İdarelerin Elektrik Firmalarına Olan Borçları Yeni Sözleşme (İhale) Yapmalarına Engeldir (19.02.2015)

H. Bahadır BARÇIN (Sayıştay Başdenetçisi)

Kamu İdarelerinin elektrik alımlarında belirli bir limitin üzerinde tüketim gerçekleştiğinde serbest tüketici olma ve tedarikçisini seçme hakkı bulunmaktadır. Tedarikçisini seçme hakkı; hizmetin kalitesi, çeşitliliği, maliyeti vb. yönlerden isteklileri değerlendirme ve en uygun olanı tercih etme imkanı vermektedir.

Serbest tüketici olunmasına ilişkin hususlar elektrikte, “4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu” ve “Elektrik Piyasası Serbest Tüketici Yönetmeliği”nde yer almaktadır. Buna göre; Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu tarafından belirlenen elektrik enerjisi miktarından daha fazla tüketimde bulunması veya iletim sistemine doğrudan bağlı olması nedeniyle tedarikçisini seçme serbestisine sahip gerçek veya tüzel kişiler serbest tüketicidir. Serbest tüketici limiti ise 4.500 kwh olarak belirlenmiştir[1].

Kamu İhale Kurulu düzenleyici kurul kararında[2] serbest tüketici olan idarelerin elektrik ihtiyaçlarını 4734 sayılı Kanun çerçevesinde mal alımı ihalesi olarak temin etmeleri gerektiği belirtilmektedir.

Bu durumda; yıllık elektrik tüketimi 4.500 kWh ve üzeri olan kamu idareleri, elektrik ihtiyaçlarını mal alım olarak ihale yoluyla veya yıllık toplam alım miktarı doğrudan temin limitinin altında kalmak kaydıyla 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu’nun 22’nci maddesinin (d) bendine göre temin edebileceklerdir.

4734 sayılı Kamu İhale Kanunu kapsamında bulunan idarelerce, serbest tüketici olmaları halinde elektrik ihtiyaçlarının ihale yolu ile temin edilmesinin esas olduğu ancak; serbest tüketici olunamaması, piyasada rekabet koşullarının oluşmaması veya 4734 sayılı Kanunun 22 nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendinde yer alan limitlerin aşılmaması halinde söz konusu ihtiyaçların doğrudan temin yoluyla karşılanabileceği Maliye Bakanlığı genelgelerinde belirtilmiştir[3].

Gözden Kaçırılan Düzenleme

Gerek son yıllardaki denetim raporlarında ve gerekse de Maliye Bakanlığı genelgelerinde yer verilen elektrik alımlarının ihale mevzuatına göre alınması zorunluluğunun önünde aslında mevzuat açısından bir problem bulunmaktadır.

Elektrik Piyasası Serbest Tüketici Yönetmeliğinin “Serbest Tüketicilerin Hak ve Yükümlülükleri” Başlıklı 7’nci maddesinin 5’nci fıkrasında 07.04.2012 tarihinde aşağıdaki değişiklik gerçekleştirilmiştir;

“Tedarikçisini değiştirmek isteyen bir serbest tüketici ikili anlaşma yapmadan önce bir önceki tedarikçisine olan yükümlülüklerini yerine getirdiğini yeni tedarikçisine belgelemek zorundadır. Başvuru sahibinin bir önceki tedarikçisinden, borcu olmadığına ilişkin belge talep etmesi halinde söz konusu belge, başvuru tarihini izleyen iki iş günü içerisinde başvuru sahibine verilir.”

 Tedarikçilerin Yükümlülükleri başlıklı 8’nci maddesinde tedarikçilerin,

     “…

b) İkili anlaşmaları;

1) Serbest tüketici kapsamına giren,

2) Sayaçları Kurum tarafından yayımlanan tebliğe uygun olarak tesis edilmiş olan,

3) Bir önceki tedarikçisine borcu olmadığını belgeleyen,

tüketiciler ile yapmak,”

zorunda oldukları düzenlenmiştir.

Bu iki düzenlemeye göre kamu idareleri 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu hükümleri doğrultusunda ihale süreçlerini tamamlamış olsalar dahi eğer eski elektrik tedarikçilerine olan borçlarını ödemezlerse, yönetmeliğin 7’nci madde hükmü gereğince ihaleyi kazanan diğer firma ile sözleşme imzalayamayacaklardır. Ayrıca yönetmeliğin yukarıda yer verdiğimiz 8’nci madde hükmü doğrultusunda da ihaleyi kazanan firmada kamu idaresinin bir önceki elektrik tedarikçisine borcu olmadığı doğrultusundaki belgeyi görmeden sözleşme akdedemeyecektir.

Sonuç olarak ülkemizde elektrik dağıtım firmalarına borçları yüksek miktarlarda olan belediyelerde elektrik piyasası serbest tüketici yönetmeliğinin uygulanabilirliği ortadan kalkmaktadır. Bu idarelerimiz başka bir elektrik dağıtım firmasından da ihtiyaçlarını sağlayamayacaklarından ötürü elektrik alımlarını doğrudan temin yönteminin (a)[4] bendi doğrultusunda karşılayabileceklerdir.

[1] Serbest tüketici limiti 26.01.2011 tarihli EPDK kararında yıllık 30.000 kWh,30.01.2014 tarihli ve 28898 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Kurul Kararında ise 4500 kWh olarak belirlenmiştir. 2015 yılında ise bu limit 4000 kwh a indirilimiştir.

[2] 17.06.2011 tarihli ve 2011/DK.D-105 sayılı Kamu İhale Kurumu (KİK) Düzenleyici Kurul Kararı

[3] 13.10.2011/13316 tarihli ve B.07.0.BMK.0.04 sayılı 58759530.010.06.02/241-7 sayılı Maliye Bakanlığı Genelgesi

[4] a) İhtiyacın sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından karşılanabileceğinin tespit edilmesi.