BELEDİYELERİN BORÇLANMASI, BORÇ ANAPARA VE FAİZLERİNİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ

Gökhan KÜRKÇÜ

S.M.M.M

Mali Hizmetler Uzman Yrd.

1. Borçlanabilme Koşulları

5393 sayılı Belediye kanununun 68. Maddesine göre;

Belediye, görev ve hizmetlerinin gerektirdiği giderleri karşılamak amacıyla aşağıda belirtilen usûl ve esaslara göre borçlanma yapabilir ve tahvil ihraç edebilir:

1. a) Dış borçlanma, 4749 sayılı Kamu Finansmanı ve Borç Yönetiminin Düzenlenmesi Hakkında Kanun hükümleri çerçevesinde sadece belediyenin yatırım programında yer alan projelerinin finansmanı amacıyla yapılabilir.
2. b) İller Bankasından yatırım kredisi ve nakit kredi kullanan belediye, ödeme plânını bu bankaya sunmak zorundadır. İller Bankası hazırlanan geri ödeme plânını yeterli görmediği belediyenin kredi isteklerini reddeder.
3. c) Tahvil ihracı, yatırım programında yer alan projelerin finansmanı için ilgili mevzuat hükümleri uyarınca yapılır.
4. d) Belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketlerin, faiz dâhil iç ve dış borç stok tutarı, en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarını aşamaz. Bu miktar büyükşehir belediyeleri için bir buçuk kat olarak uygulanır.
5. e) Belediye ve bağlı kuruluşları ile bunların sermayesinin yüzde ellisinden fazlasına sahip oldukları şirketler, en son kesinleşmiş bütçe gelirlerinin, 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarının yılı içinde toplam yüzde onunu geçmeyen iç borçlanmayı belediye meclisinin kararı; yüzde onunu geçen iç borçlanma için ise meclis üye tam sayısının salt çoğunluğunun kararı ve İçişleri Bakanlığının onayı ile yapabilir.
6. f) Belediyelerin ileri teknoloji ve büyük tutarda maddî kaynak gerektiren alt yapı yatırımlarında Devlet Plânlama Teşkilatı Müsteşarlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca kabul edilen projeleri için yapılacak borçlanmalar (d) bendindeki miktarın hesaplanmasında dikkate alınmaz. Dış kaynak gerektiren projelerde Hazine Müsteşarlığının görüşü alınır.

Yukarıda belirtilen usûl ve esaslara aykırı olarak borçlanan belediye yetkilileri hakkında, fiilleri daha ağır bir cezayı gerektirmeyen durumlarda 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun görevi kötüye kullanmaya ilişkin hükümleri uygulanır. Belediye, varlık ve yükümlülüklerinin ayrıntılı bir şekilde yer aldığı malî tablolarını üçer aylık dönemler hâlinde İçişleri Bakanlığına, Maliye Bakanlığına, Devlet Plânlama Teşkilatı Müsteşarlığına ve Hazine Müsteşarlığına gönderir denilmektedir.

2. Borçlanma Sınırı

Belediyeler 5393 sayılı Kanunun 68’inci maddesinin (d) bendi yazdığı şekilde borçlanmada üst sınıra tabidir. Bu hükme göre faiz dahil iç ve dış borç stok tutarı, en son kesinleşmiş bütçe gelirleri toplamının 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarını aşamaz. Bu miktar büyükşehir belediyeleri için 1,5 kat olarak uygulanacaktır. En son kesinleşmiş bütçe gelirleri aralık ayı Mahalli İdareler Bütçe Ve Muhasebe Yönetmeliğinin 343. Maddesinde düzenlenen 800-Bütçe gelirleri Hesabının Aralık ayı mizanındaki alacak bakiyesi toplamıdır. Bu tutarla mayıs ayında meclis toplantısında görüşülecek kesin hesaptaki toplam aynı tutardır. Bu yüzden borçlanma için mayıs ayı meclis toplantısının beklenmesi zaman kaybına neden olacaktır.

Örnek;

Çorlu belediyesinin 31.12.2014 tarihi itibariyle Aralık ayı mizanı 800- Bütçe Gelirleri Hesabının alacak bakiyesi 1.000.000,00 TL olsun. Bu durumda 2015 yılı için faiz dahil borçlanma tutarı şu şekilde hesaplanır:

2014 yılı yeniden değerleme oranı % 10,11 olarak belirlenmiştir.

Belediyenin faiz dahil borçlanabileceği tutar 1.101.100,00 TL olacaktır.

3. Borçlanma İçin İzin Alma

Yine 5393 sayılı Kanunun 68’nci maddesinde borçlanma kararı ve borçlanma izni alınacak organ ve kurumlar belirtilmiştir. Buna göre belediyelerin en son kesinleşmiş bütçe gelirlerinin, 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre belirlenecek yeniden değerleme oranıyla artırılan miktarının yılı içinde toplam yüzde onunu geçmeyen iç borçlanmayı belediye meclisinin kararı; yüzde onunu geçen iç borçlanma için ise meclis üye tam sayısının salt çoğunluğunun kararı ve İçişleri Bakanlığının onayı ile yapabilir.

