DANIŞTAY’IN YÜRÜTMEYİ DURDURMA KARARI SONRASINDA HİZMET ALIMLARINDA AŞIRI DÜŞÜK TEKLİF SORGULAMASI

Aşırı düşük teklif sorgulaması, mevzuat düzenlemeleri ve uygulama alanı itibarıyla, Kamu İhale Mevzuatında belki de en çok değişen ve en çok hataya sebebiyet veren uygulamaların başında gelmektedir. Son olarak Danıştay tarafından hizmet alımlarında aşırı düşük teklif sorgulama sürecindeki takdir hakkının idarelere bırakılması uygulamasının düzenlemesinin yürütmesi durdurulduktan sonra önemli bir mevzuat boşluğu ortaya çıkmıştır. 12 Haziran 2015 tarihinde yapılan yönetmelik değişikliği ile söz konusu boşluk ortadan kaldırılmış ve sorgulama süreci bir öncekine benzer şekilde; ancak, idare takdir hakkını sınırlayacak biçimde yeniden ele alınmıştır.

Yönetmeliğin “Sınır değer ve aşırı düşük teklifler” başlıklı 59’uncu maddesi aşağıdaki şekilde yeniden düzenlenmiştir:

“(1) İhale komisyonu verilen teklifleri değerlendirdikten sonra Kurum tarafından belirlenen yönteme göre sınır değeri hesaplar.

(2) Aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemlerine ilişkin olarak, ihale ilanı ve dokümanında belirtilmek kaydıyla, üçüncü, dördüncü ve beşinci fıkralardaki koşullar çerçevesinde aşağıdaki seçeneklerden bir tanesi kullanılır.

1. a) Sınır değerin altında olan teklifler ihale komisyonunca aşırı düşük teklif olarak tespit edilir ve bu teklif sahiplerinden Kurum tarafından belirlenen kriterlere göre teklifte önemli olduğu tespit edilen bileşenler ile ilgili ayrıntılar yazılı olarak istenir. İhale komisyonu;

1) Verilen hizmetin ekonomik olması,

2) Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin işin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,

3) Teklif edilen hizmetin özgünlüğü,

gibi hususlarda yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir.

1. b) İhale, aşırı düşük teklif tespit ve değerlendirme işlemleri yapılmaksızın sonuçlandırır.
2. c) Aşırı düşük teklif sınır değerinin altında teklif sunan isteklilerin teklifi açıklama istenmeksizin reddedilir.

(3) Yaklaşık maliyeti Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen eşik değerin yarısına eşit veya bu değerin üzerinde olan ihalelerde, ikinci fıkranın (a) bendinin kullanılması zorunludur.

(4) Yaklaşık maliyeti Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen eşik değerin yarısına kadar olan, açık ihale, belli istekliler arasında ihale veya Kanunun 21 inci maddesinin (b), (c) ve (f) bentleri gereğince pazarlık usulü ile yapılan personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımı ihalelerinde, ikinci fıkranın (a), (b) veya (c) bendindeki seçeneklerden birinin kullanılması zorunludur.

(5) Aşağıdaki işlerin ihalelerinde ikinci fıkranın (b) bendinin kullanılması zorunludur.

1. a) Yaklaşık maliyeti Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen eşik değerin yarısına kadar olan ve Kanunun 21 inci maddesinin (a), (d) ve (e) bentleri gereğince pazarlık usulü ile yapılan personel çalıştırılmasına dayalı olmayan hizmet alımı ihaleleri.
2. b) Yaklaşık maliyeti Kanunun 8 inci maddesinde öngörülen eşik değerin yarısına kadar olan personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alımı ihaleleri.
3. c) Kurum tarafından yayımlanan aşırı düşük teklif sorgulaması yapılamayacak alımlar listesinde yer alan işlerin ihaleleri.”

Yapılan değişikliğin daha kolay anlaşılması ve akılda kalması amacıyla aşağıya bir tablo hazırlanmıştır:

Tablo: Sınır Değer ve Aşırı Düşük Teklif Sorgulaması Tespit Tablosu

Yapılan düzenlemelerden hareketle çıkan sonuçlar:

1. Yaklaşık maliyeti eşik değerin yarısına eşit veya bu değerin üzerinde olan - 2015 yılı için genel ve katma bütçeli idareler hariç 769.769,00 TL - hizmet alım ihalelerinde aşırı düşük teklif sorgulaması yapılacaktır. Bu noktada ihalenin yöntemi ve personel çalıştırılmasına dayalı olup olmadığı önemli değildir. Bir hizmet alımı işinin yaklaşık maliyeti belirtilen parasal sınır üzerindeyse sorgulama yapılması zorunludur.

2. Eşik değerin yarısına kadar hizmet alımlarında ise; eğer ihale personel çalıştırılmasına dayalı bir hizmet alımı ise sorgulama yapılmadan en avantajlı teklif sahibine ihale verilecektir.

3. Personel çalıştırılmasına dayalı olmayan, aynı zamanda yaklaşık maliyeti eşik değerin yarısına kadar olan hizmetlerde ikili bir ayrım bulunmaktadır: İhalenin yöntemi. Eğer ihale 4734 sayılı Kanunun Pazarlık Usulü başlıklı 21’inci maddesinin a, d ve e bentlerine göre yapılacaksa, bu halde, idareler aşırı düşük teklif sorgulaması yapıp yapmama, sınır değer altı firmaları doğrudan eleme haklarına sahiptir. Kanaatimizce bu maddenin de tercihe bırakılmadan düzenlenmesi daha uygun olurdu. Çünkü Danıştay tarafından verilen yürütmenin durdurulması kararı, aşırı düşük teklif sorgulaması yapıp yapmama takdir hakkının idarelere verilmiş olmasından kaynaklıdır.

4. 12 Haziran 2015 tarihinden önce ilanı yapılan ihalelerde önceki mevzuat hükümlerine göre ihaleler sonuçlandırılacaktır.

5. Genel olarak, aşırı düşük teklif sorgulamasının yeniden getirildiğini ifade edebiliriz.

6. Asgari işçilik maliyeti üzerine kurulu olan personel çalıştırılmasına dayalı hizmet alım ihalelerinin, parasal sınırı olmadan, en avantajlı teklif sahibine bırakılmasına yönelik düzenleme yapılması daha uygun olabilirdi.