AYNİ YARDIMLARIN OLDUĞU HİZMET ALIMLARINDA KIDEM TAZMİNATLARI HATALI MI HESAPLANIYOR?

Hizmet alım ihalelerinin bazılarında yemek ve yol yardımları ayni olarak verilebilmektedir. Yemek yardımlarının ayni olarak verildiği hallerde, idare yemekhanesinden yemeklerin yenilmesi öngörülmekte ve idarelerin büyük çoğunluğu tarafından aşağıda örnek mahiyette verildiği şekilde idari şartnamelerde düzenlemeler yapılmaktadır:

“İhale konusu iş bünyesinde çalışan kişilere yemek yardımı ayni yapılacaktır. Yemekler idare yemekhanesinden karşılanacaktır. Söz konusu yardım için firmalar tekliflerine herhangi bir bedel yansıtmayacaktır.”

Bu düzenlemenin benzeri yol yardımları için de yapılabilmektedir. Ancak, çoğunluklu yemek yardımlarında bu düzenlemeleri görmekteyiz.

Bazı idareler de ayni yardım yapılacağını öngörmekle birlikte, bu yardımın parasal tutarına ihale dokümanlarında yer vermektedirler. Parasal tutar olarak gösterilen ayni yardımlar teklif fiyatlara eklenmekte, ancak, hakediş düzenlenirken hakedişlerden kesilip genellikle yemekhane hesabına aktarılmaktadır.

KONUYA İLİŞKİN MEVZUAT ve KARARLAR

1475 sayılı İş Kanunu’nun kıdem tazminatı hesabına yönelik yürürlükte olan 14 üncü maddesinde şu hüküm yer almaktadır:

“(Değişik : 29/7/1983 – 2869/3 md.) 13 üncü maddesinde sözü geçen tazminat ile bu maddede yer alan kıdem tazminatına esas olacak ücretin hesabında 26 ncı maddenin birinci fıkrasında yazılı ücrete ilaveten işçiye sağlanmış olan para ve para ile ölçülmesi mümkün akdi ve kanundan doğan menfaatler de gözönünde tutulur.”

Maddede görüleceği üzere para ile ölçülmesi mümkün menfaatlerin de kıdem tazminatı hesabında dikkate alınması gerekir. Menfaatin ölçülebilir olması, akdi ve kanundan doğması gerekmektedir. İhale dokümanlarında yer verilen ifadeler akdi düzenlemeler mahiyetindedir ve ayni yardımlara yönelik ifadeler menfaat kapsamındadır. Menfaatin parasal tutarının belirlenmemiş olması da bu noktada önemli değildir.

İhalelerde belki de kolaylık adına yapılan ayni yardım düzenlemeleri kıdem tazminatında sorun olarak karşımıza çıkmakta ve kıdem tazminatı hesaplamalarında önemli hatalar yapılmasına neden olmaktadır.

Ayni mahiyetteki yardımların kıdem tazminatı hesabında dikkate alınması gerektiğine yönelik Yargıtay Kararları da bulunmaktadır. Ayni yardımın parasal tutar olarak belirli olduğu hallerde sorun olmamakla birlikte, parasal tutarına yer verilmeyen ihalelerde ayni yardım tutarının ilgili odalardan alınacak belgelerle tevsik edilmesinin mümkün olacağı Yargıtay tarafından kabul edilmektedir.

SONUÇ

Kıdem tazminatı hesaplamalarında üzerinde hassasiyetle durulması gereken üç temel husus bulunmaktadır.

• Kıdem tazminatına hak edecek şekilde iş sözleşmesinin feshedilip edilmediği.
• Kıdem tazminatı hesabında dikkate alınacak son ücret.
• Kıdem tazminatı hesaplanacak süre.

Yukarıda yer verilen üç unsurda hata yapılmaması önemlidir. 4734 sayılı Kanun hükümlerine göre ihale edilen hizmet alımlarının önemli bir kısmında, ihale dokümanlarına ayni yardım mahiyetinde düzenlemeler yapılmakta, ancak, kıdem tazminatı ödemelerinde bu yardımlar dikkate alınmamaktadır. Yukarıda da izah edildiği üzere her türlü menfaatin dikkate alınarak hesaplamaların yapılması gerekir.

Ayni yemek ve yol yardımlarını dikkate almadan yapılan kıdem tazminatı hesaplamaları kanaatimizce hatalıdır ve işçilerin aleyhine kıdem tazminatları eksik ödenmektedir.