Bütçe sürecinde borçlanma finansmanın ekonomik sınıflandırması cetvelinde gösterilmesiyle borçlanmanın miktarı ve amacı da yer aldığından ayrıca borçlanma için meclisten bir karar alınmasına gerek yoktur.

4. Borçların Muhasebeleştirilmesi

Kullanılan kredilerin muhasebeleştirilmesinde dikkat edilmesi gereken iki temel husus; kredi faizlerinin muhasebeleştirilmesi ve borçların gelir kaydedilip kaydedilmeyeceğidir. Kredi faizlerinin geri ödemelerinin muhasebeleştirilmesinde ödemeye ne zaman başlanacağı temel unsurdur. Eğer kredi anaparası ve faizleri kredi alındığı tarihi takip eden aydan itibaren başlayacaksa ve her ay periyodik olarak ödenecekse ödenen faizler dönem gideri yazılarak muhasebeleştirilecek takip eden ay değil de takvim yılını ya da muhasebe dönemini izleyen yılda ödenecekse hesaplanan faizler gider tahakkuku olarak muhasebeleştirilecektir.

ÖRNEK ;

A belediyesi 01.04.2015 tarihinde Z bankasından 2 yıl vadeli 1.500.000 TL kredi almıştır. Kredi anapara ve faiz ödemeleri 01.05.2015 tarihinden başlayarak ödenecektir. Ödenecek toplam faiz 360.000 TL olup aylık ödeme anapara için 62.500 TL, faiz ödemesi ise aylık 15.000 TL dir.

Bu kredi alındığı tarihte şu kayıt yapılacaktır.

Kredi anapara ve faiz ödemesi ise;

Görüldüğü gibi cari dönemde ödenen faizler 630 Giderler hesabında muhasebeleştirilmiştir. Çünkü Mahalli İdareler Bütçe ve Muhasebe Yönetmeliğinin 333’üncü maddesine göre 63 Gider hesapları faaliyet dönemine ilişkin olarak tahakkuk ettirilen her türlü giderin, ekonomik sınıflandırmaya uygun izlenmesi için kullanılır şeklinde tanımlanmıştır. Bu sebeple dönem içinde ödenen faizler 630 Giderler hesabında takip edilmelidir.

ÖRNEK;

A Belediyesi Y bankasından 2 yıl sonra ödenmek üzere 01.05.2015 tarihinde 1.500.000 TL. kredi almıştır. Kredi faiziyle birlikte 01.05.2017 tarihinde ödenecektir. Toplam faiz tutarı 360.000 TL.

31.12.2015 tarihinde 2015 yılı için tahakkuk eden faiz kaydı;

31.12.2016 tarihinde 2016 yılı için tahakkuk eden faiz kaydı;

Kredi anapara ve faiz ödemesi;

ÖRNEK;

A belediyesinin 01.05.2014 tarihinde İller Bankasından aldığı borç, 75.000 TL’si 2014 dönemine ait olmak üzere 125.000 TL faizi ve 1.000.000 TL anaparasıyla birlikte belediyenin mayıs 2015 dönemine ait 3.000.000 TL tutarındaki belediye payından mahsup edilmiş kalan tutar İller Bankası tarafından belediyenin banka hesabına aktarılmıştır.

Belediye muhasebe servislerinin tereddüt edilen konular arasında borçlanmanın gelir olarak gösterilip gösterilmeyeceğidir. Belediyelerin kullandığı krediler bütçe gelirlerine dahil edilemez. Borçlanma geri ödenmek zorunda olunan bir finansman kaynağıdır. 5393 sayılı belediye kanununun 59. Maddesinde belediye gelirleri tanımlanmıştır.

Belediyenin gelirleri şunlardır:

1. a) Kanunlarla gösterilen belediye vergi, resim, harç ve katılma payları.
2. b) Genel bütçe vergi gelirlerinden ayrılan pay.
3. c) Genel ve özel bütçeli idarelerden yapılacak ödemeler.
4. d) Taşınır ve taşınmaz malların kira, satış ve başka suretle değerlendirilmesinden elde edilecek gelirler.
5. e) Belediye meclisi tarafından belirlenecek tarifelere göre tahsil edilecek hizmet karşılığı ücretler.
6. f) Faiz ve ceza gelirleri.
7. g) Bağışlar.
8. h) Her türlü girişim, iştirak ve faaliyetler karşılığı sağlanacak gelirler.
9. i) Diğer gelirler.

Bu gelirler arasında borçlanma sayılmamıştır. Dolayısıyla alınan krediler bütçe gelirleri hesabına alınamaz.

5. SONUÇ

Borçlanma usullerine uyulması önemli bir konu olmakla birlikte belirtilen esaslara uyulmadan borçlanılması durumunda 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun görevi kötüye kullanmaya ilişkin hükümleri uygulanabilecektir.

Mahalli idareler borçlanmaları bütçe hesapları ile ilişkilendirilmemektedir. Buna göre borçlanılan tutar bütçeye gider kaydedilmeyecek, bu sebeple geri ödenen anapara borçları da gider kaydedilmeyecektir. Fakat borçlanmayla ilgili ödenen faizler bütçeye gider kaydedilecektir.