İdarelerce yapılacak düzenlemeler, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu konusunu oluşturmakla birlikte, hakediş ödemelerine doğrudan etki ettiğinden dolayı üzerinde durulmasında fayda bulunmaktadır.

Kararnamenin 7 nci maddesine göre; hizmet alım ihalelerinde fiyat farkı uygulanabilmesi için idarelerce idari şartname ve sözleşmelerde fiyat farkı hesaplanacağının belirtilmesi gerekmektedir. Buna göre idarelerin fiyat farkı hesabına yönelik düzenlemeleri ihale dokümanlarında yapmaları zorunludur. Ancak, 7 nci maddenin üçüncü fıkrasında yer alan “İhale dokümanında personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanıldığı hizmet alımlarında fiyat farkı hesaplanacağına ilişkin düzenlemeye yer verilmesi zorunludur” hükmü gereği, personel çalıştırılmasına dayalı hizmetlerde fiyat farkı hesabı zorunlu olacaktır. Bu sebeple, idarelerin ihale dokümanlarına personel çalıştırılmasına dayalı işlerde fiyat farkına yönelik düzenleme yapmaması halinde de fiyat farkı hesabı yapılması gerekmektedir.

Hizmet alımlarının türüne göre yapılacak işlemler;

• Personel çalıştırılmasına dayalı işler: Personel sayısının belirlendiği ve haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanıldığı işler bu kapsamda mütalaa edilmektedir. Kararnamenin 7 nci maddesinin 12 nci fıkrasına göre, bu tür hizmetlerde sadece işçilik maliyetlerinde değişikliğin fiyat farkı olarak ödeneceğine yönelik belirleme yapılabilir. Ayrıca, idareler eskiden olduğu gibi, bu gibi işlerde hem 5 hem de 6 ncı maddeye göre fiyat farkı hesabı yapılacağını öngörebilirler. Ancak, bu tür işler için sadece 5 inci maddeye dayalı olarak katsayılar üzerinden fiyat farkı hesabı yapılabilmesi mümkün değildir. Çünkü Kararnamenin 5 inci maddesinde yer alan a1 ve a2 katsayısı haftalık çalışma saatinin tamamının idarede kullanılması veya kullanılmaması üzerine kurgulanmıştır. Bu sebeple, personel çalıştırılmasına dayalı işlerde idarelerce sadece 6 ncı maddeye göre fiyat farkı hesabı yapılacağı belirtilmemişse, hem 5 hem de 6 ncı maddeye göre fiyat farkı hesabı yapılacak ve katsayı belirlenmemiş olsa dahi, katsayılar belirlenmek suretiyle yüklenici firmaya ödemeler yapılacaktır. Kararnamenin 7 nci maddesine göre bu tür hizmetlerde fiyat farkı hesabı yapılması zorunludur ve aynı maddenin son fıkrasına göre de sadece 6 ncı maddeye göre fiyat farkı hesabı yapılabileceğinin belirtilmesi mümkündür. Mümkün olan bir iş, idarelerce tercih edilmesi durumunda hayat bulacaktır. Bu sebeple, sadece işçilik maliyetlerindeki değişikliğin ödenmesinin öngörüldüğü hallerde idarelerce açık düzenleme yapılması şarttır. Açık düzenleme olmayan hallerde, yani sadece fiyat farkı ödenecektir yazan ihalelerde ise, idarelerce hem 5 hem de 6 ncı maddeye göre işlem tesis edilecektir. Ancak, bu halde, yani 5 inci maddeye göre fiyat farkı hesabı yapılması düşünülen hallerde, katsayı belirlenmesi zorunluluğu olduğundan ve fiyat farkı ödenecektir yazan bir ihalede katsayı belirlenmediğinden, Kararnamenin 10 uncu maddesine göre hareket edilecektir. Buna göre, a1 katsayısı, ihaledeki işçilik ağırlık oranı dikkate alınarak belirlenecek ve kalan tüm girdiler için tek bir katsayı ve ÜFE Genel sütunundaki sayı esas alınarak hesaplama yapılacaktır.
