Belli İstekliler Arasında İhaleye İlişkin Yürütmenin Durdurulması ve İptal Kararının Tatbiki

Belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılan bir işe ilişkin olarak açılan davada verilen yürütmenin durdurulması veya iptal kararının tatbiki hususunda; Anayasanın 138 inci ve 2577 sayılı Kanun'un 28 inci maddesinde, idarelerin gecikmeksizin yargı kararlarının icaplarına göre işlem tesîs etmek mecbûriyetinde olduğu hükme bağlanmış olmakla birlikte, bu mecburiyetin uygulanabilir durumda olan yargı kararları ile sınırlı olduğu müstekar Danıştay içtihadları ile kabul edilmiş bulunmaktadır.

Bilineceği gibi, “Belli istekliler arasında ihale usulü” iki aşamalı bir ihale sürecini kapsamaktadır. İdareler 4734 sayılı Kanun’un 10 uncu maddesi ve uygulama yönetmeliklerindeki düzenlemeleri dikkate alarak, ihalede istenecek yeterlik belgelerini ve uygulanacak değerlendirme kriterlerini ayrıntılı olarak belirledikten sonra, bu belge ve kriterlerden hangilerinin birinci aşamada, hangilerinin de ikinci aşamada kullanılacağını, "ön yeterlik dokümanı" ve "ön yeterlik" ilanı ile "ihale dokümanı" ve "davet mektubu"nda belirtirler. Kanuna göre her iki aşamada, birbirinden farklı veya ortak yeterlik kriterlerinin belirlenmesi de mümkündür. Bu aşamaları şöyle sıralayabiliriz;

1) "Ön Yeterlik" Aşaması ve İhaleye Davet: Belli istekliler arasında ihale usulüne göre yapılacak ihalelerde adayların başvurularını hazırlayabilmeleri için Kanun’un 13 üncü maddesinde belirtilen süreler tanınarak ön yeterlik ilanı yapılır. Bu ilk aşamaya, yapılan bu ilan ile bütün isteklilerin katılımı sağlanır ve ihaleye katılımla ilgili genel şartlar dışında, hiçbir özel şart koşulmaz. Kanunun 10 uncu maddesinde yer alan ve ön yeterlik değerlendirmesinde kullanılacak belgeler, ön yeterlik aşaması için gerekli olan diğer belgelerle birlikte istekliler tarafından hazırlanarak ilanda belirtilen süre içinde idareye teslim edilir. Ancak adaylardan bu aşamada henüz fiyat teklifleri alınmaz. 10 uncu maddeye uygun olarak belirlenen ve ön yeterlik dokümanı ile ön yeterlik ilanında belirtilen değerlendirme kriterlerine göre adayların ön yeterlik değerlendirmesi yapılır. Ön yeterlik değerlendirmesi sonucunda yeterli bulunmayan adaylara yeterli bulunmama gerekçeleri yazılı olarak bildirilir. Yapılan değerlendirme sonucunda yeterli olduğu saptanan diğer bütün isteklilere, teklif fiyatını da içeren asıl tekliflerini hazırlayabilmeleri için yine Kanunun 13 üncü maddesinde belirtilmiş süreler verilerek, ihaleye davet mektubu gönderilir.

2) Tekliflerin Değerlendirildiği Aşama: Yukarıda belirtildiği şekilde, isteklilerden alınan ve teklif fiyatlarını da içeren bu teklifler; işin niteliğine göre rekabeti engellemeyecek şekilde, 10 uncu maddeye uygun olarak belirlenen ve ihale dokümanı ile davet mektubunda belirtilen değerlendirme kriterlerine göre değerlendirilerek ihale sonuçlandırılır.

Görüldüğü üzere, bu ihale usulünde istekliler fiyat tekliflerini ikinci aşamada sunmaktadırlar.

Bu meyanda; Ön yeterlilik aşamasında uygun bulunmayarak değerlendirme dışı bırakılmış olması sebebiyle Şirketin, ihalenin ikinci aşamasına iştirak edememiş, dolayısıyla ihaleye fiyat teklifi sunmamış olması halinde; ihalenin ikinci aşamasının gerçekleştirilerek, davet edilen bütün isteklilerce verilen fiyat teklifleri ve yaklaşık maliyetin istekliler huzurunda okunarak, ekonomik açıdan en avantajlı teklif sahibi istekli uhdesinde ihalenin bırakılmış olmasından sonra, yargı kararının uygulanmasını teminen bu Şirket’in yeterli görülerek, fiyat teklifini de içeren asıl teklifini sunmasının istenilmesinin, ihalenin temel ilkelerine aykırılık teşkil edeceği cihetiyle, yargı kararının tatbiki hukuken ve fiilen mümkün olamayacaktır.

Çünkü, yaklaşık maliyetin ve tekliflerin gizliliği, ihalede temel ilkelerin sağlanması için Kanuni zarurettir. Nitekim, 4734 sayılı Kanun’un 9 uncu maddesinde, “Yaklaşık maliyete ihale ve ön yeterlik ilânlarında yer verilmez, isteklilere veya ihale süreci ile resmî ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanmaz.” hükmü mevcuttur.