma Yapıldığının İspatı: Fazla çalışma yapıldığının ispatı kural olarak işçiye aittir. Bu noktada düzenlenen çalışma belgeleri, işe geliş ve gidiş puantaj kayıtları fazla çalışmayı ispat için kullanılabilecek temel belgelerdir. Uygulamada ve yargı kararlarında şahit yöntemiyle de fazla çalışmanın ispatı tercih edilmekle birlikte, bu yönteme göre yapılan ispatlarda işçilere talep ettikleri fazla çalışma süresi değil, delilin zayıflığından dolayı, ortalama bir ödeme yapılmaktadır.

Bayramlarda, Tatil Günlerinde ve Hafta sonlarında Fazla Çalışma Yapılması: Bu günlerde çalışma yapan kişilere günlük ücretleri ilave olarak ödenecektir. Yani tatil yapmayarak çalışan kişilere ilave bir günlük ücret verilecektir. Bu kişi aynı zamanda fazla mesai de yapmışsa, bu günün ücreti toplamda 2,5 kata gelmiş olacaktır. Yani, ulusal tatil günlerinde çalışan ve fazla mesai yapan bir kişiye bu gün için günlük saatlik ücretinin 2,5 katı ödeme yapılacaktır.

Fazla Mesai Ödemesinin Kıdem Tazminatına Etkisi: Fazla mesai ödemeleri kural ve Yargı kararları gereği kıdem tazminatına yansımamakta, hesaplanacak kıdem tazminatına dahil edilmemektedir. Ancak, emsal bir Sayıştay kararında bunun aksi ifade edilmiş olmakla birlikte, Yargıtay kararlarında bu yaklaşım benimsenmemiştir.

Fazla Mesaiden Yapılacak Kesintiler: Fazla mesai ödemeleri ücret mahiyetinde ele alınmakta olup, SGK ve vergi kesintileri ücretlerden yapılan kesintiyle aynı olacak şekilde yapılmaktadır. Buna göre, işçi gelir vergisi, damga vergisi, SGK işçi ve işveren paylarının kesilmesi gerekmektedir. Engelli personeller için asgari ücretin üzerinde bir ödeme mahiyetinde olmasından dolayı, engelli personellerin fazla mesailerinde de kesintiler tam yapılacaktır.