• Personel Çalıştırılmasına Dayalı Olmayan İşler: Bu gibi hizmetlere fiyat farkı verilmesi öngörülüyorsa, idarelerce ihale dokümanlarında fiyat farkı verilecektir düzenlemesini yapması ve ilgili katsayıların ve endekslerin belirlenmesi gerekmektedir. Önceki Kararname düzenlemelerine göre katsayı belirlenmediği hallerde nasıl hareket edileceği tereddüt konusu olmakla birlikte, yeni Kararnamede katsayı belirlenmeyen hallerde ÜFE Genel sütunundaki sayı esas alınarak hesaplama yapılacağı düzenlemesine yer verilmekle bu tereddüt ortadan kaldırılmıştır. Bu sebeple, idareler işin mahiyetine uygun bir hesaplama yapmak istiyorlarsa katsayı belirlemek durumundadır. Ancak, ihale dokümanlarına fiyat farkı verilecektir yazdıklarında katsayı belirlenmemiş olsa dahi fiyat farkı hesabı yapılacaktır.
• Sağlık Hizmetleri: Sağlık hizmetlerine yönelik Kararnamede özel bir düzenleme yapılmıştır. Buna göre Sağlık Uygulama Tebliğinde fiyatları belli olan teşhis ve tedaviye yönelik hizmet alımlarında fiyat farkı hesabı mezkur Tebliğde yer alan fiyatlara göre yapılacaktır. Burada üzerinde durulması gerekli bazı unsurlar bulunmaktadır. Öncelikle, sağlık hizmetlerinde fiyat farkı hesabı yapılabilmesi Sağlık Uygulama Tebliğinde söz konusu hizmetin fiyatının olması şartına bağlıdır. Bu sebeple Tebliğde fiyatı olmayan hizmetler için fiyat farkı hesabı ancak genel hükümlere göre yapılabilecektir. İkinci olarak, Kararnamenin 5 inci maddesinde sağlık hizmetleri için fiyat farkı hesabında tek bir oran belirlenmiştir: Sn/So. Bu sebeple, sağlık hizmetlerinde idarelerce fiyat farkı verileceği öngörülen ihalelerde katsayı belirlenmemiş olması ÜFE Genel indeksinin kullanılması için gerekçe olamayacaktır. Çünkü katsayının belirlenmediği hallerde ÜFE Genel indeksi dikkate alındığından ve sağlık hizmetlerinde de tek bir oran olduğundan dolayı, Sağlık Uygulama Tebliğ fiyatlarına göre hesaplama yapılacaktır. Üçüncü olarak, sağlık hizmetleri işinde, ihalenin bünyesinde birden fazla fiyatı ilgilendirir hizmetin olması halinde, her birisinin ağırlık oranı dikkate alınmak suretiyle ihale dokümanlarının düzenlenmesi gerekmektedir. Bu tür işlemlerin yapılmadığı/yapılamadığı hallerde kanaatimizce fiili hizmetin Sağlık Uygulama Tebliğindeki fiyatlarına göre işlem yapılmalıdır.
• Elektronik Haberleşme Hizmetleri: Yeni kararnameyle söz konusu hizmetlere mahiyetine uygun olarak fiyat farkı hesabı yapılabilmesi mümkün hale gelmiştir. Sağlık hizmetleri için yaptığımız açıklamalar bu hizmetler için de geçerlidir ve idarelerin ihale dokümanlarına hüküm koyması gerekir. Ancak, ihalenin mahiyeti işin haberleşme hizmeti olduğunu açık bir şekilde gösteriyorsa, katsayıların belirlenmediği hallerde kanaatimizce yine 5 inci madde hükümlerine uygun olarak fiyat farkı hesabı yapılması gerekmektedir. Çünkü sağlıkta olduğu gibi, haberleşme hizmetlerinde de oran sabittir: En/Eo.